Mensen moeten accepteren dat de olie- en gasindustrie stervende is

Hoe je het ook bekijkt, de toekomst van de olie- en gasindustrie ziet er niet goed uit. De nieuwe OPEC-deal die onlangs werd gesloten moet de olie-industrie weer winstgevend te maken. Maareen onderzoek van een denktank van bankiers uit Washington schrijft dat het niet genoeg is om hun enorme schulden terug te betalen.

Het rapport waarschuwt de OPEC-landen dat de opmars van duurzame energiebronnen niet meer te stoppen is, en ook de olie- en gasindustrie niet onder de klimaatafspraken uit kan komen.

De OPEC-deal is er duidelijk een waarmee de olieproducerende landen de klok willen terugdraaien. De nieuwe afspraken zijn gemaakt tussen OPEC-landen en de rest van de wereld, inclusief Rusland. Het zal de totale olievoorraad met 139 miljoen vaten verminderen en heeft als duidelijk doel om zo de prijs per vat te verhogen.

De OPEC-landen, waaronder Saoedie-Arabië en Venezuela, zijn het afgelopen jaar enorm hard geraakt door de zwakke olieprijs. In 2014 hadden de OPEC-landen gezamenlijk een surplus van 238 miljard dollar. In 2015 was er een tekort van 100 miljard ontstaan.

Het onmiddellijke gevolg van de OPEC-deal was een prijsstijging van 4 procent. De Brent Olieprijs steeg naar $56.64, het hoogste punt sinds mid juli. Maar volgens Michael Bradshaw, verbonden aan de Warwick Business School als professor op het gebied van wereldwijde energie, is een kortstondige prijsstijging geen oplossing voor de diepere problemen van de OPEC. Het zou zelfs de transitie naar andere energiebronnen kunnen versnellen.

"De huidige afspraak geldt voor de komende 6 maanden, terwijl de investeringen in olie en gas tot 30 jaar vooruitlopen," vertelt Bradshaw mij aan de telefoon. "De olie- en gasindustrie heeft niets aan deze afspraak omdat het geen oplossing biedt voor de problemen die er nu zijn, en er ook geen visie is die om de industrie in de toekomst winstgevend te houden - ze moeten zich nu voorbereiden op een wereld zonder fossiele brandstoffen."

De energietransitie is een feit. Als olie duurder wordt, zijn er meer prikkels om over te stappen naar goedkopere vormen van energie zoals zonne-energie, die per geïnvesteerde eenheid energie nu al meer energie produceert dan olie.

"De prijsverhoging kan ook alternatieve methoden van olieproductie in de hand werken. Het is duidelijk dat er een zoektocht is naar een nieuwe prijsbalans, en het is ook duidelijk dat die balans niet 100 dollar per vat kan zijn," zegt Bradshaw.

Een hogere olieprijs kan bovendien de olieproductie in de VS verhogen, wat de OPEC-deal in één klap nutteloos maakt. Bovendien werkt een hoge olieprijs inflatie in de hand, wat de trage economische groei alleen nog maar verergert.

"We leven niet meer in een wereld waar het business as usual is," zegt Bradshaw. "Hogere prijzen zijn een drijfveer voor meer efficiëntie en drijven de vraag naar beneden. Tegelijk stimuleert het de groei van andere vormen van energieopwekking. Deze ingreep versnelt het proces van de energietransitie alleen maar."

Maar niet alleen de OPEC-landen moeten voorbereid zijn. Een rapport dat in oktober is gepubliceerd names de Groep van 30 (G30), een uit Washington afkomstige samenstelling van bankiers, waarschuwt investeerders dat de hele olie-industrie is gestoeld op een onhoudbare schuldbubbel.

In het leiderschap van de G30 zitten oud-voorzitters van de Europese Centrale Bank, JP Morgan Chase International en de Bank for International Settlements. De schuldenberg van de olie-industrie bedraagt nu ongeveer 2 triljoen euro. Het rapport concludeert dat "Deze schulden nooit terugbetaald gaan worden, omdat de bedrijven niet begrijpen hoe erg de industrie veranderd is, en hoe snel verandering zal komen."

Het rapport is geschreven door Philip Verleger, de voormalig economisch adviseur van president Ford. Later is hij ook nog directeur geweest van de Treasury's Office of Energy Policy onder president Carter.

De belangrijkste bevinding is dat de verschuivingen in de wereldwijde energiemarkt de oliebedrijven, en de landen die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, zal opslokken. Dat is onvermijdelijk. Het rapport bevestigd dat dit geforceerde prijsherstel een vergeefse poging is om een enorme schuldencrisis te vermijden door inkomsten te verhogen.

Volgens Verleger is de olie-industrie in ontkenning over de grotere trends in de energiemarkten. Het rapport beschrijft hoe de grote oliebedrijven aan fatale waanideeën lijken te lijden: ze geloven dat de lage olieprijs "transitoir" is; dat olieconsumptie zal blijven groeien ondanks de voortdurende wereldwijde economische stagnatie; dat ze magischerwijs immuun zullen blijken voor de publieke en politieke druk om de uitstoot te verminderen; dat technologische vooruitgang nooit in staat zal zijn om fossiele brandstof te vervangen; en, tenslotte, dat fracking de marktmonopolie van de OPEC-landen onmogelijk kan ondermijnen.

Deze aannames zijn onrealistisch en zijn "symptomatisch voor een industrie die is vastgeroest, die langzaam zal vervagen, en triljoenen dollars aan schuld nooit zal terugbetalen."

Wat is het alternatief?

In plaats van te klooien met productiequotums, zegt Bradshaw dat de olieproducerende landen "energie-efficiëntie moeten promoten en moeten investeren in duurzame energie om hun energiesurplus te behouden en te exporteren aan landen die moeite hebben om aan de energiebehoefte te voldoen."

Saoedie-Arabië heeft al een visie gepresenteerd voor het jaar 2030. Het is een stap in de goede richting, maar een rapport van de HSBC uit mei concludeerde dat het plan het koninkrijk niet zal behoeden voor een langdurige economische neergang.

Ondertussen ligt er een economische ineenstorting van triljoenen op ons te wachten omdat olie op het gegeven moment de concurrentie met andere energiebronnen verliest. Als Bradshaw gelijk heeft, dan versnelt deze shocktherapie van de OPEC-landen de transitie naar die andere vormen van energie alleen maar.

Om de economische neergang daarvan zo goed mogelijk op te vangen, moeten mensen nu gaan accepteren dat de olie- en gasindustrie stervende is.