Het klimaat is geen discussie. Het is een gevecht

Vandaag en morgen vindt de conferentie What Design Can Do plaats in Amsterdam. Het is een internationale get together van ontwerpers, activisten en sprekers die concrete oplossingen voor het klimaatprobleem presenteren.

Nu is design niet Motherboards shtick, maar het klimaatprobleem wel. En Bill McKibben komt ook spreken. Hij is oprichter van 350.org, de organisatie die overal ter wereld de jaarlijkse klimaatmars organiseert, en honderdduizenden mensen op de been brengt, en met elkaar in contact houdt. McKibben is een van de belangrijkste voorvechters van klimaatactie, en is ook een van de eerste.

Al sinds 1989, een jaar na het doorslaggevende klimaatrapport van James Hansen van NASA, probeert hij mensen ervan te overtuigen de uitstoot van CO2 in te perken. In de eerste jaren wist hij grote successen te behalen, maar na een paar jaar werd de lobbymachine van de olie-industrie wakker, en sindsdien voert hij een gevecht tegen de wijdvertakte twijfelmachine van de grootste kapitalistische machtsconcentraties ter wereld.

Hij inspireert inmiddels miljoenen mensen ter wereld hetzelfde te doen. Ik kon hem vanochtend vlak voor hij ging spreken nog kort spreken over wat hem gaande houdt, en hoe hij denkt over de toekomst.

Motherboard: Hoe kan het dat we in elk geval al sinds 1988 weten dat klimaatverandering een probleem is, en dat in sommige bevolkingsgroepen tot wel 80 procent denkt dat het onzin is.

Dat komt door de acties van mensen uit de fossiele industrie komen. Hun financiële belangen zijn zo groot dat ze beleid kunnen blokkeren. En ze hebben het publiek bespeeld door twijfel te zaaien, net als de tabaksindustrie jaren heeft gedaan [voor meer informatie hierover, check de superdocumentaire Merchants of Doubt, red.]

Hoe is je aanpak om mensen te overtuigen in de afgelopen 29 jaar veranderd? Heb je ergens spijt van?

Ik heb er spijt van dat ik te lang dacht dat dit een discussie was, en dat ik steeds maar meer boeken, speeches en artikelen bleef schrijven, terwijl dit geen debat is maar een gevecht. We hebben het debat gewonnen, maar we verliezen het gevecht omdat het zoals altijd gaat om geld en macht. Daarom proberen we macht op te bouwen door bewegingen over de hele wereld op te zetten.

Je kent mijn moeder niet, maar zij vertegenwoordigt een generatie mensen die het probleem van klimaatverandering onderschat of niet gelooft dat we er iets aan kunnen doen. Wat doe jij om hen van gedachten te laten veranderen?

Ik probeer ze ervan te overtuigen dat ze zich als ouderen moeten gedragen in een werkende samenleving: dapper leidend. Toen de eerste arrestaties plaatsvonden bij de protesten tegen de Keystone Pipeline, vroeg ik alleen oudere mensen om mee te doen omdat zij minder last hebben van een strafblad. En ze gaven gehoor – nu zeggen ze zelfs vaak dat gearresteerd worden voor klimaatverandering op hun bucketlist staat!

Ik las laatst een wetenschappelijk onderzoek waaruit bleek dat het geen enkele zin heeft om klimaatontkenners te confronteren met feiten, omdat ze zich "toch alleen maar terugtrekken in hun eigen overtuiging." Welke andere methoden gebruik je?

We kunnen ook proberen kunst en muziek te gebruiken naast feiten en data. We moeten alle kanten van het menselijk brein erbij betrekken. Eén van de eerste gebouwen die werd neergezet bij het Standing Rock-kamp was een soort kunstfabriek met zeefdrukapparatuur. Daar hebben we heel veel banners mee gemaakt. Er waren fantastische kunstenaars bij, vooral onder de inheemse gemeenschappen, en omdat er een klein werkplaatsje stond, konden ze heel makkelijk werken.

350.org organiseert elk jaar de klimaatmars. Daar komen honderdduizenden mensen op af. Maar is dat genoeg? Op Earth Day in 1970 gingen er 20 miljoen Amerikanen de straat op – bijna 10 procent van de bevolking. Waarom kunnen we de aantallen van de jaren 70 niet meer halen?

Het is een ander tijdperk, maar we gaan nu vrij snel die kant op. We waren dolblij toen we in 2011 15.000 mensen in Washington DC de straat op kregen; een maand geleden waren het er 200.000. Maar je hebt gelijk, we kunnen er meer gebruiken!

Welke technologieën vind jij het meest veelbelovend om mensen te organiseren? Kun je een voorbeeld noemen?
Onze oorspronkelijke wonderapp was Flickr. Door mensen op een eenvoudige manier foto's te laten delen, waren we in staat om mensen te laten zien dat er echt een wijdverbreide beweging was, en dat was belangrijk om mensen hoop te geven.

Je zou dit als een cliché kunnen zien, maar ik denk dat het klopt dat de klimaatbeweging voor het grootste deel bestaat uit progressief-linkse, blanke, niet-religieuze mensen met een puriteins-activistische kern. Dat maakt de klimaatbeweging minder toegankelijk en aantrekkelijk voor 'gewone mensen' of conservatieve mensen. Het is nog niet divers genoeg. Als je het daarmee eens bent: wat kunnen we doen om de beweging voor nog meer mensen toegankelijk te maken? Wat zijn de uitdagingen?

Ik ben het hier niet mee eens. Gekleurde mensen, armere mensen en gelovige mensen behoren tot de sleutelfiguren in dit gevecht. En inheemse mensen ook. Het Indigenous Environmental Network, Honor the Earth, de Hip Hop Caucus, en de Bold Alliance staan aan de voorhoede van de strijd. Eerlijk gezegd denk ik dat rijke blanke mensen eerder het probleem dan de oplossing zijn.

Qua uitstoot wel. Maar mensen die rond moeten komen van een minimumloon hebben andere prioriteiten dan klimaatverandering. Ik zeg dit over Nederland, maar vorig jaar was ik in Ghana en daar trof ik dit ook aan. Mensen weten van het probleem, maar als er geen schoon water is of geen school dan is het klimaatprobleem echt van een latere zorg.

In mijn ervaring is dit niet waar. Ik ben op het moment in Ghana, maar genoeg mensen zijn op verschillende manieren bij het gevecht betrokken – de infrastructuur voor zonne-energie door het hele land neemt bijvoorbeeld een vlucht.

Hoe overtuig je jezelf om te blijven vechten en de hoop niet te verliezen?
Ik kijk naar de foto's op 350.org. Mensen van alle uithoeken van de wereld- vaak van plekken die dit probleem helemaal niet hebben veroorzaakt – doen hun best om te helpen. Als zij het kunnen, kunnen we het allemaal.

Succes met spreken, en bedankt!

Voor meer sprekers van dit kaliber kun je vandaag en morgen nog naar What Design Can Do op het Gartmanplansoen 21 in Amsterdam. We mogen twee vrijkaarten weggeven. Mail Joost.Kroon@vice.com als je interesse hebt.