10 dingen die je altijd al had willen weten van een levenseindecoach

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Wat ze vooral doet, is met mensen praten over de dood. Meestal via de telefoon, omdat veel mensen dat prettiger vinden dan ergens afspreken, maar sommige cliënten vragen ook juist of ze aan hun sterfbed wil komen. Ze zegt dat ze meer dan vijfhonderd mensen heeft geholpen in de afgelopen veertien jaar; mensen die om wat voor reden dan ook existentiële angsten hebben, maar ook mensen die weten dat ze op korte termijn gaan overlijden.

VICE: Worden mensen banger voor de dood naarmate ze ouder worden, of verschilt dat per persoon?
Kat Courtney: Dat laatste. Ik spreek allerlei mensen, van bejaarden tot tieners. Angst voor de dood is universeel. De mensen die bij mij komen, hebben vaak iets meegemaakt, van ziekte tot tragische of psychedelische ervaring – in elk geval iets wat hun nieuwsgierigheid heeft aangewakkerd. Als ik met iemand praat die terminaal is, zie ik het als mijn rol om te zeggen: “Het is oké. Gefeliciteerd.” Klinkt misschien raar om tegen iemand te zeggen die bijna doodgaat, maar ze zijn het meestal wel zat om steeds van mensen te horen dat het zo verschrikkelijk is. Ik zeg tegen ze: “We zijn allemaal terminaal, jij hebt gewoon een beter idee van wanneer je gaat sterven.”

Heb je het idee dat kinderen dit hun ouders opdringen?
Ik ben op mijn hoede voor mensen die langskomen zonder zelf te hebben gebeld. Als er iemand komt door toedoen van een geliefde, een echtgenoot of een kind, dan gaat het niet werken. Het kan best traumatisch zijn om aan iets blootgesteld te worden wat je echt niet wil zien. Het lukt me nu beter om dat door te hebben, en ik denk dat het sowieso maar gaat om 2 procent van alle mensen die bij mij komen.

Is er vaak een aanwijsbare reden waardoor mensen zich bewust worden van de dood?
Ik denk dat we ons steeds vaker realiseren dat we verder kunnen kijken, wanneer het op onze gezondheid aankomt. Lijden is een manier om ons te laten beseffen dat we ons ook weer beter kunnen voelen, en gezonder. In onze samenleving hebben we de zeggenschap hierover alleen weggegeven aan artsen en de kerk, en zij hebben er misbruik van gemaakt.

In hoeverre verschillen de adviezen die je geeft als je met een terminaal iemand praat, ten opzichte van iemand die nog jong en gezond is?
Als iemand terminaal is, gaat het erom dat ze vrede krijgen met de dood en het deel van onszelf dat oneindig is. Ik geef ze verschillende meditatievormen en oefeningen om ze daarmee te helpen. Met een achttienjarige is het anders: dan probeer ik ze te helpen om weer liefde voor het leven te krijgen.

Ik kan me voorstellen dat veel mensen vooral bang zijn voor de pijn die bij de dood komt kijken. Hoe ga je daarmee om?
Zelf heb ik dat ook – ik ben minder bang voor de dood zelf, dan voor het het proces van het doodgaan. Maar als het eenmaal gebeurd is, is het natuurlijk ook wel klaar. Het gaat erom dat je genoeg ruimte hebt om het lijdensproces aan te kunnen gaan. Mijn rol is om je te vertellen dat het lijden erbij hoort, en niet alleen maar het doel heeft om ons te martelen. Het is een proces waarbij we in een soort snelkookpan terechtkomen. En ik snap ook dat het niet zozeer leuk is, maar het gaat erom dat je er vrede mee leert te krijgen. Door ermee in conflict te zijn lijd je alleen maar meer. Je moet niet vechten, maar jezelf overgeven aan de situatie, het proces vertrouwen en snappen dat je lichaam ziek is, en dat aan jou duidelijk maakt.

