Ook in de club hoor je binnenkort de surroundsound van Dolby

Je kent de surroundtechnologie van Dolby waarschijnlijk uit de bioscoop, maar binnenkort hoor je hem ook op de dansvloer van je favoriete club. Voor je oren zal een avondje stappen nooit meer hetzelfde zijn.

Het bedrijf uit San Francisco introduceerde zijn 3D-geluidssysteem Atmos drie jaar geleden in bioscoopland. Atmos creëert een geluidsveld in de filmzaal en plaatst de verschillende geluiden van de film op een 3D-grid. Geluiden kunnen vanuit elk punt in de zaal – van links naar rechts, van boven tot onder en van voor naar achter – op de luisteraar afkomen. Het is de volgende stap in de evolutie van surroundsound en laat bestaande vormen als 5.1 – de huidige standaard bij digitale televisie – ver achter zich.

Atmos stelt geluidsontwerpers in staat om bijvoorbeeld het geluid van een voorbijvliegende helikopter of het gekraak van een beginnende lawine recht boven het publiek te plaatsen, om de kijkers zo nog meer het verhaal in te zuigen. Dolby wil deze technologie de komende maanden introduceren in de wereld van de clubmuziek, zodat artiesten nog meeslependere muziek kunnen produceren.

Op een ongebruikelijke warme ochtend in november mocht ik deze techniek van Dolby uitproberen op hun hoofdkantoor in San Francisco. Twee marketingjongens namen me mee naar het testtheater, een ruimte met sierlijke houten panelen, dikke vloerkleden en een enorme speakerset. Na een korte introductie van een van de productmanagers van Atmos kreeg ik een paar bijzonder geluidsrijke minuten van de film Gravity te zien. Ik zat middenin de zaal – of zoals de mannen van Dolby het noemen: op "the sweet spot" van het geluidsveld. Het klonk alsof buitenaardse brokstukken rakelings langs mijn hoofd zoefden, en alsof George Clooney zich vanaf de rij achter me over mij heen boog en van alles in mijn oor fluisterde. Daar moet je van houden, maar al met al was Atmos zeker indrukwekkend.

We verlieten de ruimte, liepen door een paar gangen vol wandkleden en evenzoveel zware deuren en kwamen in een opnamestudio. Een groepje producers draaide daar muziek in elkaar voor het Atmossysteem. Het leek op een Pro Tools-opstelling, omringd door speakers van topkwaliteit, sommige op gehoorhoogte en sommige daarboven. Op het scherm stond een track klaar van een artiest genaamd Matt Lange. De track was opgebroken in verschillende onderdelen (kick, snare, bas, enzovoorts). Elk onderdeel werd bestuurd door een speciale Dolby Atmos Panner plug-in die ervoor zorgt dat de onderdelen in een virtuele, driedimensionale box worden geplaatst. Toen de track werd afgespeeld, hoorde ik verschillende geluiden om me heen dwarrelen. Op het scherm van de Atmos Panner zag ik corresponderende, genummerde cirkels dezelfde bewegingen maken.

Na dit korte kijkje achter de schermen was het moment aangebroken waarop ik een volledig Atmos-clubsysteem in actie mocht ervaren. We verplaatsen ons een paar straten richting Market Street, waar het nieuwe, puike hoofdkantoor van Dolby is gevestigd. Samen met vier vertegenwoordigers van Dolby liep ik een nagemaakte club binnen. Ondanks de kleine ruimte – we pasten er amper met z'n vijven in – stonden er een volledig Atmossysteem, een aantal enorme speakers, een verfijnd lichtsysteem en een DJ booth. Met twee CDJ's en een mixer van Pioneer om de Dolby Atmos software te besturen, luisterden we naar nummers die speciaal voor het surroundsysteem gemixt waren.

