Deze nieuwe chatbots gaan je helpen met doodgaan

In de nabije toekomst, en waarschijnlijk tot de hitte van de zon de aarde verbrandt, zal dit altijd waar zijn: iedereen gaat dood. Maar het is nog steeds niet gemakkelijk voor velen onder ons om dat te aanvaarden. Kijk maar naar het toenemend aantal mensen dat in transhumanisme gelooft. Je mag gerust zijn, op een dag gaat het licht uit, of we er nu over willen nadenken of niet.

Het lijkt er steeds meer op dat chatbots ons zullen gaan helpen het onvermijdelijke te aanvaarden, en tegelijk ook al onze ronduit menselijke vragen over de dood. Onderzoekers zijn al bots aan het maken die mensen niet enkel helpen te plannen wat er na hun einde moet gebeuren, maar ook kunnen praten over hun persoonlijke en, nog belangrijker, spirituele angsten voor de dood. Wat dat over ons zegt… ik weet het niet echt.

Hulpverlening bij het levenseinde is sowieso niet simpel, maar in sommige gebieden is het nog moeilijker dan in andere. In de VS wordt hulp over de planning van het levenseinde bijvoorbeeld pas sinds vorig jaar door Medicare vergoed. Zodra dat zo was, maakten dubbel zoveel oudjes als verwacht er gebruik van. Maar de verzekering helpt niet iedereen – miljoenen Amerikanen hebben nog steeds geen ziektekostenverzekering.

Nieuwe chatbots zoals Emily van LifeFolder bootsen de gesprekken van zorgverleners na om mensen te helpen met het plannen van hun einde. Emily imiteert volgens haar moederbedrijf een "ervaren verpleegster" die je op sleeptouw neemt door je levenseindeplanning. Maar je kan Emily geen dingen vragen zoals "Ik ben heel gelovig, maar ook heel bang voor de dood." Je weet wel, menselijke dingen.

Check de chatbot die onderzoekers van het Boston Medical Center en de Northeastern University ontwikkelden. Ze presenteerden hem onlangs op de International Conference on Intelligent Virtual Agents in Stockholm. Volgens hun onderzoekspaper is de chatbot expliciet bedoeld om gesprekken met een "palliatieve zorgcoach" over testamenten en begrafenissen na te bootsen. Maar hier komt het: de chatbot kan ook heel spiritueel zijn als je dat wilt. Het belangrijkste doel is de angst voor de dood van mensen weg te nemen.

De paper verklaart dat de bot een neutrale, en een pro-spirituele modus heeft. In de neutrale modus houdt de bot het functioneel, en antwoordt hij niet op religieuze vragen. In de pro-spirituele modus "heeft de bot actief interesse in de spiritualiteit van de gebruiker." Hij stemt zijn dialoog af op de religieuze oriëntatie van de gebruiker, toont zijn kennis van die geloofsovertuiging, en gedraagt zich ondersteunend. De bot kan overweg met het christendom, jodendom, islam, hindoeïsme, boeddhisme en sikhisme. Volgens de onderzoekers hebben ziekenhuispastoren de antwoorden van de bot nagekeken. Hier is een voorbeeldconversatie met een joodse gebruiker, afkomstig uit de paper: BOT: Dus, ik ben echt geïnteresseerd in de verhouding tussen religie en spiritualiteit. Vind jij dat je spiritueel, religieus, allebei of geen van beiden bent?
GEBRUIKER: Ik zou mezelf eerder religieus noemen. Dat vind ik iets anders dan spiritueel.
BOT: Dat is een interessante beslissing. Hoe zou je je religie benoemen?
GEBRUIKER: Ik ben joods. Ik wou dat ik meer wist over joodse tradities.
BOT: Werd je religieus opgevoed?
GEBRUKER: Ja, dat werd ik.

Het gaat behoorlijk diep hier. Hoewel de steekproef van een experiment met ouderen die de chatbot gebruikten behoorlijk klein was (44 mensen, waarvan de helft een chronische hartaandoening had), is hun feedback heel interessant. Het is "gemakkelijker om erover te praten met een computer dan met een mens," zei een 57-jarige die zich als "spiritueel" ziet volgens de paper. "Mensen hebben de neiging een behoorlijk sterke mening te hebben over zulke dingen, zeker wanneer ze mijn leeftijd bereikt hebben."

De onderzoekers hebben al een aantal interactieve spirituele features aan de chatbot toegevoegd, zoals hulp bij activiteiten zoals bidden en vasten, en "een klinische studie is onderweg."

Veel mensen hebben niemand in hun leven die ze volledig kunnen vertrouwen, waarbij ze zich goed genoeg op hun gemak voelen om over de dichterbij komende dood te praten. Misschien kan deze of een andere chatbot ze helpen. Toch blijft het moeilijk om dit te zien als een goede oplossing wanneer we diensten zoals levenseindeplanning in de zorg ook gewoon toegankelijker kunnen maken, in plaats van ze te outsourcen aan een computer.