In de laatste 540 miljoen jaar zijn er 5 zogenoemde massa-uitstervingen geweest. De grootste, zo'n 250 miljoen jaar geleden, betekende het einde voor 95 procent van al het leven op Aarde. De studie van deze uitstervingsgolven geeft wetenschappers veel inzicht in wat er vandaag aan de hand is: Dieren sterven sneller uit dan ooit gemeten, en de reden is bijna altijd menselijk. Daarom denken veel experts dat de zesde uitstervingsgolf nu al is begonnen.
Advertentie
Elke extinctie vond plaats op een moment dat de koolstofcyclus op Aarde verstoord raakte – het natuurlijke proces van de ademhaling van cellen (dat koolstofdioxide, of CO2 loslaat) en fotosynthese (planten ademen die CO2 weer op en zetten die om in zuurstof). Mensen pompen nu op grote schaal co2 in de lucht, waardoor de koolstofcyclus opnieuw verstoord raakt.Een nieuw onderzoek in Science Advances laat zien dat als we een bepaalde hoeveelheid CO2 aan onze oceanen toevoegen (oceanen nemen CO2 op uit de lucht) een nieuwe uitstervingsgolf vergelijkbaar met die van miljoenen jaren geleden kan ontstaan. Het paper legt dat getal vast op 310 gigaton. Volgens hoofdauteur Daniel Rothman van MIT, is de mensheid op een koers om die hoeveelheid te halen in het jaar 2100.Als we over deze grens gaan, komen we aan "de andere kant van de stabiliteitsgrens".Voorgaande massa-extincties waren niet zo abrupt en konden soms wel duizenden of miljoenen jaren duren. In het tempo dat we nu hebben, zal het hoogstens een paar eeuwen duren. Zelfs vergeleken met de uitstervingsgolven uit de prehistorie verkeren we nu in een unieke situatie. Veel wetenschappers zeggen dat de zesde uitstervingsgolf nu al is begonnen, maar dit staat nog wel ter discussie, vertelt Rothman, een geofysicus, me.Als onze planeet de grens van 310 gigaton overschrijdt, dat versterkt dat het effect van alles wat ervoor kwam. Als de koolstofcyclus over een lange tijd wordt verstoord, volgt de uitsterving, maar alleen als de verandering sneller is dan de snelheid waarmee het ecosysteem zich kan aanpassen.Uit deze feiten heeft Rothman een wetenschappelijke formule gedestilleerd. Hij analyseerde de schaal van de verandering en de snelheid waarmee dit gebeurde, en vergeleek het met de uitstervingen in de afgelopen 542 jaar. Op basis daarvan kon hij een grens vastleggen. In totaal vonden er 31 koolstofverstoringen plaats. Maar 5 daarvan leidde tot een massa-uitsterving. In 4 gevallen overschreed de koolstofverandering de grens. De ergste uitstervingsgolf van 250 miljoen jaar geleden ging het verst over die grens met 310 gigaton. Nogmaals: die grens halen wij met groot gemak voor het jaar 2100 (sommige voorspellingen zeggen dat we dan al op 500 gigaton zitten)."Het is niet alsof op 2 januari 2100 alle soorten ineens zijn uitgestorven," zegt Rothman, "een echte ramp kan wel 10.000 jaar duren."Er zijn nog genoeg dingen waar we meer over moeten weten. Het is nog niet duidelijk wat precies het causale verband is tussen de koolstofdisrupties en grote uitstervingsgolven. "Het kan een signaal of een symptoom zijn," zegt Rothman. Het paper blikt ook niet verder vooruit dan 2100: hoe zal het dan wél gaan na 2 januari 2100? En is ons lot onomkeerbaar, of kunnen we er nog wat aan doen?Het ding is: een enkeling die dit leest kan dit moment nog meemaken. 2100 is echt niet meer zover weg als we denken.