De evaluerend arts van Assage vergelijkt zijn gevangenschap met marteling

Een van de artsen die Julian Assanges medische en psychologische toestand moesten evalueren, heeft drie internationale mensenrechtenorganisaties verteld dat zijn zeven jaar durende opsluiting in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen “negatieve psychologische en fysieke gevolgen” voor hem heeft gehad.

De arts is van mening dat het leed dat de Wikileaks-oprichter is toegebracht “in strijd is met het VN-antifolterverdrag van 1984”.

De arts in kwestie is Sondra Crosby, een professor geneeskunde aan de Universiteit van Boston die zich gespecialiseerd heeft in de gezondheid van asielgerechtigden, en bijna duizend gemartelden heeft onderzocht. Ze bezocht Assange vier keer tussen oktober 2017 en februari 2019. In het verslag dat ze hiervan deed aan Michelle Bachelet (de Hoge Commissaris voor de mensenrechten van de VN), Dunja Mijatović (de Commissaris van Mensenrechten van de Raad van Europa) en de Organisatie van Amerikaanse Staten, schreef ze dat de omstandigheden van Assange’s opsluiting “waarneembaar slechter geworden waren sinds haar eerste bezoek”.

Motherboard is in het bezit van brieven van een van Crosby’s collega’s, Sean Love, een dokter van het Johns Hopkins-ziekenhuis die in 2017 een project startte om de effecten van de gevangenschap op de gezondheid van Assange te evalueren. Hij was degene die Crosby en de Britse psycholoog Brock Chisholm voor deze taak inschakelde. Love zegt toestemming te hebben van Wikileaks en Assange om de brieven volledig te publiceren.

Crosby gaf aan niet met Motherboard te kunnen spreken voor dit artikel. Love wel; hij zegt dat hij denkt dat Crosby voor de verdediging van Assange zal getuigen in de rechtszaak voor zijn vermeende samenzwering met Chelsea Manning, om geheime documenten uit de Irakoorlog openbaar te maken.

Assange zat al sinds 2012 vast in de ambassade. In de afgelopen tien jaar heeft Wikileaks een belangrijke en vaak controversiële rol gespeeld in het publiceren van geheime documenten, onder andere over de Irakoorlog en mails van John Podesta, de voormalig stafchef van Hillary Clinton in de aanloop naar de presidentsverkiezing van 2016. Vorige week werd Assange uit de ambassade weggestuurd en in hechtenis genomen door de Britse autoriteiten; de VS wil dat Assange uit wordt geleverd. De VN-rapporteur voor marteling zou op 25 april bij Assange langskomen in de ambassade.

In haar brief schreef Crosby dat Assange “meerdere medische aandoeningen” heeft als gevolg van zijn opsluiting en dat zijn gevangenschap “in veel opzichten slechter was dan een gewone gevangenis.”

“Assange heeft een aantal ernstig schadelijke gevolgen van zonlichtarmoede geleden in de bijna zeven jaar dat hij opgesloten heeft gezeten,” schreef ze. Ook zou hij een potentieel dodelijke gebitsaandoening hebben waar hij direct aan geopereerd zou moeten worden. “De ernstige dagelijkse pijn die meneer Assange heeft geleden vanwege deze gebitssituatie is onmenselijk, en kan levensbedreigend zijn als hij niet wordt behandeld.”

Motherboard kan Crosby’s bevindingen niet bevestigen, en zowel Wikileaks als de Ecuadoriaanse ambassade in Londen reageerde niet op ons verzoek om commentaar. De Ecuadoriaanse president Lenín Moreno heeft wel aan de pers verteld dat Assange de ambassade in een “spionagecentrum” had omgebouwd.

“Elke poging om andere landen te destabiliseren is een verwerpelijke daad voor Ecuador; we zijn een soevereine natie met respect voor de politiek van ieder land,” zei hij.

Crosby zegt dat ze gelooft dat Assanges behandeling in strijd was met artikelen 1 en 16 van het VN-antifolterverdrag, waarin marteling wordt gedefinieerd als “elke handeling waarbij met opzet ernstige pijn of lijden wordt uitgeoefend op een persoon, fysiek dan wel mentaal”. Love zegt het daarmee eens te zijn.

Love, die ook medische evaluaties van asielzoekers in de Verenigde Staten heeft uitgevoerd, geeft daarnaast aan dat “onderschat wordt wat de gezondheidsgevolgen zijn van zeven jaar zonder de nodige medische zorg of direct zonlicht” te leven.” Het is niet zo dat alles nu goedkomt, nu hij uit de ambassade is en in het rechtssysteem van het Verenigd Koninkrijk terecht is gekomen – er zijn blijvende gevolgen.”

