Kan President Trump de NSA gebruiken als persoonlijk spionnenleger?

Het was het nachtmerriescenario waar velen bang voor waren: de VS kiest een president die het oppermachtige veiligheidsapparaat voor eigen gewin gaat gebruiken. Edward Snowden heeft de macht van de NSA een "onderdrukkingsapparaat" genoemd, met de uitgesproken vrees dat een kwaadaardige president het kan inzetten tegen de bevolking.

Maar in hoeverre kan president Trump, die hatelijk sprak over minderheden en dreigde zijn politieke rivalen de bak in te gooien, de NSA nu werkelijk gebruiken als zijn persoonlijke spionnenleger?

"Dat gaat niet gebeuren, er zijn te veel interne veiligheidsbarrières opgezet," zegt advocaat Bradley P. Moss tegen Motherboard. Hij vertegenwoordigt de inlichtingendiensten. Als Trump het inlichtingenapparaat zou misbruiken zouden werknemers volgens hem massaal uit de school klappen.

Trump kan geen acties tegen bijvoorbeeld Hillary Clinton ondernemen zonder dat die eerst door verschillende justitiële organen, advocaten en andere gespecialiseerde instituties beoordeeld moeten worden.

"De interne bureaucratie is ontworpen om foute of slechte praktijken uit te filteren," zegt Moss. "Je kunt niet lukraak Amerikaanse burgers bespioneren. Buitenlandse doelen echter, genieten niet dezelfde bescherming."

Van een persoonlijk leger kan dus geen spraken zijn. Maar dat sluit niet uit dat de president natuurlijk nog wel de macht heeft om een nieuw bestuur in te stellen en wetten aan te passen. Volgens Moss is het zeker mogelijk dat Trump op die manier, meer speelruimte kan creëren dan onder zijn voorgangers mogelijk was. Vooral uitvoeringsbevelen, waar geen toestemming van het Congres voor nodig zijn, is een instrument waarmee hij zijn greep op de dienst kan vergroten.

"Veel belemmeringen op macht van de NSA bestaan als gevolg van presidentieel ingrijpen. Die kan hij gemakkelijk herroepen," zegt Dave Aitel, voormalig veiligheidsonderzoeker van de NSA en oprichter het cyberbeveiligsbedrijf Immunity.

"Trump heeft zich veel offensiever uitgelaten over cyber, en het volledige cyberbeleid van de Verenigde Staten kan veranderen," vertelt hij. Als Trump dingen wil veranderen, dan kan dat, alleen niet zonder dat er overal alarmen afgaan.

"Ik ben er zeker van dat hij geen structurele veranderingen kan aanbrengen zonder daarbij congres en de rechtbank te betrekken," zegt Susan Hennessey, lid van de denktank nationale veiligheid van Brookings Instituut en voormalig advocaat van NSA, tegen Motherboard.

Maar dat zij er zeker van is, biedt natuurlijk geen garantie. Trump heeft de macht om de NSA aan te passen. Zijn standpunten over de privacy en cyber geven een indicatie welke kant de ontwikkeling op zal gaan. Hij dreigt openlijk met grootschalige privacyschendingen om de VS te beschermen van IS, en zegt dat hij het internet soms "dicht" zal gooien als dit in het voordeel is van terreurbestrijding.

Snowden verdient volgens hem de doodstraf, en alle tegenstemmen, of dit nu klokkenluiders zijn, of gewoon werknemers van de NSA die hun zorgen openlijk uitspreken, kunnen worden bestraft. "Die mensen zullen het in het vervolg niets meer durven zeggen," zegt Moss.

Trump kan dan misschien niet alle wetten veranderen, maar zijn macht reikt zo ver dat iedereen in de komende vier jaar het verschil zal gaan merken.