Toen ik tussen de speakers op de 'sweet spot' ging staan werd de kracht van Atmos me meteen duidelijk. Het voelde alsof ik één was geworden met de muziek. Een track van Christian Mark die voor Atmos gemixt was door Dirtybird, hield zijn bas- en kickdrums min of meer recht voor me terwijl de meer sierlijke elementen van de tune en de hi-fi FX door het driedimensionale veld paradeerden. Daarna hoorde ik een partybeat van Foxsky. Boven mijn hoofd strekte zich een glibberende synthesizer uit, terwijl rollende snares zich van de hoek linksboven voor me naar de hoek linksonder achter me bewogen. Het Atmossysteem geeft de muziek echt een nieuwe dimensie.

Toch leek deze kleine en gecontroleerde omgeving me niet de meest realistische omstandigheid om Atmos in te beleven, vooral omdat de implementatie van het systeem van zo'n groot belang is voor dit project. Het opzetten van een precies en geavanceerd surroundsysteem zoals Atmos in een filmzaal is één ding, maar het lijkt gecompliceerder om het te laten werken in een club. In een filmzaal zit het publiek stil en richt het zich op het doek voor zich, terwijl mensen in een club constant bewegen en verplaatsen, hun aandacht 360 graden om zich heen kunnen richten en – laten we eerlijk zijn – zelf ook veel geluid produceren.

Als we het dan toch over de toepassing van Atmos in de echte wereld hebben is er nog iets dat ik moet noemen: om iets in Dolby Atmos te laten klinken, moet een producer de muziek mixen in een speciale studio, zoals die waarin ik was. Dat betekent dat Atmos voorlopig een gespecialiseerde technologie zal blijven, alleen beschikbaar voor mensen met toegang tot zo'n studio en de tijd die nodig is om muziek gereed te maken voor Atmos. (Al schreef een Dolbyvertegenwoordiger in een mail wel dat "artiesten met de plug-ins en tools die we hebben ontwikkeld in staat zullen zijn Atmos te integreren in hun bestaande productiesysteem.") En alleen clubs die het geld hebben en willen investeren in een speakersysteem dat met Atmos overweg kan zullen in de nabije toekomst surround sound gaan aanbieden.

Dolby moet nog onthullen hoeveel het ongeveer zal kosten om een studio of een club te bouwen die met Atmos overweg kan. Voorlopig is het onwaarschijnlijk dat elke dj en producer ter wereld hun sets zal bewerken voor Atmos. Het is waarschijnlijker dat een klein aantal artiesten en dj's benaderd zal worden om sets te maken voor het surroundsysteem. Ook al zijn er nog geen clubs in zee gegaan met Dolby. Toch zegt Dolby dat ze in nauw verband met clubs gaan samenwerken om de nodige aanpassingen te doen (vooral het ophangen van extra speakers) om de clubs in staat te stellen om met het Atmossysteem te werken. Dolby zegt bovendien dat Atmos is ontworpen als een flexibel systeem dat in een groot aantal verschillende zalen kan functioneren, wat betekent dat het systeem groter of kleiner gemaakt kan worden, afhankelijk van de omstandigheden bij een bepaalde club.

Atmos is niet de eerste die elektronische muziek en surroundsound bij elkaar brengt. 4DSOUND uit Amsterdam heeft onlangs ook het veld verkend door artiesten als Oscar Mulero, Robert Lippok en Murcof te vragen om wat materiaal aan te leveren voor een mobiel, multidimensionaal geluidssysteem. Toch lijkt Dolby Atmos het eerste surroundsysteem te zijn dat voort wil bouwen op bestaande clubsystemen en ze in staat wil stellen om 3D-geluid over hun dansvloer uit te storten.

Clubmuziek en surroundsound lijken goed bij elkaar te passen. Om mensen in beweging te krijgen heeft elektronische muziek altijd geleund op creative sounddesign. Misschien zijn er alleen wat visionaire dj's en producers nodig om het systeem tot wasdom te laten komen. Dolby's Atmos belooft zeker een meeslependere geluidservaring dan wat je normaal gesproken hoort op een avondje stappen.