Love wilde in eerste instantie “de gevolgen van langdurige detentie” op Assanges gezondheid onderzoeken. Love heeft Crosby en Chisholm erbij betrokken om de evaluaties daadwerkelijk uit te voeren, al is hij ook (deels) bij het proces betrokken gebleven.

“In eerste instantie wilde ik een academisch stuk schrijven over het onderwerp, zodat ik de bevindingen ook breder kon toepassen, zoals op asielzoekers,” zegt hij. “Tijdens het onderzoek kwamen we er echter al snel achter dat zijn situatie uniek is, en daarmee niet toepasbaar op andere groepen of individuen.”

Chisholm zegt dat Assanges voornaamste bron van mentale stress veroorzaakt werd door onzekerheid of hij ooit de ambassade zou kunnen verlaten – of dat hij zou worden uitgezet en gearresteerd.

“Het is anders dan een gevangenisstraf van zeven jaar, omdat je niet weet wanneer het zal eindigen,” zegt hij. “De heer Assange gelooft dat hij uitgeleverd kan worden en gemarteld of zelfs geëxecuteerd. Ik laat me niet uit over hoe waarschijnlijk dat is, maar als ik het heb over martelen, dan bedoel ik dat op dezelfde manier als hoe Chelsea Manning op dit moment is opgesloten. Hij gelooft dat hem hetzelfde kan overkomen.”

Chisholm zegt dat de zaak van Assange niet te vergelijken is met die van terrorismeverdachten die in gevangenissen van de CIA worden vastgehouden.

“Ik heb gewerkt met mensen die door de CIA gevangen werden gehouden in detentiecentra, en soms jarenlang geen zonlicht zagen, maar natuurlijk zijn die omstandigheden heel anders dan in een ambassade,” vertelt Chisholm. “Ook denk ik dat het door de stress en publiciteit zo’n specifiek geval is, dat het moeilijk is om goed vergelijkingsmateriaal te vinden. Ik wil geen parallellen trekken met mensen die in martelkamers worden gehouden, dat is een heel ander geval.”

Love zegt dat hij zich gedwongen voelde om zich uit te spreken over de behandeling van Assange en dat hij zich zorgen maakt over wat er met hem zou gebeuren in een Amerikaanse gevangenis, mocht het Verenigd Koninkrijk besluiten om hem uit te leveren.

“Als artsen hebben we unieke vaardigheden die we kunnen toepassen bij mensenrechtenkwesties. Ik denk dat de behandeling van Assange an sich al verwerpelijk is, maar ik maak me meer in algemene zin zorgen dat de manier waarop hij behandeld is nu de toon zet voor de behandeling van politieke vluchtelingen wereldwijd. Ik ben bang dat fundamentele mensenrechten geschonden zullen worden in de Verenigde Staten, en hij daar minder goed af zou zijn dan in het Verenigd Koninkrijk.”

In januari 2018 schreven Chisholm, Love en Crosby een opiniestuk in The Guardian waarin ze zeiden dat Assange “dringend hulp nodig heeft” en zijn opsluiting “mentaal en fysiek gevaarlijk voor hem is”. In zijn brief aan de VN schreef Crosby dat “Assanges lijden en gezondheid verslechterd zijn” sinds de publicatie daarvan.

Crosby stelt ook dat Assange onder voortdurend toezicht stond in de ambassade, en ze vermoedde dat zij ook in de gaten gehouden werd tijdens haar laatste bezoek aan Assange in februari. In een verklaring aan de Organisatie van Amerikaanse Staten schreef ze dat ze tijdens haar meeting met Assange “alleen kon spreken met de radio op de achtergrond, om ervoor te zorgen dat de opnameapparatuur in de kamer minder informatie zou opnemen. Er was een vijandige en intimiderende sfeer merkbaar.”

Ze zegt ook dat haar aantekeningen ineens waren gestolen toen ze even wat te eten ging halen. “Toen ik terugkwam in de ambassade kwam ik erachter dat mijn vertrouwelijke medische aantekeningen nergens te vinden waren,” schreef ze. “Ik vond ze later terug in een ruimte die gebruikt werd door het bewakingspersoneel van de ambassade – hoogstwaarschijnlijk gelezen.”

In haar brieven vraagt Crosby of mensenrechtenorganisaties “de zaak van Julian Assange onder de loep willen nemen”. De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten en de Commissaris voor Mensenrechten van de Raad van Europa hebben niet gereageerd op ons verzoek om commentaar.