De lange reis die plastic afval aflegt in Azië

Tijd om wakker te worden. Tijdens de wereldwijde klimaatactiedag heeft VICE alleen verhalen over onze huidige klimaatcrisis. Klik hier om meer te lezen. 

Anno 2020 is wegwerpplastic onze vriend, maar ook onze vijand. Er worden bijvoorbeeld mondkapjes, chemische pakken en handschoenen van gemaakt die essentieel zijn om zorgmedewerkers te beschermen, maar omdat er steeds meer plastic in omloop is, komen de nu al overweldigde afvalbeheersystemen nog verder onder druk te staan. Het probleem zit ‘m niet alleen in de grote hoeveelheid medisch materiaal, maar ook in het feit dat mensen online massaal producten en maaltijden gingen bestellen. Plastic verpakkingen vormen al langer een probleem, maar dat is nu nog stukken erger geworden.

In veel landen wordt sinds de pandemie veel meer online besteld. In Nederland bijvoorbeeld, maar ook in de VS – ondanks dat 40 procent van de 1286 respondenten die meededen aan een onderzoek onder Amazon-gebruikers zich wel “zorgen” zei te maken over de grote hoeveelheid extra plastic verpakkingsmateriaal. In de regio Zuidoost-Azië en Oceanië kocht 58 procent van de consumenten vaker online tijdens de pandemie, volgens een vragenlijst van Adobe. En uit cijfers van organisatie-adviesbureau McKinsey & Co bleek dat Aziatische landen tussen de 16 en 70 procent meer geld uitgaven aan online voedsel.

Wereldwijde waakhonden zoals het Wereld Economisch Forum (WEF) waarschuwden in mei al voor de toegenomen afhankelijkheid van plastic – in zowel de medische industrie als onder consumenten. Het WEF schreef in zijn rapport dat de toegenomen hoeveelheid wegwerpplastic ongetwijfeld zal leiden tot “nieuwe crises voor de volksgezondheid”, vooral in ontwikkelingslanden met een gebrekkig afvalbeheer, waar het afval op straat of in de rivieren en oceanen belandt. Dit is vooral zorgwekkend als je bedenkt dat de wereld ook vóór de uitbraak van het coronavirus al jaarlijks 29 miljoen ton aan plastic in de zee loodste.

Zo ziet het gemiddelde online winkelpakket eruit:

Zo ziet de gemiddelde maaltijdbestelling eruit:

Deze pakketten hebben vaker wel dan geen plastic verpakkingen, zoals bubbelplastic, schuimrubber en wegwerpbestek. Als die niet goed worden weggegooid, belanden ze uiteindelijk in de vorm van microplastic in de oceaan, onder de grond, in de lichamen van zeedieren en uiteindelijk zelfs in onze lichamen.

Recente onderzoeken laten zien dat een gemiddelde volwassene minstens 50.000 stukjes microplastic per jaar eet en inademt. Ze hopen zich nu in ernstige mate op in menselijke lichamen.

Uit andere studies blijkt dat Azië meer dan 50 procent van het plastic in de wereld produceert, en Zuidoost-Aziatische landen staan erom bekend dat ze sterk bijdragen aan de lozing van plastic in de oceanen. Dat wordt veroorzaakt door verschillende factoren, zoals slechte afvalsortering- en verwijderingssystemen, maar ook de bevolkingsgroei en de toenemende vraag naar producten die met plastic verpakkingen worden geleverd. Veel van de plastic verpakkingen die in Azië worden gebruikt, zijn afkomstig van westerse multinationals. Milieuorganisaties hebben er ook op gewezen dat Aziatische landen een “stortplaats” zijn geworden waar rijke westerse landen hun afval lozen.

Aziatische landen gaan op uiteenlopende manieren om met dit probleem, de een effectiever dan de ander.

Ieder jaar wordt er in Thailand – een land met 69 miljoen inwoners – zo’n 27,8 miljoen ton huishoudelijk afval geproduceerd. 12 à 13 procent daarvan bestaat uit plastic afval.

Afvalbeheerdeskundigen hebben gewaarschuwd dat Thailand de “afvalbak van de wereld” dreigt te worden, vanwege de grote hoeveelheden plastic afval die ze importeren uit landen als Japan, Hongkong en de VS. Het land staat momenteel in de top vijf van landen die het meeste plastic afval in de zee lozen.

