We waren bij de eerste conferentie van de Flat Earth Society

We staren al 20 minuten naar de avondhemel op een parkeerplaats. Watsun Atkinsun heeft zijn net gebietste peuk tussen twee vingers en volgt daarmee de condensstrepen van vliegtuigen boven ons. Hij blijft maar doorgaan over chemtrails, energiewapens en het arsenaal dat de tovenaarselite tegen de mensheid heeft ingezet.

De tatoeëerder uit Maine zit van top tot teen onder; zijn huid versierd met occulte patronen, het logo van Iron Maiden, en een neckpiece met de tekst: Not afraid to ride. Not afraid to die. Atkinsun neemt een hijs van z’n mentholsigaret en gaat verder met ons gesprek.

“Dat de aarde rond is het gemakkelijkste ter wereld om te ontkrachten,” zegt hij. “We weten dat de aarde plat is. Maar wat zal het volgende zijn?”

Ik heb geen idee. Ik knik beleefd en ga weer naar binnen.

Het is dag twee van de allereerste Flat Earth International Conference en ik ben helemaal leeg. Ik heb de afgelopen 48 uur doorgebracht in de balzaal van een hotel met meer dan 500 flat earthers, en ik heb naar uren aan lezingen van apocalyptische predikanten, gekke podcasthosts en zelfverklaard wetenschappers geluisterd. Min of meer ieder gesprek is een variant op het gesprek dat ik met Atkinsun had.

Ik ben naar deze conferentie gekomen om flat earthers te ontmoeten en te begrijpen hoe sociale media en het huidige politieke landschap nieuw leven blazen in dit eeuwenoude en tegelijkertijd maar al te moderne randgeloof.

Zoals bij de meeste mensen leerde ik de beweging kennen door de ruzies van bekende Amerikaanse flat earth-aanhangers, zoals rapper B.o.B. en basketballer Kyrie Irving met bekende intellectuelen, als Bill Nye en Neil DeGrasse Tyson. Flat eartherisme leek toen een grappige, goedaardige uitwas van samenzweringstheorieën in het internettijdperk.

Maar hoe meer ik me verdiepte in de underground Facebookgemeenschappen, YouTube-kanalen en blogs waar flat earthers samenkomen, hoe meer het allesbehalve goedaardig leek. Dit is een groep mensen die hun universum compleet opnieuw heeft opgebouwd uit zelfingenomenheid en een wantrouwen jegens de autoriteiten. Het is een wereldbeeld waar mensen met een andere mening zwart gemaakt worden en waar trots belangrijker is dan feiten. De flat earthbeweging is een kijkje in de post-truthtoekomst en een kanarie in de kolenmijn van ons politieke discours. En deze conferentie is de eerste keer dat de groeiende gemeenschap hun online forums zou verlaten en boven de grond zou komen.

Het evenement verloopt zoals elke andere conferentie: tentoonstellers in de gang, sprekers in de balzaal, pauzes tussen praatjes om de benen te strekken en een open bar in de avond. In de gang laat een man met lang wit haar houten platte aardes zien, oudere dames slijten zelfgepubliceerde boeken vol complottheorieën.

Niemand valt op in de menigte die vooral bestaat uit witte mannen van middelbare leeftijd, die 100 dollar neerleggen om hierbij te zijn. Als bezoekers erachter komen dat ik journalist ben vragen ze voor de grap “Zien we er niet heel normaal uit?”

Voor de organisator van de conferentie en complotfilmmaker Robbie Davidson is deze conferentie het begin van een revolutie. In zijn openingsspeech, left Davidson directe verbanden tussen zijn werk en dat van Maarten Luther, die precies 500 jaar eerder zijn 95 stellingen aan de deur van de katholieke kerk nagelde.

“Dit is het begin van een nieuwe reformatie. Deze dag gaat miljoenen mensen beïnvloeden,” zei Davidson trots.

