Waarom stinken scheten zo erg na een avond drank?

Een paar weken terug was ik met wat vrienden een weekendje naar de Veluwe. De terugreis in de auto op zondagmiddag was een ware lijdensweg. In de woorden van één van de kerels die op de achterbank opgevouwen zaten: "They say that all people are beautiful on the inside, but you're obviously not. You are rotten." U begrijpt naar welke diepe shit (letterlijk) ik heen wil, namelijk: waarom stinken scheten zo verschrikkelijk nadat je gedronken hebt?

Eerst winden zelf. Mensen produceren zo'n 25 liter gas PER DAG. De meeste gassen worden echter in het lichaam opgenomen en daar gebruikt of uitgeademd. 1 tot 2 liter gas verlaat je lichaam als scheet en het merendeel van die gassen stinkt niet eens. De geur ontstaat doordat bepaalde stoffen, voornamelijk koolhydraten en eiwitten, worden gefermenteerd in de dikke darm door darmbacteriën. De geurdeeltjes die daaruit voortkomen maken minder dan 1 volumeprocent van de scheet zelf op. Je neus is uiterst gevoelig voor die stoffen: sommige vieze scheetgassen kan je al ruiken bij een concentratie van 10 deeltjes per miljoen.

Terry Bolin, via

Anekdotisch bewijs zegt me dat vrijwel iedereen in meer of mindere mate last heeft van bierscheten, maar op internet is er vrij weinig over te vinden. Op obscure fora staan hier en daar wat speculatieve theorieën, die er voornamelijk op neerkomen dat alcohol het verteringssysteem dusdanig overhoop gooit dat bacteriën vrij spel hebben om een nucleaire darmwinter te veroorzaken -- vaak net als je denkt dat je over het ergste van je kater heen bent.

Maar ik wilde harde antwoorden, iemand die me kan uitleggen wat er precies in welke darm gebeurt.

Ik moest op zoek naar een specialist, maar eentje vinden bleek lastig. Er zijn in Nederland eigenlijk geen artsen actief bezig met flatulentie. Er is ook bizar weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar winderigheid, laat staan naar het effect van alcohol daarop. Een maag-/darm-/leverarts verwoordde het mooi: "Ik weet professioneel niets van dit onderwerp af en ik vraag me af of er iemand is die dit wel zou weten."

De enige Nederlandse arts die zich heeft beziggehouden met scheten is de oud-huisarts Paul van Dijk. Hij schreef het boek Van gêne tot schaamrood over gênante medische kwesties, zoals ruften. Van Dijk is winnaar van de Meester Kackadorisprijs in 2004 van de Nederlandse Vereniging tegen de Kwakzalverij en tegenwoordig met pensioen. Ik sprak hem kort aan de telefoon, maar hij kon niet meer toevoegen dan er al in zijn artikel over staat geschreven. "Ik kan je niet verder helpen met de effecten van alcohol op de winderigheid," zei hij. "Er is inderdaad weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan en de meeste onderzoeken zijn ook weinig evidence based."

Gelukkig is er de Maag Lever Darm Stichting, die vaart onder het motto 'sommige dingen zijn niet te verteren.' Zij begrepen me precies, want het is toch niet te verteren dat er zo weinig bekend is over bierscheten? De stichting verwees me naar het Kennisinstituut Bier in Wageningen – true story, er bestaat een instituut dat zich enkel bezighoudt met bierkennis.

Ik belde met Aafje Sierksma van het bierinstituut. "Ook wij zaten met de vraag waar de typische winderigheid vandaan komt, na het drinken van bier. Er blijkt weinig onderzoek naar gedaan te zijn. Uiteindelijk hebben we met de Maag Lever Darm Stichting en een MDL-arts uit Ede contact gehad." Aafje kon me precies uitleggen hoe bier de winderigheid en geur daarvan beïnvloedt.

"Omdat bier gebrouwen wordt van graan, zitten er in het bier oplosbare vezels," legt ze uit. Vezels kunnen niet in de dunne darm verteerd worden, dus komen ze intact aan in de dikke darm. Omdat het een koolhydraat is, worden de oplosbare vezels door clostridiumbacteriën in de darm omgezet in boterzuur. Boterzuur stinkt, heel erg, het stinkt naar zure zweetvoeten en kots. Maar los daarvan is het best wel gaaf. Het gaat onder andere de vorming van darmkanker tegen en wordt verrassend genoeg gebruikt bij de zuivering van rioolwater -- door toevoeging van boterzuur kan stikstof makkelijker verwijderd worden. "Oplosbare vezels zitten voornamelijk in bier. Wijn weet ik niet, maar sowieso niet in gedistilleerde dranken," vertelde Aafje.

Dierenactivisten gooien flesjes met boterzuur naar schepen die op walvissen jagen, in de hoop het walvisvlees ongeschikt te maken om op te eten en om de walvisvaarders het leven letterlijk zuur te maken. via

"Naast de oplosbare vezels zit er in bier ook dextrine," ging ze verder. "Dextrine is een product van het mout in bier, dus ook afkomstig van het graan waarvan het gebrouwen wordt." Dextrine is net als voedingsvezels een koolhydraat, dus dat wordt ook omgezet in boterzuur. Nog meer boterzuur dus van bier. "Als laatste zit er in bepaalde bieren ook hoeveelheden gist, deze worden in de dikke darm ook omgezet in nare luchten." Gist in de dikke darm gaat verder met het fermenteren van voedselresten, waarbij dus ook gas ontstaat.

Oplosbare vezels, dextrine en gist zijn kenmerkend voor bier. Voor zover bekend bij Aafje heeft de alcohol zelf geen invloed op de winderigheid en stank. En het koolzuur dan, ga je daar meer winden van laten? Volgens de Maag Lever Darm Stichting en ook dokter Van Dijk zou het koolzuur in bier juist winderigheid opwekken, maar dit blijkt niet waar. Er worden ook geen bronnen voor gegeven. "De koolzuur zelf komt niet verder dan de dunne darm, maar het zou kunnen dat je tijdens het bier drinken meer lucht inslikt," voegde Aafje toe. Van al die ingeslikte lucht bereikt maar 1% de dikke darm en vindt daar met een karakteristiek geluid de weg naar buiten.

Dit verklaart de bierscheten, maar geeft nog geen antwoord op de vraag welk effect alcohol zelf heeft op de darmen. Zijn er namelijk ook andere soorten drank met eigen specifieke ingrediënten? Er zingt wel een theorie op internet rond die stelt dat door alcohol de maag zuurder zou worden en dat dit effect zou hebben op de winderigheid en het aroma, maar hier is nergens onderbouwing voor te vinden. Zowel Aafje Sierksma en Paul van Dijk waren het erover eens dat vrijwel geen alcohol de dikke darm bereikt en daar invloed zou kunnen uitoefenen op scheten.

Het fenomeen van extreem stinkende scheten na een avond drinken blijkt dus beperkt te blijven tot bierconsumptie. Wil je dus graag voorkomen dat je de volgende dag kokhalzend in de walm van gefermenteerde zweetvoeten moet zitten: drink in ieder geval geen bier.