Waarom houdt iedereen toch zo verdomd veel van ‘Africa’ van Toto?

Ik had nog nooit echt nagedacht over dat ene hitje uit 1982 van de Californische rockband Toto. Africa was er altijd gewoon een soort van.

Maar op een dag, bijna uit het niets, kwam het nummer ineens binnen en was ik verkocht. Het gebeurde op de achterbank van een taxi, terwijl ik midden in de nacht door de straten van Amsterdam zoefde. Ik was dronken van de warme zomer, het goede gezelschap en een heerlijke fles rood. Ik was, met andere woorden, in precies de juiste stemming om als een blok te vallen voor dit charmante 80’s-liedje, waarvan de oprechte melodie de perfecte soundtrack is voor je leven op dat moment.

Toen ik eenmaal voor Africa gevallen was, kwam ik erachter dat ik niet de enige was. Africa is zo populair op het internet dat het praktisch een meme is. Het is kattenkruid voor het internet, alle 4 minuten en 55 glorieuze seconden lang. En het is een favoriet op ieder huisfeestje. De eerste hint waarom dit zo is, zit in het liedje zelf. Africa is niet zozeer een muziekstuk, maar eerder een gevoel. Het begint rustig, dus het duurde even voordat ik doorhad welk nummer er aan stond in de taxi. “I hear the drums echoing tonight,” mijmert David Paich die fantastisch klinkende synthesizer. Hij laat me mijn oren spitsen door de oprechtheid van zijn stem die de auto vult en op dat moment ook misschien wel de hele wereld. “Hurry boy, it’s waiting there for you!” Al gauw gaf ik iedere schijn op van het houden van een gesprek, en tegen de tijd dat het bombastische refrein begon, kon je erop rekenen dat ik uit volle borst meezong met “It’s gonna take a lot to drag me away from you!”

Africa wordt dit jaar 35, en op de een of andere manier wordt dit ietwat knullige en emotionele buitenbeentje van de muziekwereld door bijna iedereen op het internet op handen en voeten gedragen. Er is een bot die de songtekst van Africa tweet. Je hebt www.ibless.therains.downin.africa, waar de officiële videoclip van het nummer op een oneindige loop staat. (Tot op heden heeft de video alleen op YouTube al meer dan 250 miljoen views) Het nummer is in verschillende televisiereclames en -series gebruikt, en onlangs nog in de show die peak 80's is: Stranger Things. South Park, Community (samen met Betty White) en The Tonight Show with Jimmy Fallon (samen met Justin Timberlake) hebben allemaal parodieën gemaakt op het nummer.

Dit is de niet-ironische liefde die Africa van Toto vaak losmaakt in mensen. Zoek op Twitter naar “Africa + Toto” en zie hoe je scherm zich vult met willekeurige geluks- en liefdesverklaringen: “Ik weet niet wat het is aan Africa van Toto, maar ik voel me alsof ik alles kan,” luidt een tweet. “Praat niet tegen me totdat ik mijn ochtend-Africa
van Toto heb gehad,” zegt een ander. “Als je gestresst bent,” zegt een ander, “bedenk dan dat Africa van Toto bestaat.”

Nick Desideri, een popmuziekenthousiast uit Chicago, kan bevestigen dat Africa inderdaad een speciaal plekje heeft in het hart van het internet. “Goeiemorgen, mijn mentions zitten vol met meer dan 50 mensen die boos op me zijn vanwege Africa van Toto,” tweette Desideri een dag na zijn Unifying Theory of Bops-kaart van jams versus bangers (hierboven) eerder deze maand viral ging.

“Naast Africa van Toto, was de plaats van Beyoncé’s Love On Top het meest omstreden,” zegt Desideri per mail. Hij zegt dat het grootste deel van de mensen die commentaar hadden geleverd positief was, maar dat er ook een flink aantal gefrustreerde Africa-fans waren. Veel van hen claimden dat de lage plaatsing van het nummer bewijs was dat de hele kaart niet klopte. “Aangezien Africa van Toto praktisch een meme is, ben ik niet verbaasd over de wijdverbreide ontevredenheid, maar ik ben wel verrast door hoe diep het gaat,” zegt Desideri.

Deze affectie verklaart misschien waarom nieuwe nummers vaak worden vergeleken met de klassieker van Toto. Toen Taylor Swift de eerste single van haar nieuwe album in augustus uitbracht, Mollie Goodfellow, kreeg een Londense journaliste bijna 60.000 like toen ze tweette: “Waarom zou ik zes keer naar Taylor Swifts nieuwe single luisteren om ‘om het te leren waarderen’ als ik één keer naar Africa van Toto kan luisteren en volledig uit mijn plaat kan gaan?”

Inderdaad.

Maar hoe is Africa precies het favoriete nummer van het internet geworden? In 1983, het jaar dat Africa bovenaan de hitlijsten stond, kwamen er een hoop andere pop- en rocknummers uit die tot de beste muziek aller tijden wordt gerekend: Billie Jean van Michael Jackson, Let’s Dance van David Bowie en 1999 van Prince, om maar wat te noemen. Hoewel elk van die albums en titeltracks onverminderd populair blijft, lijkt het erop alsof Africa stilletjes heeft gewonnen. Het is precies knullig genoeg om goed te vallen bij de feelgoodliefhebbers van het internet.