Veel mensen vinden het een eng idee om te weten dat ze zullen sterven, en bepaalde dingen niet meer kunnen meemaken. Hoe ga je daarmee om?
Dat komt inderdaad veel voor. Het gaat erom dat je er anders naar gaat kijken: dat we zoveel waarde hechten aan productiviteit en dingen bereiken is ook gewoon iets wat in onze cultuur zit ingebakken. Het idee dat je pas wat waard bent als je ‘nuttig’ bent geweest. Maar dat ben je ook al gewoon door er te zijn, en te bestaan. Het gaat er niet om dat je een bepaalde titel hebt behaald of iets tastbaars hebt waar je naar kunt wijzen, zoals de kinderen die je hebt grootgebracht. Het belangrijkste is dat je er zelf bent en dat je groeit, en daarvoor moet je kunnen erkennen dat je ook zult lijden.

Constant denken dat je ziek zal worden of dat er iets ergs gaat gebeuren is trouwens veel erger dan daadwerkelijk ziek zijn. Je wordt er alleen maar bang van, en het vreet energie. Als je zo in het leven staat, zal je dat vroeg of laat ook teruggekaatst krijgen.

Dus je hoeft geen waarde te hechten aan prestaties. Maar wat moeten we dan wel doen om ons niet compleet nutteloos te voelen?
De kennis die je op intellectueel niveau opdoet kun je niet meenemen. Als je terugdenkt aan wat je op school leert, kun je de ervaringen die je daar hebt opgedaan meestal veel beter herinneren dan de lesstof zelf. Het is de ziel die overgaat. We zijn hier gekomen voor de ervaringsgerichte dingen, alles wat we voelen, niet wat we denken. Daarom denken mensen als ze sterven ook vooral terug aan momenten waarop ze verliefd waren, of heftige gebeurtenissen zoals een auto-ongeluk. Dat komt dan eerder naar boven dan de dingen die je elke dag voor je werk deed.

Wat vind je van de manier waarop religies mensen voorbereiden op de dood?
De wereldreligies gaan uit van het idee dat je dit kunt beheersen, en hebben de taak op zich genomen om te laten zien hoe je dit het beste kunt doen. Zelf ben ik katholiek opgegroeid, en snapte ik nooit waarom er priesters waren. Bij al die religies zit er een menselijk persoon tussen jou en je goddelijke ervaring. Er zit best wat wijsheid achter religie, maar ze hebben het wel verbasterd. Ik zie de hemel en hel niet als bestemmingen, maar als bepaalde staten van bewustzijn. Als je zo hard hebt gewerkt dat je in contact kunt komen met je eigen goddelijkheid, kun je uit het leven stappen met een lach op je gezicht. Dan weet je dat je een rijk leven hebt geleid en naar de hemel gaat, een plek waar het veilig is.

Wat kun je betekenen voor mensen die zelf niet zo spiritueel zijn ingesteld?
Die mensen komen zelden naar me toe, omdat ze niet op zoek zijn naar dit soort hulp. Al wil dat niet zeggen dat ik nooit benaderd wordt door mensen die sceptisch zijn. Maar als mensen zich er helemaal voor afsluiten, kan ik eigenlijk niks doen. Zelfs als ze ayahuasca drinken is de kans klein dat ze zullen ontwaken. Je moet nieuwsgierig zijn, of in ieder geval een beetje hoop en geloof dat er iets is, anders kan ik weinig voor je betekenen.

Heb je het idee dat mensen goed hebben onthouden wat je ze hebt geleerd als ze eenmaal sterven, en ze niet alsnog helemaal gek worden?
Om heel eerlijk te zijn, voel het bij dat soort momenten altijd alsof ik juist de leerling ben. Als het lichaam zwakker wordt, wordt de geest sterker. Als iemand overgaat zeg ik eigenlijk niet zoveel. Ik kijk toe, vol ontzag. Ze hebben mij dan niet meer nodig. Het menselijke deel van mij is daar dan altijd erg dankbaar voor.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.