Toekomstige oorlogen worden gewoon gelivestreamd

Honderduizenden mensen bekeken gisteren de invasie van Mosul, een stad in Irak bezet door ISIS. De invasie werd gelivestreamed op Facebook en Youtube.

De meest bekeken stream was van Koerdische krant Rudaw. Die stream was het populairst onder verschillende grote mediabedrijven en werd gedeeld door The Washington Post en BBC Channel 4. Op de livestreams kwamen een paar serieuze reacties over de effectiviteit en zin van de slag, maar de livestream zelf was raar en aangrijpend.

Terwijl er boze stripgezichten en "Wow!" emoticons emoticons over de oorlogsbeelden vlogen, merkten sommige kijkers al op dat dit net iets te veel op een dystopische sci-fi leek.

Voor niet-Arabische mensen was er weinig context in de stream. Er was geen uitleg, ondertiteling of vertaling. Er waren alleen beelden van een dor buitenlands landschap met mannen en trucks. Ze stonden daar maar stil, met kleine hints naar geweld. In deze leegte schreeuwden kijkers "WAAROM ZIJN ER GEEN SCHOTEN OF EXPLOSIES. IK WIL OORLOG ZIEN," met daarop volgend een smiley.

Maar welke oorlog? Misschien die van fictionele gevechten in films, games en op televisie, oorlogen met echte of verzonnen namen. Het maakt niet veel uit of de laatste Call of Duty zich nu afspeelt in Afghanistan of de ruimte.

"Oorlog is 99 procent verveling en één procent zuivere opwinding en/of angst," schreef David Axe, oorlogscorrespondent en redacteur van nieuwssite War is Boring.

"Opschieten, wachten, langzaam bewegen, oprukken, bijvullen, bijtanken, meer informatie krijgen, weer oprukken. enz., enz. Het kan allemaal erg langdradig zijn, totdat het gevecht begint, en dan is het verre van langdradig en saai. In het echt is oorlog het omgekeerde van de actiefilms."

Het effect van het kijken van de Mosul-livestream, zonder context of uitleg, lijkt op mijn ervaring van de Werner Herzog-film Lessons of Darkness. In die film laat Herzog beelden zien van brandende olievelden in Koeweit na de Golfoorlog – het resultaat van de oorlogstactiek van verschroeide aarde, waarbij alle waardevolle dingen voor vertrek vernietigd worden.

In die film geeft Hertzog geen politieke of historische context. Hij geeft niet aan dat het in Koeweit is, of dat het überhaupt op Aarde gefilmd is. "De film heeft niet één beeld dat herkend kan worden als onze planeet, en toch weten we wat het wel hier gefilmd moet zijn," zei hij later over de film. Hij wilde met zijn film het conflict in metafysische termen uitdrukken. Hij dacht met de film de aard van oorlogen beter te kunnen laten zien dan het dagelijkse nieuws, met al hun feiten en kleine bijzonderheden. Met de leegheid van de beelden die eigenlijk van elke oorlog kunnen zijn, probeerde hij een echt gezicht aan oorlogen te geven.

Maar in 2016, tientallen jaren na Lessons of Darkness en op social media, in plaats van in een donkere arthouse-bioscoop, doet de leegte iets anders. In plaats van een diep begrip voor mensen zien we iets anders. We zien mensen in de reacties geld vragen, over porno praten, Greenday citeren en andere mensen "cucks" noemen.

Natuurlijk gedroeg niet iedereen zich zo, maar veel van de kijkers wel.

"Er zit wel veel journalistieke waarde in de livestream," schreef Axe, maar merkte wel op dat het over het algemeen beter is om online reacties te negeren.

Uiteindelijk ziet het livestreamen van oorlog er hetzelfde uit als een livestream van een concert, of een andere willekeurige gebeurtenis. Het is erg goedkoop voor een nieuwsbedrijf om een stream van iemand anders te delen en veel kijkers te aan te trekken. Volgens Axe gaan we dit zeker vaker zien.