De man die vliegtuigwrakken fotografeert

Dietmar Eckell maakt al jarenlang foto’s van vliegtuigwrakken. Hij begon als hobbyist met het fotograferen van landschappen met in onbruik geraakte treinrails, auto’s en gebouwen. Toen kwam er een punt waarop hij minder ging werken en meer ging fotograferen, wat er uiteindelijk toe leidde dat hij een keer neerstortte tijdens het paragliden. Hij hield er slechts een gebroken been aan over, maar het zette hem aan het denken: wat gebeurt er eigenlijk met neergestorte vliegtuigen? Niet degene waarbij mensen sterven, maar degene die eindigen met verhalen over overleven in de wildernis.

Hij deed wat research en kwam erachter dat er tientallen afgelegen plekken zijn waar vliegtuigen zijn neergestort. In 2010 nam hij ontslag bij zijn werk en ging op pad om foto’s te maken van neergestorte vliegtuigen waarbij geen doden vielen. Dat werd de serie Happy End. Hij is net terug van een weekje in de Australische bush, dus ik ging met hem zitten om te praten over wat hij daar tegenkwam en wat het allemaal betekent.

VICE: Wat ging je fotograferen in Australië?
Dietmar Eckell: Een oude C-53. Een gast vloog ’s nachts te ver voorbij Broome in 1942. Alles was donker in de steden in die tijd, vanwege Japanse bombardementen. De piloot had het vliegveld gemist en kwam zonder benzine te zitten. Het is een vlak landschap, dus het lukte hem om het vliegtuig aan de grond te krijgen en werd gered, dus het is een prachtig verhaal. Het is zo afgelegen dat het vliegtuig daar nog steeds ligt. Het is na 72 jaar nog in vrij goede staat en er mist maar een motor. Het duurde zeven dagen om er te komen, ik sliep op het dak van mijn auto. Ik wilde eigenlijk in het vliegtuig slapen, maar dat mocht niet van de Aboriginals daar.

Klinkt spannend. Hoe vind je die dingen?
Ik hang rond op fora op internet zoals Pacific Wrecks en diverse pilotenfora. Oude piloten zijn dol op verhalen vertellen, dus je vindt er een boel informatie. En dan zijn er nog databases van het Amerikaanse leger over vliegtuigongelukken. Ik kijk dan gewoon naar de gevallen waarbij niemand omkwam en ga naar de vliegvelden om met mensen te praten. Er is altijd wel iemand die me kan vertellen wie ik moet bellen. Dan krijg ik te horen van: “Ja, dat zag ik van bovenaf,” en helpen ze me omdat het leuk is. Soms geloven ze me niet, dan zeggen ze: “Dus jij komt helemaal uit Duitsland en je zegt dat er hier een vliegtuigwrak ligt.” Maar die keer had ik GPS-informatie en we vlogen uren om een vliegtuig te vinden dat op de rand van een meer lag. Die gast geloofde zijn ogen niet!

Welk vliegtuig staat je het meest bij?
Ik denk die in het bos van Alaska. Het was zo kleurrijk, want het was herfst. Het is zo fascinerend waar mensen mee om moesten gaan in de jaren vijftig. Het leger vloog met vliegtuigen die C-82 Packets heetten, en die werkten niet echt, dus ze verkochten ze aan een of ander transportbedrijf. Ze vlogen ermee rond in Canada en Alaska, maar het waren eigenlijk vliegende doodskisten. Je kon de jaren tellen voordat ze naar beneden kwamen gestort. Op een nacht viel de elektriciteit uit in zo’n vliegtuig en het lukte die gasten om te landen in het bos. Het was januari en het vroor dat het kraakte, ten noorden van de Poolcirkel. Ze bedachten dat de enige manier om te overleven was om een groot vuur te maken. Dus ze overleefden drie dagen met een vuur, tot een ander vliegtuig een gloed zag aan de horizon en ze werden gered. Het beste is dat de piloot contact met mij opnam om me te bedanken dat ik zijn verhaal had opgeschreven. Ik stuurde het boek naar hem op en hij was door het dolle heen. Hij zei dat zijn kinderen zijn verhalen erover beu waren en dat hij blij was dat-ie eindelijk bewijs had.

Zou je ooit foto’s maken van een vliegtuigongeluk met een fatale afloop?
Absoluut niet.

Heb je het gevoel dat je werk vliegtuigongelukken in een ander perspectief plaatst?
Nou, het is wel treurig dat ik meer boeken verkoop als er net een ongeluk is geweest. Mensen googlen naar vliegtuigongelukken en dan vinden ze mij. Ik werd zelfs gebeld door een Chinees tijdschrift toen de MH370 verdween en er nog hoop was. Daar ben ik niet zo blij mee.

Hoe zit het met ruïnes, waarom ben je daar zo door gefascineerd?
In het Duits hebben we het woord restwert. Het betekent overgebleven waarde, dus iets heeft geen functie meer, maar er is nog wel iets dat overblijft. Het is de esthetiek, het verhaal of de associatie. Je ziet een oud vliegtuig, of een begroeide draaimolen en je verzint er zelf een verhaal bij. Het is de immateriële waarde waar ik van hou. Het geeft je een perspectief van hoe nietig we zijn, en hoe klein onze levenscyclus.

Zou je ook geïnteresseerd zijn in oude vliegtuigen die het nog doen?
Nee, ik ga nooit naar musea om oude vliegtuigen te bekijken.

Dus je interesse heeft wel iets te maken met de dood?
Nee, voor mij zit er geen schoonheid in de dood. Voor mij zijn die vliegtuigen daar aan het rusten. Soms zien mensen mijn foto’s en zeggen ze: “Jeetje, wat deprimerend.” Maar zo zie ik het niet. Dingen veranderen en dat is oké. Als de wereld geen gebruik meer heeft voor een object, komt dat omdat we nu iets anders hebben. Daar zit de schoonheid in voor mij.