Obama's wetenschapsadviseurs zijn bezorgd om CRISPR-terreur

Afgelopen week waarschuwde de wetenschappelijke adviesraad van de president (PCAST) Obama per brief over nieuwe mogelijke vormen van bioterrorisme.

"Hoewel de groei van nieuwe biotechnologieën een zegen is voor de samenleving, is het ook een serieus risico wanneer het door technologiebewuste individuen met toegang tot moderne laboratoria voor destructieve doeleinden wordt aangewend," schreven de leden van PCAST.

"Moleculair biologen, microbiologen en virologen moeten erop anticiperen dat de aard van biologische dreiging de komende jaren sterk zal veranderen. De manier waarop de Amerikaanse overheid omgaat met biologische dreiging moet meeveranderen met deze ontwikkelingen."

Amerika heeft zich de afgelopen decennia vooral gefocust op een "gevaarlijk deel van bekende menselijke en landbouw pathogenen." De wetgeving daarover dateert uit 2002 en is, ondanks dat biotechnologie enorm veranderd is in de afgelopen 14 jaar, niet meegegroeid met de nieuwe ontwikkelingen.

PCAST is in het bijzonder bezorgd om genmanipulatietechnologieën zoals CRISPR - een gereedschap waarmee de genen van mensen, dieren en planten gemanipuleerd kunnen worden. De briefschrijvers benadrukken dat het nu mogelijk is om ieder DNA uit te lezen en te manipuleren. Bewerkte genen kunnen vervolgens worden verspreid door ze mee te laten liften op virussen of andere 'kruiwagens' voor genetisch materiaal.

Hoewel deze technieken verbluffende doorbraken in de geneeskunde hebben opgeleverd, is er ook het gevaar van misbruik wanneer ze in de verkeerde handen vallen. De PCAST-wetenschappers stellen zich een scenario voor waar in de toekomst met CRISPR-technologie virussen worden gecreëerd die "in genen kunnen snijden, aanpassen en onderdrukken om zo de vitale celfuncties van de drager te verstoren."

Dit klinkt misschien vergezocht, maar zelfs in 2001 waren wetenschappers al in staat om, met technologie die veel primitiever was dan CRISPR, de genetica van het muizenpokkenvirus zo aan te passen dat ook resistente muizen eraan stierven.

De wetenschappers spraken ook hun bezorgdheid uit over niet-intentionele biologische gevaren, zoals het uitbreken van het Zika-virus, Ebola, en H1N1. De vorm die biologische dreiging in de toekomst zal aannemen is nog onbekend, maar zeker is wel dat de VS totaal onvoorbereid zal zijn.

Ondanks dat de VS de afgelopen decennia meerdere richtlijnen heeft opgesteld over hoe om te gaan met biologische dreiging, "zijn ze allemaal verouderd, vooral in het licht van de snelle veranderingen in de biotechnologie." Het meest concrete plan is uiteengezet in het National Policy for Biodefense, dat werd uitgegeven in 2004 maar sinds 2008 niet meer is geupdate - een periode waarin het potentieel van CRISPR-systemen pas net bekend begon te worden.

Om het gevaar van opkomende biotechnologieën tegen te gaan, beveelt PCAST een verbeterd biosurveillancesysteem aan. Zo'n systeem wordt door de Amerikaanse overheid gedefinieerd als "het proces van actief biosfeerdata vergaren, deze te analyseren en te interpreteren om te kijken of uit de data een bedreiging van de volksgezondheid blijkt."

Een richtlijn uit 2007, uitgezet door Binnenlandse Veiligheid, beschrijft de noodzaak van een geïntegreerd ziektesurveillancesysteem. Dit systeem moet het volgen van opkomende ziektes in real-time mogelijk maken om zo in een vroeg stadium te kunnen waarschuwen voor mogelijke (on)intentionele biologische bedreigingen.

Richtlijnen uit 2012 en 2013 bieden een blauwdruk voor een systeem om ziekte te monitoren onder mensen, planten en dieren. Dat maakt een snelle reactie mogelijk als een ziekte zich begint te verspreiden over verschillende populaties.

Hoewel er vooruitgang wordt geboekt met het creëren van een robuust biosurveillancenetwerk in de VS, kan het de technologische ontwikkelingen toch niet bijhouden. Om deze tekortkoming tegen te gaan, doet PCAST meerdere aanbevelingen, waaronder een 2 miljard dollar Fonds voor Publieke Gezondheid en Noodgevallen. Op deze manier ontstaat er (inter)nationale communicatie tussen laboratoria waardoor het mogelijk wordt snel data uit te wisselen en medicijnen te ontwikkelen die een "biologische aanval kunnen neutraliseren".

Op het moment is PCAST nog vooruit aan het denken en zijn deze gevaren nog grotendeels hypothetisch. De auteurs merken op dat "het creëren van een nieuw en effectief pathogeen waarschijnlijk niet eenvoudig zal zijn," maar "dat er ondanks de uitdagingen een reëel risico is dat alleen maar zal groeien naarmate de biotechnologie in komende jaren geavanceerder wordt."