Zoals ik al snel ontdek, is de vorm van de wereld maar het halve verhaal van flat eartherisme. Het is een frontale aanval op autoriteit en zijn leugen. De heropkomst van dit idee viel traditiegetrouw altijd samen met belangrijke momenten in de geschiedenis, zoals de protestantse reformatie, daarna de Industriële Revolutie en blijkbaar nu.

Zoals Atkinsun het zegt: “De Derde Wereldoorlog is al begonnen. Die is niet tegen Noord-Korea, maar hij wordt gevoerd tegen de soevereine wereldburger. Er is een frontale aanval op vrijheid, op onze geesten, op onze aarde en die platte aarde is maar één kleine opstap naar het zien van hoe we voor de gek worden gehouden.”

De meeste van de bezoekers die ik ontmoet zijn in de afgelopen twee jaar flat earthers geworden. Vooral nadat Eric Dubay het boek The Flat Earth Conspiracy publiceerde en er een YouTube-fenomeen van maakte. Alles bij elkaar hebben de presentatoren op de conferentie meer dan 680.000 abonnees op YouTube en meer dan 90 miljoen views. De beweging tapt uit hetzelfde vaatje van desillusie dat Donald Trump naar het Witte Huis heeft geholpen. En het bedreigt nu op een vergelijkbare manier rationeel denken in het wetenschappelijke en politieke debat.

Maar voor flat earthers doet het er niet toe wie er in het Witte Huis zit. Ze zien deze persoon toch alleen maar als de zoveelste nieuwe vertegenwoordiger van leugens die al vijfhonderd jaar terug gaan.

Het verhaal begint volgens Davidsons documentaire ImpossiBall met Nicolaus Copernicus, wiens theorie van heliocentriciteit, waarin de zon als het middelpunt van het universum wordt gezien, werd gekaapt door de heersende elite. Zoals Mark Sargent, een prominente flat earther en YouTube-persoonlijkheid, op het podium zegt: “Ik wil me niet per se bezighouden met het noemen van namen, of het nou de Illuminatie zijn, of de Bilderbergs, of de Trilaterale Commissie, of het Vaticaan, of noem maar op. Maar het is een kleine, enge groep van rokende mannen die rond een lange tafel zit.”

Zoals flat earthers het zien, heeft deze elite de “leugen” gepropageerd dat de wereld rond is en zich in een oneindig universum van miljarden planeten bevindt, waarvan veel mogelijk buitenaards leven bevatten. Deze leugen werd bedacht om mensen van God te laten afdwalen om zijn rol op aarde over te nemen.

“Ze willen God verbergen,” wordt veel op het podium gezegd, wat bijna altijd op applaus kan rekenen. Voor flat earthers is de enige manier om de identiteit en vrijheid van de mensheid terug te krijgen door iets te doen aan de autoriteiten en terug te gaan naar de mens als middelpunt van het universum.

De platte aarde is de ultieme samenzwering. Als je voorgelogen kan worden over de grond waar je op staat en overtuigd kunt worden dat je eigen zintuigen niet te vertrouwen zijn (die natuurlijk allemaal op een platte aarde zouden moeten wijzen), kun je over alles worden voorgelogen. Het is het logische gevolg van jarenlang steeds dieper zakken in een moeras van steeds meer complottheorieën, zoals de bezoekers hebben gedaan.

De maanlanding en 9/11 waren de lakmoesproef voor “globeheads” die overgehaald konden worden. “Als ze de officiële lezing van één van die twee gebeurtenissen kunt geloven, kun je het wel vergeten. Praat maar over sport, of zo,” zegt Rob Skiba, een prominent aanhanger van een letterlijke interpretatie van de Bijbel. Hij werd bekend door onderzoek te doen naar een oud ras van reuzen uit het Oude Testament.

De beweging moedigt mensen aan om alles dat ze wordt verteld in twijfel te trekken, om hun eigen onderzoek te doen en eigen conclusies te trekken. Dit zijn allemaal goede ideeën als je leeft in een moderne democratische samenleving. Maar wanneer je dat combineert met samenzweringsparanoia en een overtuiging dat bekritiseerd worden betekent dat je gelijk hebt, zorgt dat voor een compleet verstoord wereldbeeld.

