Uber's bestuurderloze toekomstideaal begint nu al

Taxichauffeurs hebben de afgelopen jaren hard gestreden en gesmeekt bij lokale instanties om een einde te maken aan ongereguleerde taxiritten. Deze conflicten waren slechts een voorafje. Wacht maar tot de taxi-industrie zich in de toekomst probeert te ontdoen van al die vervelende geldslurpende chauffeurs achter het stuur bij Uber.

Deze echte robotaxi's komen misschien wel eerder dan we ooit dachten dat mogelijk was: Uber kondigde donderdag aan dat hun automatisch bestuurde auto's aan het eind van de maand al passagiers gaan shuttelen rond Pittsburgh. Laat dat even bezinken: het tijdperk van robotaxi's die zijn in te huren door het gewone publiek zal dus over precies twaalf dagen aanbreken.

Natuurlijk hebben de zelfrijdende auto's van Google al miljoenen kilometers gereden, evenals de Tesla auto's op automatische piloot. Maar de strategie van Uber is toch anders.

Google heeft momenteel geen duidelijke businessstrategie op handen voor zijn auto's. Tesla is ook nog niet helemaal bezig met het compleet vervangen van mensen door robots (op lange termijn heeft Elon Musk wel aangegeven misschien concurrentie te gaan vormen voor Uber). Ondertussen zullen de Uberauto's wel actief concurreren met het menselijk kapitaal waar Uber zo lang van heeft geprofiteerd: de moeders, studenten en andere sprokkelaars die een zakcentje probeerden bij te verdienen.

Uber's recente aanschaf van de zelfbesturende vrachtwagenbedrijf Otto duidt er op dat het bedrijf ongetwijfeld een rol gaat spelen in de business van lange afstandsritten van vrachtwagens, wat gemakkelijker is te automatiseren dan het particuliere taxiverkeer. De keerzijde hiervan is dat Uber alle menselijke chauffeurs zo van hun baan kan gaan beroven.

Op lange termijn kan dit misschien iets goeds zijn. Uiteindelijk zijn zelfrijdende auto's namelijk veiliger en efficiënter dan normale auto's met mensen achter het stuur. Het zou ook veel logischer zijn om niet meer een auto in bezit te hebben, maar er gewoon af en toe mee te rijden. Uiteindelijk zou de zelfrijdende auto zelfs de planologie van onze steden kunnen veranderen. Er zijn allerlei overtuigende redenen om plankgas richting een toekomst waarin de auto zichzelf rijdt te gaan.

Het huidige project van Uber, dat in een bètaversie zal beginnen, klinkt opwindend, maar ook redelijk gestoord. Hoewel we misschien in de toekomst aan dit moment terug zullen denken als een keerpunt in de technologische geschiedenis, is het vooruitzicht dubieus. Een stuk in Businessweek laat zien hoe zo'n ervaring voor passagiers eruit gaat zien:

"Momenteel rijden de auto's van Uber nog met chauffeurs erin voor de veiligheid, omdat zowel ons gezond verstand en de wet dit opdraagt. Deze professioneel getrainde technici zitten met hun vingertoppen op het stuur, klaar om in actie te komen wanneer er een onverwacht obstakel op de weg ligt. Een copiloot voorin maakt notities op een laptop, en alles wat er gebeurt wordt opgenomen door camera's binnen en buiten de auto. Zo kunnen eventuele technische fouten geregistreerd worden. Elke auto is ook nog uitgerust met een tablet op de achterbank, die passagiers vertelt dat ze in een zelfrijdende auto zitten en duidelijk uitlegt wat er allemaal gebeurt. 'Het doel is om net te doen alsof er niemand achter het stuur zit, dus we willen niet dat mensen tegen onze veiligheidschauffeurs gaan aanpraten,' zegt [Uber's hoofd techniek Raffi] Krikorian."

Toen ik deze passage in Businessweek las, moest ik gelijk denken aan een soort denkbeeldige scene waarin een paar dronken studenten een zelfrijdende Uber bestormen, waarna de veiligheidschauffeur hen stil probeert te krijgen en de co-piloot verhit begint te typen op zijn laptop – Notities: Luidruchtige, weerspannige passagiers vragen om "Panda" van Desiigner. Aanvraag afgekeurd. Ondertussen rollen er kleine tranen over de wangen van een alleenstaande moeder, die als Uberchauffeur haar klanten voor haar neus ziet verdwijnen.

Ik heb misschien een iets te actieve fantasie, maar buiten de nieuwigheid van het hele concept is de vraag: Waarom zou je in zo'n auto willen rijden? Het is een bètaversie, oké, maar Uber heeft niet laten weten waarom ze precies nu passagiers in die auto's wil hebben. Is het om het publieke beeld van zelfrijdende auto's te veranderen? Is het alleen voor de PR of is het een soort sensationele loterij voor een plekje in een zelfrijdende auto (Uber selecteert passagiers volledig willekeurig; het bedrijf heeft niet gezegd of gebruikers er wel of niet voor kunnen kiezen)? Twee mensen uit het PR-team van Uber hebben mij voor commentaar doorgestuurd naar anderen uit het team, maar niemand heeft geantwoord.

Het is moeilijk te zeggen hoe dit concept het vertrouwen in de technologie gaat beïnvloeden: het artikel uit Businessweek zegt dat de robotchauffeur van Uber niet makkelijk navigeert op de bruggen van Pittsburgh en dat het apparaat vaak de automatische modus uitschakelt voor bepaalde verkeerssituaties.

Deze problemen zijn niet onoplosbaar, en zeggen niets over de uiteindelijke toekomst van zelfrijdende technologie. Daarom zijn de huidige beperkingen geen reden om op te geven. Maar het feit dat Uber per se op dit moment, in deze fase van ontwikkeling, de technologie uitrolt naar het publiek, laat zien hoe ongeduldig en geïrriteerd Kalanick is dat hij chauffeurs überhaupt nog moet betalen.

"Als er niemand in de auto zit, wordt het gebruik van een Uber veel goedkoper dan het bezit van een eigen auto. Het idee is dus dat je de kosten zo ver omlaag drukt dat het concept van Uber het autobezit zal vervangen," zei Kalanick al in 2014.

Uit zijn onsubtiele ondertoon is op te maken dat Kalanick gelooft dat zijn afhankelijkheid van een vloot van mensen een zwakke plek is in zijn marktstrategie, met onnodige kosten. De strijd van Uber was eigenlijk nooit tegen taxichauffeurs – die zijn slechts collateral damage op weg naar het einddoel. De echte strijd die Kalanick voert is tegen het concept van een mens als chauffeur.