Zes liedjes die het Egyptische genre mahraganat definiëren

In Caïro, de hoofdstad van Egypte, valt er niet te ontsnappen aan de muziekstijl mahraganat. Het genre (Arabisch voor 'festivals') werd geboren in de arme delen van de stad ten tijde van de revolutie in 2011. Deze gestoorde, met computers gemaakte hutspot van Egyptische ritmes en Auto-Tune raps is sindsdien onderdeel geworden van de lokale cultuur. Veel Egyptenaren worden er krankjorum van en veel muzikanten in het land moeten er niks van weten, maar afgezien daarvan biedt het een platform voor vrolijke bruiloftsfeesten op straat, nieuwe straattaal, breakdancers en hippe kapsels.

Een van de sleutelfiguren achter mahraganat is Mahmoud Refat. Hij is de oprichter van 100Copies, een platenlabel uit Caïro, maar hij is niet bepaald een 'shaabi' (populaire) gast, zoals sommige andere mahraganat-muzikanten. Hij komt namelijk uit de metalscene en heeft een achtergrond in experimentele elektronische muziek. Hij zag de potentie van mahraganat al in 2011, en in de afgelopen jaren werkte hij nauw samen met lokale artiesten als Sadat, Islam Chipsy en Filo. Hij is producer, soundengineer en soms treedt hij zelf op. Hij boekt artiesten voor shows in het buitenland en promoot mahraganat over de hele wereld. Artiesten als Sadat en Chipsy speelden in veel clubs en festivals in Europa en Engeland, en in 2014 werkten 100Copies en de British Council samen met Rinse FM voor het project Cairo Calling, waar onder andere Kode9, Artwork, Faze Miyake en anderen mee samenwerkten.

Op een zondagmiddag, niet zo heel lang geleden, zaten we bij Refat in zijn kantoor in het centrum van Caïro. Hier praatten we over zijn favoriete liedjes waar hij in de afgelopen jaren aan meewerkte. Hij geeft toe dat hij flink wat geld verdiend heeft met het genre. Ondanks dat het label underground begon (hij verkocht van elk album maar honderd stuks, zoals de naam doet vermoeden), is het bedrijf vorig jaar verhuisd naar een prachtig kantoorpand vlakbij het Tahrirplein.

Hij zet zich nog dagelijks in voor mahraganat, en vergelijkt de artiesten waar hij mee werkt graag met oudere Egyptische muzikanten, zoals de geliefde zanger Oum Kalthoum. "Dat is iemand waar ik veel respect voor heb, wij allemaal. Maar de muziek van de mensen is op dit moment mahraganat," zegt hij. "De mode, de teksten, de taal. De ontwikkeling van taal, de taal van de straat. De lichaamstaal. De choreografie. De houding. De cultuur. De manier waarop je van hier naar daar loopt. Hoe je een feestje opzet. Hoe je een huis bouwt. Het is allemaal gerelateerd aan mahraganat." Hieronder vertelt hij het verhaal achter zes cruciale mahraganat-tracks waar hij aan werkte, waarbij hij de geheimen van een goede mahraganat-productie onthuld.

"Wij hebben het idee van live-drums geïntroduceerd in mahraganat. We hebben een archief vol live-drumsamples en die is door elke mahraganat-producer gebruikt de afgelopen twee jaar. We waren blij om deze track te introduceren bij de scene. Het werd enorm populair. We kwamen met het langzamere ritme. Dit was de eerste keer dat we de samples van drummers gebruikten.

De track leunt heel erg op de beat. De beat moet de track zijn. Als de beat goed is, dan kan je alles erop doen. Een goede beat is het halve werk. Daarna moet je in mahraganat zoeken naar een krachtige body, het moet altijd luider en sterker. Dat is het doel."

"De tekst van deze track is erg apart. Gewoon anders. Hoe viezer, hoe gekker je doet, hoe beter. Bijna alsof je iemand bedreigt. Je hoort het ze hier altijd zeggen: 'Het moet viezer, het moet gevaarlijker. Je moet het zo doen. Je moet schreeuwen.' Hoe enger je bent als karakter, hoe beter je op de mic bent."

Auto-Tune wordt voor een deel gebruikt zodat de zangers niet vals klinken, het andere deel is om ze het karakter te geven van mahraganat. Het kan bijna niet zonder Auto-Tune. Het klinkt fijn en dat past goed bij bruiloften, ceremonies, vreugde en blijdschap."

"Ahmed El-Sweasy is een erg goede zanger. Sweasy is de nieuwe rockster. Ik nodigde zijn vorige band uit om een track te produceren in de studio, en toen was hij er ook. Hij was niet zo comfortabel met die gasten. Hoor je deze gast? Jezus. En hij komt van de straat."

"Chipsy is de koning van het keyboard. Hij is de beste keyboardspeler ooit. Via een kennis hoorde ik over hem en toen besloot ik hem meteen online te checken. Wat hij doet vind ik erg leuk. Een goede vriendin van mij ging trouwen en vroeg me: 'Oh, wat moet ik doen?' Ik vertelde haar: 'Je moet deze gast vragen live te spelen op je bruiloft.' Ze had een mooi trouwfeest aan de rand van Cairo in een villa, waar hij ook was. Ik was bezopen en ging naar hem toe: 'Chipsy, je bent geweldig en samen gaan we fantastische dingen doen. Geloof me.' Hij zei: 'Ja, ja, vast. Fijne avond, veel plezier.' Daarna ging hij weg en ik ook. Ik belde hem later en vroeg of hij me zich nog herinnerde." (Refat managet nu Chipsy en speelt drums in zijn band EEK)

"Hoe zeg ik dit op een aardige manier? Fuck elitaire cultuur. Het is niet aan hen om te bepalen wat experimenteel, nieuw of anders is. De jeugdcultuur is veel belangrijker voor mij. Als we hier niet voor werken, dan is er eigenlijk geen toekomst. Je hebt geen toekomst als je niet de goede dingen uit je eigen cultuur kunt zien. Het kan me niet schelen hoe het westen of de elitecultuur denkt over nieuwe of 'goede' muziek of respect binnen de kunsten, of wat mainstream of niet mainstream is. We hebben hier studio's en we doen wat we doen. Het levert ons veel geld op en ik ben daar heel blij mee. We hebben een vastgoedmakelaar die een festival organiseert, of een bierbedrijf dat geld betaalt om videoclips te produceren, en ik werk nog steeds met hen samen. Ik verander niet. Dat is de basis. Dat is wat diep vanbinnen telt. Als ik geen invloed heb of voor impact zorg in de cultuur waarin ik functioneer of leef, waarom zou je het dan in godsnaam doen?"