Vrije liefde en lsd: foto’s van het leven in een commune in de jaren 70

De jaren zestig en zeventig, een tijd waarin hippies geïnspireerd raakten door de beatgeneratie. Overal ontstonden communes: woongemeenschappen waar alles samen werd gedaan.

Een van de beroemdste communes in Italië werd tussen 1970 en 1971 opgericht in de gemeente Ovada, in de Piëmont-regio. Het was de niet de eerste: in 1968 was er al een commune opgericht in het centrum van Milaan. 

Ruim vijftig jaar later spreek ik met Dinni Cesoni — toen oprichter van de Milanese commune, nu psycholoog — over de dromen en idealen die bij haar stadsexperiment kwamen kijken, en waarom de commune in 1977 uit elkaar viel.

Helaas bestaan er geen foto’s van Cesoni’s commune. Wel is er genoeg beeld van Ovada, uit het boek La comune hippy di Ovada – un'utopia vissuta van Ignazio Maria Gallino, dat een goed beeld schetst van het Italiaanse hippieleven in de jaren zeventig: gemeenschappelijk werken, constante saamhorigheid, vrije liefde en heel veel drugs.

VICE: Hoi Dinni, waarom besloot je een commune op te richten?
Dinni Cesoni: Het gebeurde eerlijk gezegd spontaan. Aan het eind van de jaren zestig voelden jongeren zich verstikt door de autoritaire sfeer en het feit dat er van je verlangd werd dat je je conformeerde aan de beleefde maatschappij in Italië. Op de Universiteit van Milaan mochten wij meisjes bijvoorbeeld geen broek dragen, dat was absoluut verboden. En ook al was mijn vader liberaal, ik moest op mijn twintigste toch om uiterlijk 8 uur ’s avonds thuis zijn. 

In dit tijd begonnen de kranten het te hebben over “de beatgeneratie” en “vieze hippies”. Uit rebelsheid besloot ik mee te doen aan de allereerste yogalessen, met wat vrienden van de middelbare school en de universiteit. We wisten dat communes in Berlijn en Engeland het Amerikaanse voorbeeld volgden, en zo kwamen we op het idee. Zes van ons – drie mannen, drie vrouwen, onder wie twee stelletjes – verhuisden in oktober 1968 naar de Via Vico.

Hoe kwamen jullie aan het appartement? En hoe kwamen jullie rond?
We waren allemaal jonge, berooide studenten. We werden geholpen door een bevriende 25-jarige architect, die in Milaan werkte en de stad veel beter kende dan wij. In die tijd waren er grote mooie appartementen die niemand wilde, omdat ze zowat uit elkaar vielen. We vonden een gestoorde plek met vier slaapkamers, een keuken en een ruimte die we ‘de feestkamer’ noemden.

In de eerste instantie stond de architect zijn salaris af, maar beetje bij beetje vonden we allemaal een of ander vreemd baantje. Sommigen maakten sieraden, die we ’s nachts in de club verkochten. Een andere vriend ging als fotograaf aan de slag. Ik weet niet hoe, maar ik kreeg zelf een baan als modejournalist. Daarna kwam er een ander appartement op dezelfde verdieping vrij, en opeens waren we met z’n elven. 

Hoe zag een typische dag eruit?
Laten we maar zeggen dat we ons nooit verveelden. In 1969 liepen veel jonge mensen uit de arbeidersklasse weg van huis. Dan kwamen ze naar Brera, onze buurt, waar destijds alleen maar kunstenaars en alternatieve mensen woonden en die nog in niets leek op de saaie plek die het tegenwoordig is. Alle broeders en zusters die een paar dagen of maanden langskwamen waren welkom, ook al hadden ze slechts een gitaar en een slaapzak bij zich. We waren nooit alleen met z’n elven.