“Africa is het summum van een 80’s-nummer,” zegt Ben Lunt van BMB, een Londens marketingbedrijf. Lunt is oud genoeg om zich te herinneren dat Africa “extreem oncool” was toen hij eind jaren 80 een kind was, maar nu ziet hij het als een guilty pleasure. “Africa doorkruist generaties. Er is een oprechte nostalgie onder mensen van mijn leeftijd, en een geleende nostalgie onder jongere mensen,” zegt Lunt. Hij suggereert dat jonge mensen het liedje graag horen omdat het klinkt als de muziek die hun ouders vroeger op hadden staan toen ze kinderen waren. “Het brengt je terug naar je jeugd en laat je je veilig voelen.”

De populariteit van het nummer wordt een handje geholpen door het feit dat het eigenlijk een heel goed geschreven muziekstuk is, met stuwende drums, gelaagde harmonieën en een bombastisch refrein. De teksten zijn is vaak lastig te verstaan, en zoals wel vaker bij nummers uit de jaren 80, merk je dat de tekst eigenlijk niet echt ergens op slaat als je ‘m wel hoort. Dat heeft er waarschijnlijk bij geholpen dat het nummer online zo populair is, zegt Lunt, omdat een meme vaag genoeg moet zijn om mensen er hun eigen draai aan te laten geven. “Maar meestal als iets een meme wordt, wordt iets belachelijk gemaakt,” zegt Lunt. “Daar is bij de Africa-meme niet echt sprake van. Mensen gebruiken het meestal als een oprechte uiting van vreugde en liefde.”

Toen toetsenist David Paich en drummer Jeff Porcaro het nummer schreven, waren ze nog nooit naar Afrika geweest. Porcaro, die in 1992 overleed, omschreef de songtekst zo: “Een witte jongen probeert een nummer over Afrika te schrijven, maar omdat hij daar nog nooit geweest is, kan hij het alleen maar hebben over wat hij op tv heeft gezien.” Dit is helemaal niet bedoeld als nummer over het continent. Het gaat om een idee, een geleende nostalgie naar een plek waar je nog nooit geweest bent.

“Africa is het product van een bepaald cultureel moment,” zegt Kate Miltner, een internetonderzoeker van de University of Southern California. De regel “I bless the rains down in Africa” is logisch in de context van de hongersnood in Ethiopië begin jaren 80, die wereldwijd zorge voor heel veel reacties en hulpacties met liefdadigheidssingles als We Are The World en Do They Know It’s Christmas?, voegt Miltner toe. Het nummer van Toto is vergelijkbaar in hoe het op een witte, westerse manier naar het continent kijkt, en de videoclip heeft ook wat generieke Afrikaanse beelden die niet in goede aarde zouden vallen als de clip nu gemaakt zou worden (zoals Taylor Swift ontdekte toen ze de video voor Wildest Dreams in Afrika opnam).

Het internet staat niet bekend als vergevingsgezind als het aankomt op culturele toe-eigening of whitewashing. Het is dus misschien wel verrassend dat deze hit die geschreven is door zes witte gasten niet zulke kritiek krijgt. Miltner zegt dat de vaagheid van het nummer kan uitwijzen waarom dat zo is, aangezien het niet bepaald expliciet is. Aan het oppervlak “lijkt het nummer te gaan over een vent die gevoelens heeft voor een vrouw, en dan zijn er een paar mythologische referenties,” legt Miltner uit. Ze noemt specifiek de geografisch onmogelijke regel “As sure as Kilimanjaro rises like Olympus above the Serengeti”. “Het gaat meer om het oproepen van een gevoel dan om het bouwen van een samenhangend verhaal,” voegt ze toe.

Dus Africa kan anno 2017 een beetje cliché overkomen. Maar in 1982 was het helemaal oprecht: “Het internet heeft momenteel een fetisj voor het oprechte en pure. Je ziet een foto van een hond die knuffelt met een hert, met het bovenschrift ‘Te puur voor deze wereld’,” zegt Miltner. Ze denkt dat de reden dat het internet dit nummer omarmd heeft gedeeltelijk is omdat het uit een tijd komt waarin oprechtheid veel meer sociaal acceptabel was.

De jaren 80 hadden natuurlijk ook hun eigen sociale en politieke problemen. Miltner denkt in ieder geval dat het huidige politieke klimaat in Amerika een hint kan zijn voor waarom het internet Africa van Toto heeft omarmd. Dit hyperoprechte, nostalgische nummer zal nooit daadwerkelijk cool zijn, maar dat is een deel van het punt. We kunnen de belachelijke songtekst van het nummer zonder schaamte uit volle borst meeblèren, zoals ik ontdekte achterin die taxi in Amsterdam.

“Bij dit nummer mag je alles even laten gaan,” zei Miltner. “We leven nu even in hele vreemde tijden.”