Hoe businessclass de luchtvaart verpest

Laatst was ik aan het wachten bij een gate op het vliegveld Dallas Fort-Worth. Het was zes uur 's ochtends en het vliegtuig zou eigenlijk al vertrokken moeten zijn. Mijn medepassagiers en ik waren al uren op en alle faciliteiten op het vliegveld waren nog gesloten. "We kunnen nog niet beginnen met boarden," zei een medewerker. Dus wij wachten. En wachten. Tot Skrillex en zijn entourage kwam aanglijden op hun hoverboards – ja, dit is echt gebeurd – en direct het vliegtuig in kon.

Ik had zin om hem te wurgen.

'Air rage,' oftewel verstorend of zelfs agressief gedrag tegenover medewerkers van luchtvaartmaatschappijen of medepassagiers, is een serieus probleem dat steeds groter wordt. Om deze reden heeft een groep gedragspsychologen onderzoek gedaan naar de oorzaken en gevolgen van dit fenomeen. Uit het onderzoek, dat eergisteren gepubliceerd is in het journal Proceedings of the National Academy of Sciences, blijkt dat de voorkeursbehandeling voor passagiers uit de eerste klasse de voornaamste oorzaak van woede en protest is. De irritatie die deze ongelijkheid oproept, kan volgens de onderzoekers gelijk staan aan een vertraging van meer dan negen uur.

Vliegtuigen zijn een samenleving in het klein met een duidelijke sociale hiërarchie. Passagiers in de businessclass krijgen niet alleen een betere service en meer comfort, ze zitten zelfs in een apart deel van het vliegtuig – een deel waar de doorsnee passagier enkel doorheen mag schuifelen op weg naar zijn of haar krappe, harde stoel in de cabine voor het voetvolk.

In een hiërarchische samenleving kan de sociale klasse van mensen invloed hebben op hun gezondheid, gedrag en emoties. Dit soort effecten zie je zelfs op een heel kleine schaal, zoals bijvoorbeeld in een vliegtuig.

"Ik doe onderzoek naar misdaad en gedrag, en ben zeer geïnteresseerd in ongelijkheid en rechtvaardigheid. Op plekken als vliegtuigen en vliegvelden zijn zaken als klassenverschil ontzettend duidelijk voor mensen," werd me verteld door Katherine DeCelles van de Universiteit van Toronto, hoofdauteur van het onderzoek.

DeCelles en haar collega's hebben jaren aan geanonimiseerde passagiersinformatie bestudeerd, die hen tot beschikking was gesteld door een grote internationale luchtvaartmaatschappij. De variabelen die ze onderzocht hebben zijn het aantal 'air rage'-incidenten, de klasse waarin mensen vlogen, de locatie van de gate, hoeveel vertraging de vlucht had opgelopen en de afstand die werd gevlogen.

In vliegtuigen is ongelijkheid op twee verschillende manieren zichtbaar: fysiek en situationeel. Fysieke ongelijkheid zijn dingen als de plek waar je moet zitten; situationele ongelijkheid zijn situaties waarin mensen bewust worden gemaakt van ongelijkheid. Dit gebeurt bijvoorbeeld als normale passagiers door de cabine van de businessclass lopen.

Het onderzoeksteam ontdekte dat air rage zich 400 procent vaker voordeed op vluchten met een aparte eerste en tweede klasse. Passagiers in de tweede klasse vertoonden op deze vluchten vaker emotionele uitbarstingen, terwijl passagiers in de eerste klasse eerder ontevreden of bedreigend gedrag vertoonden.

Of de normale passagiers wel of niet langs de cabine van de businessclass moesten lopen om bij hun stoel te komen, was ook van invloed. Passagiers die voorin het vliegtuig binnen kwamen vertoonden significant vaker air rage dan passagiers die achterin het vliegtuig binnen gingen. In vliegtuigen waar maar een enkele ingang was, aan de voorkant, kwam gemiddeld twee keer zo veel air rage voor dan normaal – en maar liefst tien keer zo veel bij passagiers uit de businessclass, die er blijkbaar een egotrip van krijgen om alle normale passagiers langs te zien lopen.

Volgens DeCelles zijn mensen van een hogere sociale klasse vaak geneigd om zichzelf met minder geprivilegieerde mensen te vergelijken, wat kan leiden tot arrogant, egoïstisch en neerbuigend gedrag. Ze denkt dat dit kan verklaren waarom niet alleen passagiers uit de tweede klasse maar ook passagiers uit de eerste klasse zich eerder gaan misdragen in een situatie met sociale ongelijkheid.

Air rage is dus een natuurlijke menselijke neiging. Toch zijn er volgens de onderzoekers dingen die luchtvaartmaatschappijen kunnen doen om dit probleem te verkleinen.

"Luchtvaartmaatschappijen zijn al aan het experimenteren, bijvoorbeeld met dubbele gates," zei DeCelles. "Maar dingen als gordijnen die de verschillende gedeelten van het vliegtuig scheiden en zelfs de geur van voedsel dat exclusief voor de businessclass is, kan mensen herinneren aan hun lagere sociale klasse."

Gezien de trend van steeds krappere beenruimte en drukkere vliegvelden, lijkt het erop dat air rage alleen maar een groter probleem kan worden. Als je zelf wat wilt doen aan je eigen air rage, helpt het misschien om jezelf eraan te herinneren dat vliegen op zich een privilege is. En dat de mensen die op hun grote, luxe leren stoelen in de businessclass zitten, met snelle gratis Wi-Fi en een cocktail, gewoon klootzakken zijn waar je echt niet naast wil zitten.