We gaven niets om eten en praatten uren over boeken: Siddhartha, On the Road, Howl. Slechts een paar van ons hadden ze gelezen, maar we kenden ze allemaal. De orale cultuur was fundamenteel voor de beweging. We waren ook betrokken bij de gemeenschap. Naast dat ik over mode schreef, werkte ik ook samen met alternatieve bladen en organiseerde ik demonstraties.

Heb je ooit mensen ontmoet die uit Ovada kwamen?
Natuurlijk. Veel van onze broeders en zusters kwamen daar vandaan of gingen erheen. Het was een belangrijk referentiepunt voor de hele beweging. Ze hadden een utopie gecreëerd, voordat de politie alles ontruimde. Mensen gingen terug naar de basis: ze verbouwden het land, raakten bevriend met boeren en zwommen naakt. Ze maakten veel foto’s. Wij niet – daar hebben we zelfs nooit aan gedacht.

Werd er in jouw commune vrije liefde beoefend?
Als iemand me daarnaar vraagt, denkt diegene direct aan orgies, maar we waren allemaal eigenlijk nogal schuchter. We kwamen voort uit een cultuur die bang was voor seks. We waren jong en wilden weten wat seksualiteit was, omdat niemand het ons ooit had uitgelegd. Als je in de commune rondliep en er klikte iets met iemand, kon het maar zo zijn dat jullie daarna de liefde zouden bedrijven. Let wel, we hadden geen seks – we waren allemaal geschokt door dat woord. De lichamelijke daad interesseerde ons niet, we waren op zoek naar de emotionele connectie. Daarom zijn velen van ons – waaronder ik – ook naar India gegaan om tantra te bestuderen.

Was er weleens sprake van jaloezie?
Een van de pijlers van de beweging was dat we ‘nee’ zeiden tegen jaloezie – dat was volgens ons onverenigbaar met vrijheid. Maar jaloezie is een emotie die vaak voorkomt, dus het lang niet altijd makkelijk om dat gevoel te vermijden. Er waren bijvoorbeeld twee stelletjes die uit elkaar gingen en toen van partner wisselden. We hadden het er met z’n allen over, om te kijken of ideeën als vrijheid en creativiteit hen konden helpen inzien hoe de emoties die je voor iemand voelt kunnen veranderen. Uiteindelijk trok een van de stelletjes het toch niet en verlieten zij de commune.

Gebruikten jullie veel drugs?
We begonnen in 1968 te blowen, maar om eerlijk te zijn deden we dat niet veel. Als de gelegenheid zich voordeed, was het gewoon een lekker moment om iets met elkaar te delen. Later werd het wel steeds gebruikelijker. En toen ontdekten we lsd.

Hoe was dat?
Gestoord! De eerste keer dat ik erover hoorde en de effecten van dichtbij zag, was ik met een paar communeleden in Amsterdam voor een hippiebijeenkomst. Toen we terugkwamen, hadden we het erover en besloten we het allemaal samen te nemen. Het was een unieke ervaring, ik kan het niet eens beschrijven. Natuurlijk deden twee van ons niet mee – zij waren de tripsitters. Uiteindelijk hield ik ermee op, want een paar mensen begonnen bad trips te krijgen.

Waarom is de commune uiteindelijk opgehouden te bestaan?
Er waren veel factoren. Een daarvan was heroïne – dat is ook waarom ik nu al dertig jaar met drugsverslaafden werk. En de politieke betrokkenheid van sommige mensen veranderde op een gegeven moment helaas in extremisme. Veel mensen sloten zich aan bij de Movimento del ’77 (een linkse beweging die gewelddadige protesten organiseerde, red.) en de Rode Brigades (een extreemlinkse gewapende organisatie en guerillagroepering, red.).

Weer anderen kregen kinderen en sommigen vertrokken naar India. Kortom, we werden volwassen. Als ik erop terugkijk, voelt het als een ander leven. Ik ben trots op ons. Misschien zullen jonge mensen op een dag doorgaan met wat wij begonnen zijn. Maar zoals we vroeger al zeiden, was de echte reden dat alles uit elkaar viel dat niemand ooit de afwas wilde doen.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram