De hele reis van de Nederlandse wolf werd vastgelegd met geripte bewakingsbeelden

Naya was één van de eerste wolven in anderhalve eeuw die vanaf oktober 2017 door de lage landen trok. Vlaanderen en Limburg waren in rep en roer terwijl de wolvin de bossen onveilig maakte, waarbij ze via gps te volgen was. Boeren waren bang voor het zwervende roofdier, dat schapen verscheurde en hun kinderen in gevaar zou brengen. Veel andere mensen verloren zich in een prachtig liefdesverhaal tussen Naya en een mannetjeswolf genaamd August. Een van hen was filmmaker Sebastian Mulder (26), die een reconstructie van haar leven maakte, die zondag wordt uitgezonden door de NPO. 

NAYA - Der Wald Hat Tausend Augen is opgebouwd uit wildcam-video’s en live-bewakingsbeelden die van het internet zijn geript. Daarmee gaat de film niet alleen over een wolvin die een reis maakt en verliefd wordt. Het gaat ook over de gretigheid waarmee mensen proberen de wolf te spotten, en over hoe elke plek op aarde continu in de gaten wordt gehouden. We spraken Sebastian over wolvenliefde, oude jagersgezegden en onbeveiligde beveiligingscamera’s. 

VICE: Hoi Sebastian, waarom wilde je een film over deze wolf maken? 
Ik ben gefascineerd door de relatie tussen mens en natuur, vooral de invloed van technologie op die relatie. Mijn vorige film ging over nepnatuur. Dit is daar een soort vervolg op. Ik wilde iets doen met voyeurisme en dieren. Naya heeft een gps-halsband: zo'n datamachine om haar nek, waardoor ze overal te volgen was. Met zo'n halsband kun je opeens heel mooi het verhaal van een individuele wolf vertellen, in plaats van over wolven in het algemeen. “Naya trok twee weken door Nederland en stak 3 rivieren, 19 spoorwegen en 7 snelwegen over.” Ik wilde haar route vastleggen. Daarvoor heb ik materiaal verzameld van wildcams op YouTube en livebeelden van onbeveiligde beveiligingscamera's. 

Onbeveiligde beveiligingscamera’s? 
Mensen vergeten vaak een wachtwoord op hun camera te zetten en bij sommige goedkope camera’s uit China kan dat ook niet eens. Een activist streamt al die beelden om dat aan te tonen. Er is wel een selectie gemaakt, zodat je niet mensen hun slaapkamer ziet, maar je kunt wel allerlei andere dingen zien gebeuren. Ik heb een paar maanden een hele hoop beeldmateriaal van die camera’s verzameld en zo de film in elkaar gezet. 

Heb je dingen gezien waar je van schrok? 
Helaas gebeurde er niet heel vaak iets interessants. Ik hoopte steeds wel dat er écht iets zou gebeuren, dat ik een moord mee zou maken ofzo. Dat is niet gebeurd. Wel mensen die voorbijlopen en iemand die zijn auto parkeert, even verdacht rondhangt en dan weer wegrijdt. Ik zag ook in Oost-Europa vier mensen in een achtertuin die een spelletje speelden en op een gegeven moment heel dronken werden. Die zijn ook vastgelegd, maar het paste uiteindelijk niet in de film. 

Vind je het een eng idee, dat er zoveel camera's overal staan? 
Ja totaal, daar ben ik wel van geschrokken. Ik wist wel dat er ontzettend veel camera's staan. Vanuit de overheid, en mensen die in hun huizen of tuinen camera's plaatsen. Maar dat ook de natuur zoveel wordt gefilmd is nieuw. Het is een ongeschreven regel van camerabezitters dat je de mensen die je filmt verwijdert. Maar gebeurt dat echt? Misschien zit je in de kast en is het bos voor jou een plek waar je ongezien je ding kunt doen. En dan is er opeens het risico dat je gefilmd wordt. Willen we dat? Ik vind het een eng idee. 

Zijn dat de “duizend ogen” uit de titel van je film? 
Der Wald hat tausend Augen is een oud jagersgezegde. Het slaat eigenlijk op onze interactie met de natuur: je kijkt met twee ogen en krijgt duizend ogen terug. Als er tussen al die dieren die je aankijken mogelijk een wolf zit, een top-predator, dan wordt de boswandeling opeens weer spannend. Maar nu zetten we met die camera’s dus ook zelf allerlei ogen neer in de natuur. 

Ondanks al die camera’s is het Naya gelukt om van de radar te verdwijnen, toen de batterij van haar halsband leeg was en ze nergens meer op de camera verscheen. 
Er zijn boswachters die stellen dat ze vaak sporen om de camera's heen zien, dat ze wellicht wist dat er iets hing waar ze uit de buurt van moest blijven. Er is ook één shot in de film waarbij ze de camera inkijkt. Het leek The Truman Show wel: de wolf zit vast in haar eigen realitysoap. Maar in principe werd de conclusie getrokken dat ze dood is, als we de wolf niet meer kunnen zien op de camera’s — en de jagers kregen de schuld. Er is blijkbaar zoveel monitoring dat ze niet meer écht onzichtbaar kan zijn.

Heb je haar nog toevallig voorbij zien lopen op een camera? 
Nee, want toen ik haar route ging volgen was ze eigenlijk al overleden. Maar toen ik naar het gebied ging waar ze gesignaleerd was, hoorde ik wel het gehuil, van August, de mannetjeswolf. Later ging ik ook met roofdieronderzoeker Norman Stier de sd-kaartjes uit de camera's halen. Toen vroeg ik: hoe groot is de kans dat we nu worden aangestaard door een wolf? Best wel groot, zei hij. Hij had ook net een nieuwe wolf gezenderd. Die bleek op dat moment tweehonderd meter van ons verwijderd te hebben gezeten. 

Je voelde hem kijken? 
Ik weet niet of ik het voelde. Maar het was wel op hetzelfde moment, het had iets magisch. 

Hoe gaat het nu met de Vlaamse wolven?
Vier maanden later kwam er een ander wolvinneke. Ze heet Noëlla, omdat ze met de kerst aankwam. Zij gaat nu met August, en ze hebben een roedel. Eind goed al goed voor August met zijn nieuwe meid. 

Gelukkig! Bedankt, Sebastian. 

“NAYA - Der Wald hat tausend Augen” wordt komende zondag om 23.10 uitgezonden op Nederland 3 en is vanaf zondagnacht online te bekijken.