‘Far Cry New Dawn’ en ‘Metro Exodus’ laten je nadenken over een post-apocalyptische toekomst

In de ene post-apocalyptische wereld loop ik wanhopig door het radioactieve Dead City, omringd door hongerige monsters. In de andere wereld ben ik een god die door de lucht zweeft. Ik gooi vlijmscherpe zaagbladen in het rond en als ik wil kan ik onzichtbaar worden om aan de gemuteerde, neonkleurige natuur om me heen te ontkomen.

De eerste wereld is die van Metro Exodus, de tweede van Far Cry New Dawn – twee nieuwe videogames (die allebei op 15 februari uitkwamen) over het leven na een apocalyps.

Op het eerste gezicht hebben de twee spellen veel gemeen. Ze spelen zich allebei ongeveer twintig jaar na een nucleaire oorlog af, maar de manier waarop ze hun hoop op een toekomstige wereld verbeelden, verschilt radicaal van elkaar. Metro Exodus (dat zich afspeelt in Rusland en door Oekraïners is ontwikkeld) is een pessimistisch verhaal over verschillende toekomstperspectieven, en de manier waarop mensen in staat zijn om dat toekomstbeeld te beïnvloeden. Far Cry New Dawn (dat zich afspeelt in Amerika en ontwikkeld is in Canada) is daarentegen een in neon gehuld, bedrieglijk nihilistisch verhaal over het worden van een god in een eindeloze stroom van pijn en geweld.

Beide games hadden de mogelijkheid om iets interessants te doen – namelijk door met behulp van videogames een verhaal te vertellen over de toekomstige wereld die we momenteel proberen te vermijden. Maar van die twee is alleen Metro Exodus hierin geslaagd. En dat is belangrijk, aangezien het voelt alsof we vandaag de dag opnieuw nog maar één stap verwijderd zijn van nucleaire vernietiging.

A

Amerika heeft besloten om zich terug te trekken uit het Intermediate-Range Nuclear Forces-verdrag, wat Amerika en Rusland verbood om langeafstandsraketten in te zetten of bezitten. President Trump heeft daarnaast aangegeven dat de Verenigde Staten mogelijk toch niet akkoord gaan met het nieuwe Verdrag inzake beperking van strategische wapens (New START), dat in februari 2021 herzien zou moeten worden. Dat is zorgwekkend, gezien het feit dat New START een overeenkomst is met als doel de nucleaire voorraden van Amerika en Rusland te halveren.

Tegelijkertijd lijkt er een nieuwe nucleaire wapenwedloop te ontstaan, nu zowel de VS als Rusland bezig zijn hun nucleaire voorraden te moderniseren. Zo bouwt Rusland momenteel hypersonische raketten, die volgens hen sneller een stad zouden kunnen vernietigen dan de wereld ooit eerder heeft gezien. Het kabinet-Trump wil op hun beurt een ‘Space Force’ (een zogenaamd ruimteleger) opzetten en F-35-jachtvliegtuigen gebruiken om langeafstandsraketten mee uit de lucht te schieten.

Of het nu boeken, films, televisieprogramma’s of videogames zijn: de verhalen die we vertellen in tijden van crisis doen ertoe. Neem bijvoorbeeld The Day After, een televisiefilm die in 1983 werd uitgezonden, waarin te zien is hoe Amerika het slachtoffer wordt van een nucleaire aanval. De toenmalige president Ronald Reagan zou zo erg van de film geschrokken zijn, dat hij erover schreef in zijn dagboek. Er is zelfs een biograaf die denkt dat de film Reagan ertoe zou hebben gezet om het gebruik van nucleaire wapens in te perken. Wellicht was dat voor hem de reden om een aantal jaar later, in 1987, samen met de Russische secretaris-generaal Michail Gorbatsjov het Intermediate-Range Nuclear Forces-verdrag te ondertekenen.

