Hoeveel CO2 knallen we met oud en nieuw de lucht in?

Ik vind vuurwerk fantastisch. Vooral als ik bedenk dat we collectief miljoenen euro's uitgeven aan iets dat we vervolgens in de fik gaan zetten. Dat is geweldig. En de enige reden dat we dit doen is omdat de aarde aan een nieuw rondje om de zon begint, waarvan we eigenlijk helemaal niet weten waar het begin of eind precies zit. Het is gewoon prachtig dat je mensen kennelijk met cultuur kan dwingen om zo uitzinnig blij te zijn dat ze spontaan hun geld gaan verbranden.

Maar hoe meer ik me bewust word dat de opwarming van de aarde problematisch begint te worden, hoe meer ik me begin af te vragen of we misschien ook moeten stoppen met vuurwerk. En niet om de redenen die saaie mensen aandragen als het gaat om geluidsoverlast, schoonmaakkosten, zielige dieren, weggeblazen vingertopjes enzovoorts. Vuurwerk afsteken produceert namelijk ook CO2. Best wel een hoop CO2.

Bijna al het vuurwerk dat je als consument kan kopen is gebaseerd op zwart buskruit, een eeuwenoud explosief. Eigenlijk is een explosie niet meer dan een chemische reactie waarbij heel snel een grote hoeveelheid gas ontstaat. Een van die gassen is koolstofdioxide en dat is weer ongunstig voor de opwarming van de aarde.

Laten we eens berekenen hoeveel CO2 al het vuurwerk in Nederland gaat produceren.

Eerst moeten we weten hoeveel vuurwerk er op oudjaarsavond in Nederland wordt afgestoken. Volgens cijfers van het CBS werd er in 2014 23 miljoen kilogram vuurwerk in Nederland geïmporteerd en 9,6 miljoen kilogram geëxporteerd. Voor zover ik weet is er geen noemenswaardige vuurwerkproductie in ons land zelf, dus ik ga ervan uit dat er in 2014 13,4 miljoen kilogram vuurwerk is verkocht. Daar tel ik nog het illegale vuurwerk in Nederland bij op, wat naar schatting 2 miljoen kilogram per jaar is. In totaal kom ik dan op 15,4 gigagram – wetenschappersstraattaal voor een miljoen kilogram – vuurwerk.

Voor het gemak neem ik aan dat al dit vuurwerk met oud en nieuw wordt gebruikt. Dit is niet helemaal waar, want er zijn in de rest van het jaar ook vuurwerkshows, maar dat is waarschijnlijk verwaarloosbaar in verhouding tot de bergen vuurwerk die consumenten op oudjaarsdag de lucht in knallen. Daarnaast zal ik ook niet zeiken over het feit dat dit vuurwerk op een stinkend containerschip vanuit het Verre Oosten hierheen is gekomen. Beloofd!

Nu moeten we weten hoe megaveel buskruit er in een gigagram vuurwerk zit. Tegen de Boston Globe zegt Mike Hiskey, die een PhD heeft in de chemie, dat gemiddeld de helft van het gewicht van vuurwerk bestaat uit kruit. Dan heeft hij het over vuurwerk voor consumenten en volgens hem is het aandeel buskruit in professioneel vuurwerk ruim 80 procent.

Op oudjaarsavond verbrandt in Nederland dus 7,7 gigagram zwart buskruit. Als je willen weten hoeveel CO2 bij die reactie ontstaat moeten we naar de reactievergelijking kijken. Die ziet er, in zijn simpelste vorm, zo uit:

2 KNO3 + S + 3 C → K2S + N2 + 3 CO2

Ik zal je het scheikundig rekenen besparen. Uit deze reactie volgt dat voor iedere gram buskruit 0,49 gram CO2 ontstaat. Dus, bij de reactie van 7,7 gigagram buskruit ontstaat in totaal 3,8 gigagram CO2. 3,8! Gigagram!

Omdat dit allemaal tussen 6 uur 's avonds en 2 uur 's nachts in de lucht komt, is dit best wel veel. Om je een idee te geven: de Amercentrale in Geertruidenberg stuurt in dezelfde tijd ongeveer 3,4 gigagram CO2 de lucht in, dus deze kolencentrale is op oudjaarsavond minder vervuilend dan de mensen die vuurwerk afsteken.

Goed, we weten nu dat vuurwerk best vervuilend is, zeker als je bedenkt dat het grootste deel waarschijnlijk rondom middernacht de lucht in gaat. En dit is alleen nog maar in Nederland!

Voor de gein heb ik trouwens ook nog even berekend wat er zou gebeuren als we al dit vuurwerk precies tegelijkertijd afsteken. Dat bijvoorbeeld iedereen zijn vuurwerk in één hoop op de Dam legt en we dat gaan aansteken.

Bij een explosie van een kilogram buskruit komt

3 megajoule aan energie

vrij, wat minder is dan de 4,7 megajoule die een ontploffing van kilogram TNT genereert. Dus, als die megaberg met in totaal 7,7 gigagram buskruit ontploft, ontstaat een explosie die overeenkomt met 4,9 kiloton TNT. Zo'n explosie zou bijna het volledige centrum van Amsterdam verwoesten. Kijk maar:

Laten we als eerste goede voornemen afspreken dat we dit niet gaan doen. Gelukkig nieuwjaar!