Alles wat je wellicht wil weten over lichaamshaar

Iedereen kent hem wel van die ene hete zomerdag op het strand: de gorilla. Er loopt altijd wel een man over het strand die van top tot teen behaard is. Borst, rug, nek, schouders, oren – noem een plek waar het niet zit. Hoewel in mijn beschrijving misschien een waardeoordeel doorklinkt, is het vooral grote verwondering die bij mij opkomt tijdens een ontmoeting met een harig persoon. Waar is al dat haar toch in godsnaam goed voor? Een belletje met hoogleraar evolutie- en gedragsbiologie en Mark Nelissen geeft een hoop verheldering. De schrijver van onder andere het boek 'Darwin in de Supermarkt' beantwoorde al mijn brandende vragen over Haar.

Waarom hebben we nog lichaamshaar? Is dat nog ergens goed voor?

Lichaamshaar is een overblijfsel dat we hebben gekregen van onze verre voorouders. Bijna alle zoogdieren hebben lichaamshaar. Maar op het moment dat we rechtop zijn gaan lopen, is lichaamshaar een hindernis geworden, omdat het lichaam er minder goed door kan afkoelen. Dus door evolutie is er nog weinig lichaamshaar over gebleven. Behalve op plekken waar het nog een functie kan hebben, boven op het hoofd bijvoorbeeld, om de zonnestralen tegen te gaan. Of onder de oksels en bij de schaamstreek, daar zit het om de geuren van zweet vast te houden, dat maakt je aantrekkelijker voor het andere geslacht.  De kleine donshaartjes die op het hele lichaam zijn overgebleven hebben eigenlijk geen echte functie meer.

Hoe komt het dan dat sommige mannen wel veel borst- en rughaar hebben? Heeft dat nog een functie?

Dat komt omdat mannen veel meer testosteron produceren, dat zorgt voor meer haargroei op het lichaam. Dat is ook de reden waarom vrouwen onbewust steeds meer haar weg zijn gaan halen, omdat het een teken is dat er testosteron aanwezig is.

Dus het is eigenlijk een seksueel kenmerk?

Ja precies, net als een baard, dat is ook een typisch mannelijk kenmerk. Vrouwen kunnen aan de baard van de man zien dat de man testosteron produceert, en dus vruchtbaar is.

Heeft het haar dan ook een functie bij de voortplanting? Zoals dat mannen borsten aantrekkelijk vinden omdat die goed van pas komen bij het voeden van baby's?

Nee, voor zover wij weten niet, een man met veel lichaamsbeharing is niet vruchtbaarder dan een man met weinig beharing.

Hoe komt het dat het voor mannen in de mode is om hun lichaamshaar te verwijderen? Het zou toch juist mannelijkheid uit moeten stralen?

De verklaring hiervoor kunnen we enkel in de culturele invloed zoeken. Cultuur kan mensen drastische gedragsveranderingen aanpraten, en in dit geval is de reclame de hoofdschuldige. De reclamewereld heeft er bij ons lange tijd ingepompt dat schoonheid en jeugd synoniem zijn, biologisch gezien klopt dit voor vrouwen, maar voor mannen niet. Maar als je dit vaak genoeg blijft herhalen en je toont ononderbroken supranormaal mooie vrouwen die tegen gladgeschoren kerels aanschurken, dan krijgen deze gladde jongens eerder het etiket 'succesvol' dan 'melkmuil' opgeplakt. Scheergerief en -schuim vliegen de deur uit.

Kan je als vrouw haar op je borsten laten groeien door testosteron te slikken? Of een baard laten groeien?

Ik denk dat het effect toch wel erg beperkt zal zijn. Misschien bij oudere vrouwen, zij hebben minder vrouwelijke hormonen en daardoor heeft testosteron (dat ook vrouwen hebben) meer effect: ze krijgen wat haargroei links en rechts, maar dat evenaart nooit dat van de man.

Hoe zou het komen dat blonde mensen veel minder lichaamsbeharing hebben dan in bijvoorbeeld mediterrane landen? Zoals u zei zorgt lichaamshaar ervoor dat je meer warmte vasthoudt, maar blonde mensen leven toch vaker in koudere landen.

Lichaamsbeharing heeft niet als enige functie het vasthouden van warmte, het heeft ook te maken met het doorlaten van zonnestraling. Hoe minder zonnestralen er op je huid kunnen komen, hoe minder vitamine D je aan kunt maken. In noordelijke streken is er minder zonlicht, en het is dus handig als er zo min mogelijk haar in de weg zit, zodat je genoeg vitamine D aan kunt maken.

Handig. Waarom hebben sommige mannen een gingerbaard, terwijl ze bruin hoofdhaar hebben, of zie je blondines met donkere wenkbrauwen?

Dat zijn eigenlijk mutaties, of veranderingen in het DNA, die geen nadelig effect hebben gehad. Het kan geen kwaad, dus wordt het kenmerk generatie op generatie doorgegeven.

Hoe komt het dat je wenkbrauwen en wimpers maar tot een bepaalde lengte groeien?

Omdat dit evolutionair zo geregeld is: ze hebben een optimale lengte en als ze langer zouden worden, zouden ze minder functioneel zijn. Dit wordt door genen geregeld.

Kan je haargroei stimuleren door het af te scheren of knippen? Als alle mannen die hun borst nu scheren, daar nu mee zouden stoppen, zouden dan op alle stranden 'gorilla's' rondlopen?

Voor zover ik weet kan dit niet, omdat de lengte van een haar, afhankelijk van de plek, evolutionair bepaald is. Als je een haar afscheert of knipt, komt de haar dikker terug.  Dit komt omdat je het bovenste – dunne – puntje van de haar afhaalt. Als je bijvoorbeeld door te epileren de haar met haarzakje eraan eruit trekt, komt het dunne puntje weer terug, er groeit dan weer een hele nieuwe haar.

Je kan hier binnenkort trouwens hartstikke leuk stage komen lopen. Klik hier voor meer info of mail meteen naar alejandro.tauber@vice.com.