Wanneer je beseft hoe ingrijpend de kracht van zulke verhalen kan zijn, is het een des te grotere teleurstelling dat het Far Cry New Dawn niet lukt om hetzelfde te doen. Aan het einde van Far Cry 5 – de voorganger van Far Cry New Dawn die vorig jaar werd uitgebracht – wordt de aarde verwoest door rondvliegende nucleaire raketten. Dat verhaal wordt bijna 20 jaar later weer opgepakt in New Dawn. De naamloze hoofdrolspeler van het spel raast door Hope County, een fictief gebied in Amerika, terwijl hij slechteriken doodt, de gemeenschap herbouwt en uiteindelijk zelfs de kwaadaardige tweeling Mickey en Lou weet te verslaan. Joseph Seed (de fanatieke, religieuze schurk uit het vorige spel) lijkt ineens spijt te hebben van zijn daden, en vormt nu een bondgenoot van de naamloze held.

In tegenstelling tot de meeste post-apocalyptische games is New Dawn licht en kleurrijk. Het heeft zelfs een vette soundtrack met muziek van onder andere Run the Jewels en Die Antwoord. De post-apocalyptische wereld is overgroeid met een nucleaire variant van roze ijzerkruid, wat het een prachtige plek maakt om je doorheen te bewegen. Ik voelde me bijna goddelijk terwijl ik door de gamewereld rende en de schade herstelde. Ik kon onzichtbaar worden, en zweefde niet veel later met mijn superkrachten door de lucht. Iedere seconde van het spel geeft de speler een bovenmenselijk krachtig gevoel, wat met iedere nek die je breekt en elk strottenhoofd dat je verplettert nog eens wordt versterkt. Videogames draaien vaak om het verbeelden van onze ultieme machtsfantasieën, maar New Dawn tilt dit naar een hoger niveau.

Ik heb militaire kampen in de verste uithoeken bevrijd, gevochten met Mickey en Lou, en ondertussen nog honderden andere slechteriken van kant gemaakt. Als er iets is wat New Dawn keer op keer van je vraagt, is het wel het gebruik van grof geweld.

Halverwege het spel maak ik kennis met Hurk, een bondgenoot uit het eerste spel die inmiddels ook 20 jaar ouder is geworden. “Je komt me bekend voor,” zegt hij. “Alsof we dit al eens eerder hebben gedaan in een eindeloos gevecht, waar we nooit aan zullen ontsnappen.”

Het uiterlijk van New Dawn is fel en kleurrijk, maar de duistere boodschap die achter deze bonte wereld schuilgaat, is dat geweld uiteindelijk altijd zal heersen. Zelfs nadat de oude wereld is vernietigd door zijn eigen geweld, lukt het alleen een bloeddorstig en bovenmenselijk figuur om in de nieuwe wereld te overleven. We zitten vast in een eindeloos gevecht waaraan niemand ooit zal kunnen ontsnappen. Op deze plek zal je geen hoop vinden, want hier bestaat niets anders dan de pijn en onderdrukking van iedereen behalve jijzelf.

Metro Exodus is daarentegen een somber spel waarin de zonden van vroeger constant voelbaar zijn. Van de eerste minuut tot aan de laatste uren herinnerde het me eraan dat ik me bevond in de ruïnes van een wereld die door kernwapens is vernietigd. Overal waar ik ging, werd ik achtervolgd door straling en mutanten, en in de meeste gebieden was het onmogelijk om zonder gasmasker te overleven. Ik was absoluut geen god en mijn vermogen om de wereld te veranderen was beperkt. Maar juist daardoor maakte het des te meer indruk.

Metro Exodus volgt het verhaal van Artyom, een soldaat in een elite-eenheid. Hun doel is om de ondergrondse beschaving te beschermen, die twintig jaar na een nucleaire oorlog in een metrosysteem onder Moskou woont. Artyom en zijn medesoldaten worden op een dag opgeschrikt door een radiosignaal, wat wijst op bovengronds leven buiten Moskou. Zo besluiten ze een trein te pakken en vertrekken ze richting het platteland, in de hoop op een beter leven.