In 2017 beloofde het land dat het de hoeveelheid plastic afval in 2030 drastisch zou hebben verminderd. Eerder dit jaar werd een verbod ingesteld op plastic wegwerptasjes in grote winkels, en het land overweegt om de import van plastic afval volgend jaar te verbieden. Sinds de pandemie gaf de regering echter toe dat er weer “een stap terug is gezet” in de strijd tegen plastic afval, omdat er zoveel meer eten werd besteld. Bezorgdiensten als Line Man en Grab gaven aan dat de hoeveelheid bestellingen sinds de lockdown met 300 tot 400 procent steeg.

Om het plasticprobleem aan te pakken richt de Thaise regering zich op afvalenergiecentrales, maar sommige deskundigen denken dat dit het gebruik en import van plastic alleen maar verder aanmoedigt. Plastic tasjes worden op televisie nu zelfs geblurd.

Singapore is een van de schoonste landen ter wereld. De Singapore Environment Council (SEC) kwam er wel achter dat Singaporezen 476 miljoen petflessen en 473 miljoen plastic wegwerpartikelen per jaar gebruiken, zoals weggooibestek en maaltijdverpakkingen. Uit een klein onderzoek dat tussen april en mei werd uitgevoerd tijdens de lockdown, bleek dat de 5,7 miljoen inwoners voor 1334 ton aan extra plastic afval van verpakkingen en bezorgmaaltijden hadden gezorgd, wat gelijkstaat aan het gewicht van 92 dubbeldekkers. Volgens het SEC-rapport was slechts 4 procent van al het plastic dat in 2018 werd gebruikt, gerecycled. Ook bleek het gemiddelde huishouden gemiddeld 1,56 ton per jaar te produceren – waarvan een derde uit wegwerpplastic en voedselverpakkingen bestaat, wat ongeveer neerkomt op tien Olympische zwembaden. In 2019 belandde er 3 miljoen ton afval op de Semakau-stortplaats – de enige die het land heeft – waarvan 30 procent uit plastic bestond.

Het wegwerpplastic dat in Bangladesh tijdens de pandemie werd weggegooid bestond voor het grootste deel uit dunne boodschappentasjes van polyetheen. Voor de corona-uitbraak werden alleen al in de hoofdstad Dhaka elke dag 14 miljoen van deze tasjes gebruikt, en veel daarvan belanden in de rivier of in zee. En dat terwijl er in 2002 een verbod werd ingesteld op tasjes van polyetheen.

Volgens een onderzoek van de Environment and Social Development Organization produceerde het land tijdens de eerste maand van de lockdown zo’n 14.500 ton aan gevaarlijk plastic afval, dat afkomstig was van eenmalig te gebruiken mondkapjes, handschoenen en tasjes van polyethyleen. 

Uit een ander rapport bleek dat het land voor de pandemie al zo’n 3000 ton aan plastic afval per dag produceerde. Door de pandemie zou het gebruik van plastic tasjes “in een ongekend tempo” zijn toegenomen.

In 2019 bleek uit een onderzoek van het Bengaalse ministerie van Milieu en de ngo Waste Concern dat het land 36 procent van zijn plastic afval recyclet in de informele sector, 39 procent op stortplaatsen dumpt en 25 procent ervan in de natuur belandt, waarna het in de Golf van Bengalen terechtkomt.

De Filipijnen zijn uitgeroepen tot ‘s werelds op twee na grootste plasticvervuiler van de zee. Volgens een rapport uit 2015 van milieuorganisatie Ocean Conservancy genereert het land per jaar 2,7 miljoen ton aan plastic afval. Vorig jaar bleek uit onderzoek van de Global Alliance for Incinerator Alternatives dat Filipijnen elke dag 48 miljoen plastic boodschappentassen, 45 miljoen dunne tasjes en 163 miljoen plastic zakjes weggooien.

De lockdown heeft weliswaar geleid tot meer bezorgdheid over de hoeveelheid plastic die in Filipijnse huishoudens wordt gebruikt, maar vanwege de coronamaatregelen hebben sommige steden ook de strijd tegen plastic afval deels moeten terugschroeven. In de stad Parañaque, die aan de Baai van Manilla ligt, is het verbod op wegwerpplastic uitgesteld van juni 2020 naar januari 2021: bedrijven gaven aan dat ze zich er niet aan konden houden, vanwege de impact van de lockdown op de economie. Ook Quezon City, de grootste stad van Metro Manila, waar zo’n drie miljoen mensen wonen, versoepelde het beleid rondom wegwerpplastic.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.