Zullen mensen en robots ooit verliefd op elkaar worden?

Kan een seksrobot mij ooit liefhebben? En nog belangrijker: kan ik deze robot ooit liefhebben? Liefde is natuurlijk moeilijk te definiëren, maar de liefdeskwestie is een centraal vraagstuk in de trage ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Het was een belangrijk thema op de twaalfde 'Human Choice and Computers Conference' die de afgelopen twee dagen plaatshad in Manchester. Academici en ontwikkelaars spraken zeer serieus over de seksuele of romantisch relatie tussen mensen en robots. Seksrobots zijn er nu al een paar jaar en ze worden steeds realistischer door de vooruitgang die wordt geboekt in robotica, kunstmatige intelligentie en de productiemethoden. Het is niet meer alleen een ding uit sciencefiction (zoals Pris Stratton, het 'reguliere verwenmodel' in Blade Runner). Jouw eigen robotachtige partner is online slechts een paar klikken van je vandaan.

Zo is er al de robot van True Companion - Roxxxygold. Ze heeft een nogal standaard persoonlijkheid. Eigenlijk vindt ze alles leuk wat jij wilt. Om iets meer emotionele verscheidenheid, te krijgen moet je richting de "Frigid Farrah" of "S&M Susan" denken - modules moet je apart kopen en installeren. Maar dit zijn niet bepaald de rijke karakters zo als bijvoorbeeld te zien was in Spike Jonze's Her en Alex Garland's Ex Machina. Charles Ess, hoogleraar media studies aan de Universiteit van Oslo en een van de hoofdsprekers op de conferentie, denkt dat dit ook nooit zal gebeuren.

"Voor zover ik weet is de gemeenschappelijke gedachte in de wereld van robotica en kunstmatige intelligentie dat het niet mogelijk is," vertelde Ess aan Motherboard in een interview. Ess, gewapend met een achtergrond in ethiek en filosofie, ontkracht de vraag met een arsenaal aan filosofische definities van liefde.

"Om lief te hebben heb je volgens filosofen het vermogen nodig om je bewust te zijn van jezelf. Je en moet je verlangens en emoties van de ander kunnen peilen," vervolgt hij. "Dit is nu niet mogelijk, en het ziet er ook niet uit dat dit ooit mogelijk zal zijn. Een onderzoeksgroep van Stanford presenteert deze maand een prognose voor 2030. Ook zij denken dat een dergelijke vorm van bewustzijn niet mogelijk is [in robots]."

Volgens Ess zijn de robots van vandaag eigenlijk een soort zombies.

"Omdat er geen echt bewustzijn is en er dus ook geen sprake is van iets dat lijkt op echte emotie, hou je eigenlijk een soort zombie over. Het weet hoe het moet bewegen en het kan emoties goed na doen," zegt hij. "Robots kunnen dat al en ze worden er steeds beter in, waardoor het mogelijk is dat ze bij een mens bepaalde gevoelens oproepen. Er is zelfs een onderzoeksveld in de robotica gewijd aan de zogenaamde kunstmatige emoties."

"Er zijn omstandigheden waarin kunstmatige emoties een therapeutische werking hebben, maar op de lange duur willen we ons toch geliefd en begeerd voelen voor wie ze zijn als mens," zegt Ess. "Robots kunnen doen alsof, maar we weten allemaal dat we ze gekocht of gehuurd hebben. Het is niet echt."

Volgens Kathleen Richardson is dit goed nieuws. Ze doet onderzoek naar robot-ethiek aan De Montfort Universiteit. Daarnaast is ze directeur van de Campaign Against Seks Robots. In haar presentatie vertelt ze dat seksrobots een remmende werking heef top de ontwikkeling van empathie.

"Empathie is rekening houden met de gedachtes en gevoelens van een ander en daar gepast op reageren," zegt ze. "Het gaat er bij empathie om dat je niet je eigen belang vooropstelt of een persoon laat doen wat jij wilt. Dat kan je doen met een object, maar niet met een persoon."

Richardson denkt dat seksrobots onderdeel zijn van "een nieuwe technologische ontwikkeling gebaseerd op onmenselijke activiteiten, waarbij mensen worden behandeld als seksobjecten," en dat is volgens haar niet de richting waar de mensheid voor moet kiezen.

"Iedereen vindt seksrobots aan het begin erg spannend, maar als je alleen bent en je moet een robot van 20 kilo naar boven dragen, of de software loopt vast en je moet bellen naar een 'klantenservice', en je moet door een keuzemenu om iemand te spreken, en die legt je vervolgens uit waarom het hoofd van de robot blijft schudden – dan is de lol er snel af," zegt Richardson in een gesprek met Motherboard. "We moeten werken aan gezonde en liefdevolle relaties met elkaar."

Maar als er ooit een tijd aanbreekt waarin kunstmatige intelligentie het waarnemingsvermogen van een robot bijna gelijkschakelt aan dat van een mens, kunnen we die robot dan nog als ding gebruiken? Is het nog wel ethisch om deze voorwerpen te gebruiken voor de liefde? Opnieuw is het antwoord, volgens Ess, 'nee.'

"Bij ethische kwesties die met robots te maken hebben, is het een traditie geworden om 'nee' te zeggen," antwoordt hij. "Als we in staat zijn om machines te maken die enige vorm van zelfstandigheid hebben, dan lijkt het mij logisch dat de regels van de medemenselijkheid gaan gelden.Ze zouden dan dus rechten moeten krijgen."