Vanaf dat moment volgt een tocht door een met regen doordrenkt moerasgebied langs de Wolga. Ik verkende een zonovergoten woestijn in de buurt van de vrijwel droge Kaspische Zee en struinde door een weelderig naaldwoud. Ieder gebied was anders, maar allemaal waren ze even benauwend. Metro gaat over overleven. Artyom beweegt zich een stuk langzamer voort dan de naamloze held uit Far Cry en kan maar een paar slagen verduren voor hij sterft. Een verdwaalde kogel, een ongelukkige val of onzichtbare straling is al genoeg om je te doden. Munitie is schaars en het vermoorden van monsters levert geen beloning op. Als je slim bent, vermijd je ze dus als de pest. In tegenstelling tot Far Cry, voelde ik me in Metro altijd weerloos en bang.

Naarmate je verder komt in Metro kan je je menselijke vijanden vaak beter omzeilen dan ze te doden en problemen te veroorzaken. In Far Cry word je als speler gevraagd de cyclus van geweld te doorbreken, maar in feite moedigt het chaos en vernietiging alleen maar aan. Het maakt geweld makkelijk, leuk en ook nog eens je enige optie. In Metro Exodus wordt de speler juist subtiel aangemoedigd om de cyclus van geweld uit de oude wereld te doorbreken. Zo leer je dat het beter is om gevechten te vermijden en op een vreedzame manier door de wereld te trekken. En hoe vrediger je pad verloopt, des te gelukkiger het verhaal vaak eindigt.

Een voorbeeld hiervan is het moment waarop ik er langs de Wolga voor koos om een groep mensen uit een religieuze gemeenschap niet te doden, maar een aantal van hen juist uit de brand te helpen. Toen ik verderop in het gebied vervolgens iets nodig had dat de religieuze fanatici me konden geven, deden ze dit zonder enig probleem. Door aardig te zijn, maakte ik de wereld een klein beetje beter. Een collega van me trok een stuk gewelddadiger door dit gebied heen, wat hem uiteindelijk een groot verlies opleverde.

En dat is precies het grote verschil tussen Far Cry New Dawn en Metro Exodus. De wereld van New Dawn is prachtig, maar tegelijkertijd zit er niets anders op dan iedere slechterik in het spel te doden. Ze ontwijken of er op een andere tactvolle manier mee omgaan, is simpelweg niet mogelijk. De wereld is door de apocalyps veranderd, maar dezelfde oude strijd om hulpbronnen en territorium zet zich voort.

Intussen blijkt het voor Artyom en zijn medereizigers helemaal niet nodig om de levens van anderen te verwoesten om hun eigen droom voor de toekomst te verwezenlijken. Of je er in Metro Exodus nu voor kiest om vreedzaam rond te trekken of iedereen om je heen af te slachten – uiteindelijk zorgt het spel er hoe dan ook voor dat je als speler de gevolgen van je acties onder ogen zien. En daaruit blijkt al snel genoeg dat agressie vaak de minst vruchtbare optie is.

Als Metro Exodus ons iets vertelt, is het wel dat geweld en allesvernietigende oorlogen iets zijn dat we maar beter kunnen vrezen. Zeker nu de verdragen die ons ooit beschermden lijken te vervagen, is dat een boodschap die we hard nodig hebben. Zodra de bommen vallen, zal de wereld namelijk allesbehalve kleurrijk zijn.

Verhalen zullen ons niet redden, maar ze geven ons wel hoop. Ze kunnen ons vertellen hoe we verder moeten. Ze kunnen ons waarschuwen, maar ook geruststellen. Dat is precies wat Metro Exodus doet. Far Cry New Dawn leidt ons alleen maar af met mooie kleuren en zegt dat er niks anders op zit dan te doden en ervan te genieten.