FYI.

This story is over 5 years old.

Eten

Al Gore’s nieuwe klimaatfilm probeert een antwoord te zijn op de afstomping

Volgens sommige critici zou 'An Inconvenient Sequel' de impact van zijn vorige film missen.
Foto: Wikimedia

Morgen komt de nieuwe film van Al Gore uit: An Inconvenient Sequel. De reacties over de film zijn gematigd positief. Gematigd, omdat het "de impact van de vorige film mist."

Dat is opvallend, want de eerste film was toch vooral een veredelde powerpointpresentatie, terwijl de nieuwe film beelden laat zien van een overstroomd 9/11-monument in 2012; de gevolgen van Tyfoon Haiyan, de storm die in 2013 15 miljoen mensen ontheemde, en beelden van de begraafplaats in Karachi. In 2015 vond er een massasterfte plaats in Pakistan omdat het zo heet was. In de film zie je hoe mensen zich voorbereiden op de aanstaande zomer, door alvast graven uit te diepen.

Advertentie

Klimaatverandering is nog nooit met zoveel stijlvolle grimmigheid in beeld gebracht. Klimaatverandering is niet meer nieuw voor de mainstream. In plaats daarvan is er de gedeelde ervaring in een wereld te leven waar het niet zo goed meer mee gaat. De openbaring van de eerste film, maakt plaats voor de confrontatie met een kwade herinnering.

En elk jaar verschijnt er een documentaire met een groot budget waarin klimaatverwoesting nog schokkender in beeld wordt gebracht. Ze doen een beroep op angst, waarschijnlijk met de hoop de beschaving een elektrische schok te geven zodat ze tot leven komt en eindelijk eens actie onderneemt.

"Op de enge dingen moeten oplossingen volgen die klein genoeg zijn om praktisch te zijn en groot genoeg om een verschil te maken."

Deze "fear appeals" zijn volgens psychologen een goede manier om de aandacht te trekken, maar een slechte manier om de aandacht te houden. "Op de enge dingen moeten oplossingen volgen die klein genoeg zijn om praktisch te zijn en groot genoeg om een verschil te maken," schrijft wetenschapsjournalist Michelle Nijhuis in de New Yorker ook oplossingen zijn.

Ze heeft natuurlijk gelijk. Een nieuwe klimaatdocumentaire heeft dezelfde aantrekkingskracht als een blauwe belastingbrief, of een heel erg dik boek met kleine letters. Er treedt, ook bij mij, een Pavlov-effect op dat ik moet onderdrukken, want ik weet dat als ik de inhoud over me heen krijg ik opnieuw moet leren leven. Dat ik mezelf uit de put moet trekken; met wat? Met de leugen dat het goed komt?

Advertentie

Een manier om ermee om te gaan is door af te stompen. Films zoals An Inconvenient sequel – of deprimerende undercover beelden van industriële kippenindustrie, for that matter – slaan je de wind uit de zeilen, dus je stopt met denken.

The Uninhabitable Earth is een artikel dat regelrecht op dit gevoel lijkt in te spelen. Het was het best gelezen stuk in New York Magazine ooit. Volgens de auteur moeten wetenschappers nog veel harder roepen hoe slecht het gaat met de wereld, want de wereld is binnenkort niet meer bewoonbaar.

Maar "dit soort verhalen helpen niet", schrijft klimaatjournalist Jelmer Mommers terecht. Het legt mensen alleen maar lam van depressie. En Al Gore zal het met hem eens zijn, want An Inconvenient Sequel gaat vooral over oplossingen. In groot detail is te zien hoe hij in overleg is met de Indiase delegatie. De inzet is hoop, niet wanhoop.

Mensen kunnen zelf kiezen of ze optimistisch of pessimistisch worden van het grote plaatje.

Zou dit dan de manier zijn? De trend klimaatverandering in een bepaald frame te willen proppen, heeft ook wat bevoogdends; alsof je het hele volk kunt 'leren' optimistisch te zijn. Alsof iedereen automatisch het licht ziet als Al Gore ze laat zien dat een beetje meer schouders-er-onder-mentaliteit het enige is dat we nodig hebben.

The Uninhabitable Earth daarentegen biedt een zo breed mogelijk uitzicht over de verwoestingen van de beschaving. Mensen kunnen zelf kiezen of ze optimistisch of pessimistisch worden van het grote plaatje. En of het ze aanzet tot een soort bittere hoop, of dat het ze lamlegt. Door klimaatverandering in een frame te plaatsen, ontneem je mensen de mogelijkheid om zelf een realiteit te vormen.

Je geeft ze een aangelengde versie met een smaakje dat al vaststaat, en houdt het concentraat bij ze vandaan. En dat is, ondanks de goede bedoelingen, toch ook een beetje arrogant.