De psychologie achter onze grote liefde voor de opruimwoede van Marie Kondo

Marie Kondo, de Japanse organisatie- en opruimgoeroe, én de auteur van het boek Opgeruimd! De manier om orde en rust in je leven te brengen, heeft een nieuwe opruimshow op Netflix. En net als over het boek, zijn ook nu weer veel mensen extreem enthousiast. Waarom vinden mensen ‘opruimporno’ zo aangenaam?

Tidying Up With Marie Kondo hanteert een simpel format: Kondo, met vertaler in touw, bezoekt Amerikanen die kampen met te veel spullen. Ze leert ze opruimen en organiseren, en herstelt in het proces de leefbaarheid van het huis. Sinds 1 januari dit jaar staat het op Netflix: fris het nieuwe jaar in.

Darby Saxbe, een universitair docent verbonden aan de Universiteit van Zuid-Californië, vertelde me in een telefonisch interview dat het haar weinig verbaast, die positieve reacties. In een onderzoek heeft laten zien dat hoe meer mensen bezig zijn met de rotzooi in hun huis, hoe hoger hun waardes van het hormoon cortisol zijn en dus hoe gestrester ze zijn.

Kijken hoe iemand op televisie rotzooi opruimt, kan bij deze mensen tot stressvermindering leiden. Uit een ander onderzoek bleek al dat veel mensen in de VS een overschot aan spullen hebben. Een vergelijkbaar onderzoek dat in Nederland is uitgevoerd, heb ik niet gelezen, maar de opmerking “ongelooflijk hoeveel rotzooi een mens verzameld” is een cliché als mensen verhuizen in Nederland. Meestal halverwege de dag van drie hoog achter naar drie hoog achter.

“We leven in een tijd waarin consumentenproducten overvloedig zijn,” zegt Saxbe. Geen wonder dus, dat mensen het fijn vinden om te kijken naar Kondo’s chirurgische opruimfinesse.

Saxbe vergelijkt het met kookprogramma’s. Er treedt een soort catharsis op al een berg rommel transformeert naar iets coherents – iets waar een bedoeling achter zit. Het dagelijks leven valt net zo goed te begrijpen als een ritueel dat elke 24 uur opnieuw orde in chaos probeert te scheppen. Als iemand er goed in is, dan werkt dat inspirerend voor mensen die verdrinken in wegwerpspul.

Sommige mensen zeggen zelfs dat het empowering werkt – onderzoek laat zien dat opruimen mensen een gevoel van controle geeft. In die zin is opruimen een soort vakantie: een afscheid van de dagelijkse chaos.

En ook al zei Saxbe hier zelf niets over, toch is het verleidelijk om de orde van Kondo in de context van de chaotische wereld van nu te plaatsen. We nemen even afstand van de dingen die het leven onzeker maken – zaken als de politieke onstuimigheid van Trump, klimaatverandering, of economisch zwaar weer dat zelfs in tijden van hoogconjunctuur boven ons hangt. Een opgeruimd huis herstelt de orde in de wereld, ook al is het maar heel even.

Volg Motherboard op Facebook, Twitter en Flipboard.