Japan bouwt een leger van uiterst vriendelijke robots voor de Olympische Spelen in Tokio

Dit artikel verscheen eerder in het oktobernummer van ons magazine.

Deze zomer onthulde Japan plannen voor een digitaal systeem om toeristen te helpen bij hun toeristenbezigheden. Begin 2016 kunnen toeristen persoonlijke gegevens invoeren in telefoonapps, of in computers op vliegvelden. Die zullen dan de gegevens delen met de aangesloten hotels, restaurants en andere instellingen.

Het doel is dat toeristen bijvoorbeeld een speciaal pasje door een gleuf van een kastje halen, waardoor er allerlei informatie direct zichtbaar wordt voor de restaurant- of hotelmedewerkers. Denk aan dieetbeperkingen, taalvaardigheden en religieuze overtuigingen. Zo kunnen instellingen, zonder de toeristen ooit te hebben gesproken, van tevoren bijvoorbeeld varkensvlees buiten maaltijden van joden of moslims houden, of gelijk op zoek gaan naar Engelstalige kopieën van brochures, zodat ze die alvast onder de hoteldeur door kunnen schuiven. Het idee klinkt zowel extreem efficiënt en handig als woest beangstigend.

De overheid wil het systeem landelijk operationeel hebben in 2019, vlak voor de Olympische Spelen in Tokio in 2020, en het zal samengaan met het idee van omotenashi. Omotenashi is een Japanse traditie om te anticiperen op de behoeften van gasten en hun verwachtingen te overtreffen. In 2013 maakte een Japanse vertegenwoordiger van de Olympische Spelen hier een belangrijk speerpunt van in zijn toespraak, en sindsdien is het land geobsedeerd door omotenashi.

Als onderdeel van de campagne heeft de staat een korps van vrijwillige gidsen aangesteld en is het begonnen met het uitdelen van omotenashi-stickers aan bedrijven die zich vriendelijk opstellen tegenover buitenlanders. Maar er werden ook verdergaande projecten gelanceerd, zoals de toeristendatabase en omotenashi-robots. Dat laatste zijn poppen die kunnen luisteren naar de vragen van de toeristen, terwijl ze met hen knuffelen en informatie uitpiepen. Ted Bestor, een Harvard-professor in de moderne Japanse cultuur, gelooft dat de door automatisering geobsedeerde Japanners deze systemen zullen omarmen. Maar het internationale publiek is vanzelfsprekend sceptisch tegenover deze niet-menselijke, door data gedreven 'gastvrijheid'.

"Ik denk dat het de vraag is of dit echt gaat werken," zei Bester tegen VICE. "Het is 'Wow, deze robot-barman maakt die martini precies zoals ik hem het liefste drink,' versus, 'Ik kon dat vertaaldingetje in de taxi niet laten begrijpen dat ik naar Akihabara wilde, niet Sekigahara.'"

Japan zal dit technologische debat waarschijnlijk omarmen. De krimpende bevolking zet zwaar in op automatisering om de internationale status van het land te behouden. Maar voor een technologische toekomst moeten ze zeker weten dat machines de service kunnen bieden waar de Japanners bekend om staan én dat buitenlanders dat zullen accepteren. Te beginnen met de robots tijdens de Olympische Spelen in 2020.