“Van alles wat je een persoon kunt noemen, je kunt ze een holbewoner noemen, een idioot of een mongool,” zei Rob Munroe, een bezoeker van de conferentie, tegen me. “Maar als je ze een flat earther noemt, is het nog erger dan dit allemaal. Dat is een hint dat ze iets verbergen.”

Omdat zij niemand van de overheid of de wetenschappelijke gemeenschap vertrouwen, keren de flat earthers zich naar binnen om hun bewijs te vinden. Ze omhelzen het zetetisme, een negentiende-eeuwse filosofie die menselijke zintuiglijke waarneming als de hoogste vorm van waarheid ziet.

Daarom wordt op de conferentie de nonprofit “FE Core” gelanceerd om verdere wetenschappelijke onderzoek naar een platte aarde te doen. Een deel van het project is een verkenningsmissie met een budget van 1,4 miljoen dollar om een bemanning van flat earthers naar de ijsmuur te sturen aan de rand van de wereld – ook wel bekend als Antarctica. Later die maand kondigt de Californische waaghals “Mad Mike” Hughes aan dat hij zichzelf 600 meter de lucht in gaat schieten aan boord van een zelfgemaakte raket met crowdfunding van flat earthers, zogezegd om te bewijzen dat de aarde geen kromming heeft.

“Tenzij we zelf testen en verkennen, zijn we niet anders dan de natuurkundigen die dingen verzinnen,” zegt Jeran Campanella, presentator van de conferentie en het gezicht van het YouTube-kanaal Jeranism, dat bijna 85.000 abonnees heeft.

Het lijkt erop dat het anti-autoritaire van de flat earthers ook hun eigen rangen is binnengedrongen. Een vrouw wordt van de conferentie verwijderd nadat ze door de presentatie van een christelijke predikant die het einde der tijden predikte heen schreeuwd. Dat haar toegang wordt ontzegd, leidt natuurlijk weer tot gefluister en beschuldigingen dat Robbi Davidson of andere sprekers wel eens marionetten van de elite zouden kunnen zijn.

Los van de shock value, biedt het idee van een platte aarde ook soelaas voor gelovers. Op een persoonlijk niveau biedt het ronduit ontkennen van feiten een manier om om te gaan met de wrede wereld die zich buiten hun online chatrooms bevindt.

“De reden dat ze niet geloven dat bijvoorbeeld de bomaanslag op de marathon in Boston of de schietpartij op de kleuterschool Sandy Hook nooit heeft plaatsgevonden, is dat ze niet willen geloven dat onschuldige kinderen vermoord kunnen worden op school,” vertelt Ninamary Maginnes. Maginnis is een trotse “verdediger van de globe,” maar is toch naar de conferentie gekomen in een wanhopige poging om opnieuw contact te krijgen met haar door samenzweringen geobsedeerde nichtje dat ze al jaren niet gezien heeft.

Op sommige manieren komt de beweging voort uit angsten die we allemaal hebben. Dat we worden voorgelogen over wat het beste voor ons is, dat de samenleving te snel beweegt, dat we achter worden gelaten. De platte aarde is een versie van het universum waar jij wel de baas bent, waar je kennis bezit die verder niemand heeft, een waarheid ziet die niemand anders ziet, en dat de rest van de mensen het mis heeft – en niet jijzelf.

Op de parkeerplaats onder de hemel vol chemtrails en gemilitariseerde 5G-golven stonden, zegt Watsun Atkinsum dat hij het ermee eens is. Voor hem en anderen is de platte aarde een bevrijding van de druk van de moderne wereld en een lens om alles door te herinterpreteren.

“We maken nu een van de donkerste periodes van de mensheid mee. Daarom is de platte aarde slechts één van de onwaarheden die je ontmantelt en dan word je deel van zo’n verlicht verzet,” zegt hij. “Je wordt onderdeel van een ontwaakte revolutie. Het is het gevoel van echte vrijheid.”