Hoe paddenstoelen volledig gekapte bossen weer kunnen herstellen

De kleine gemeenschap die woont op het Cortes eiland, een afgelegen en rijk beboste plek gelegen aan de kustlijn van British Columbia, staat bekend om haar felle bescherming van de bomen. Zo weerden ze met succes grote houtbedrijven in het verleden. Maar toch is Cortes de kettingzagen niet helemaal bespaard gebleven. Net als in de rest van de provincie zijn kaalslagen op het eiland te vinden, met verschillende maten van herbebossing. Er zijn slechts nog een paar geïsoleerde bosjes van oude bomen over.

Mede daardoor trekt Cortes de wereldwijde toplaag van eco-wetenschappers aan. Sommigen willen deze wonden herstellen door stukken land op te kopen en deze proberen te herstellen.

Een van de grootste namen op het eiland is mycoloog Paul Stamets, die bekend is geworden met het inzetten van schimmels om de grootste troep van de mensheid op te ruimen. Hij komt al sinds 1988 geregeld naar Cortes om workshops te geven over het telen en voederen van paddenstoelen. Begin deze eeuw kocht hij 160 hectaren land op Cortes – 90 hectaren vol bos dat intact was en 70 hectare leeg gekapt gebied.

Stamets en een klein team willen schimmels gebruiken om het gekapte stuk grond te herstellen, en het zelfs weer een onderdeel te maken van het oude bos.

Nadat de gletsjers zich 10,000 jaar geleden uit het Pacifische Noordwesten terugtrokken, lieten ze een glaciale stuwwal achter – wat eigenlijk neerkomt op een grote stapel van rotsen en puin, met hier en daar wat bodemflarden. Door de jaren heen groeiden en vergingen planten in deze geïsoleerde stukjes bodem. Deze laag van rottende organische materie, beter bekend als humus, werd dikker en de vruchtbare bodem begon zich langzaam te verspreiden over het land. De belangrijkste connectie in deze uitbreidende bodemeilanden was schimmel.

Als je de gigantische bomen ziet aan de westkust, denk je waarschijnlijk dat de wortels onbeperkt door kunnen groeien in de grond. Maar in realiteit is de bovenste laag waar de bomen in groeien ontzettend dun: nauwelijks een meter diep. En dat is waar de schimmel bij komt kijken.

Terwijl iedereen bekend is met de paddenstoelen die uit de grond schieten, zijn de echte helden het mycelium – een ondergronds netwerk van kleine witte draden, dat meer weg heeft van een soort spinnenweb. Dit netwerk zorgt voor voedingsstoffen en houdt pathogenen tegen. Stamets noemt dit het natuurlijke internet van het bos, een verbinding tussen alle bomen en planten, die voedingsstoffen, suikers en zelfs berichten overdragen via de bodem van het bos.

Mycelium kan een bos natuurlijk niet beschermen tegen volledige houtkap, iets dat een lange geschiedenis heeft. "Toen de eerste Europeanen naar het westen van Noord-Amerika kwamen, en deze prachtige oude bomen zagen, hebben ze die gekapt, de bomen weggehaald en alles wat overbleef verbrand," vertelt Stamets aan mij. Volgens hem zijn dat "twee onttrekkingen van de koolstofvoorraad."

Na het volledig kappen van de bossen zijn er op sommige plaatsen wel drie opeenvolgende boomoogsten gedaan. Om de duizelingwekkende hoeveelheid houtafval dat overbleef op te ruimen, is verbranding al jaren lang de oplossing.

Dat zorgt voor heel veel uitstoot van koolstof. En in plaats van dat deze koolstof terug in de bodem zou gaan, waar het de planten kan voeden, werd het in de atmosfeer gedropt, en draagt het bij aan de opwarming van de Aarde.

"Bij de vierde en vijfde rotatie neemt de humuslaag af en vallen bomen steeds eerder om. Dat komt omdat de wortels niet dik genoeg zijn om de bomen vast te houden," zegt Stamets.

Het was de belangrijkste drijfveer achter het myco-bosbouw project. Hij wilde het verbranden van houtafval tegengaan, en het proces om houtafval om te zetten in een gezonde bodem versnellen.

Hiervoor is het gebied van Stamets verdeeld in vier secties. In de eerste sectie plaatste hij met zijn team een kraag van houtsnippers rondom de geplante bomen (vooral Douglassparren en rode cederbomen). In de tweede sectie probeerden ze de wortels in een suspensie van schimmelsporen te dompelen. In sectie drie gebruikten ze een combinatie van houtsnippers en schimmel. En de laatste sectie was een controlegroep, waar ze bomen plantten in de leeggekapte bodem en deze gewoon zelf lieten groeien.

"Er zijn 33,000 bomen geplant en gemarkeerd," zegt Stamets. "We hebben er 1,100 geselecteerd en die blijven we volgen, die blijven we met veel moeite meten. Het is allemaal liefdadigheidswerk," vertelt hij. Samen met zijn vrouw betaalt hij de rekeningen, en hij prijst de "toewijding van zijn geweldige werknemers" en de lokale vrijwilliger van Cortes eiland die het project mogelijk maken.

Op dit moment beginnen ze statistisch significante resultaten te zien. De bomen met houtsnippers en wortels ondergedompeld in schimmels hebben een lager sterftecijfer, en zijn momenteel gemiddeld 10 procent groter dan de bomen die niet zijn ingeënt met schimmel, vertelt Stamets aan mij. Deze bomen krijgen dus overduidelijk hulp van hun schimmelpartners.

"Wat we vooral willen aantonen is dat je meer hout kan produceren in een kortere periode, zonder de boel te verbranden en zonder die CO2 uitbarsting," zegt hij.

Voor Stamets gaat dit om veel meer dan slechts de houtbedrijven. Het economische argument is de eerste stap naar een diepere conversatie over de potentie van schimmel bij het beschermen van biodiversiteit, het herstellen van de bodem, de koolstofvoorraad bijvullen en het verbeteren van de gezondheid van het bos.

"We moeten de beste vaardigheden van het ecosysteem benutten," zegt Stamets. En de beste vaardigheid die ik ken is het schimmelnetwerk die overal te vinden is, en alle planten met elkaar verbindt. Ze creëren een leefgebied en bodem waar wij van profiteren."