Cursussen die de naam 'universiteit' dragen, krijgen vanaf nu 810.000 euro boete

Vorige week ging er eindelijk een wet naar de Tweede Kamer, die er voor zal zorgen dat de titels 'universiteit' en 'hogeschool' door de wet beschermd zullen worden. Het is een soort trademark op de wetenschappelijke titel van deze onderwijsinstanties en daarmee een bevestiging van de waarde van het diploma dat je er kan halen. De wet is een initiatief van Minister Jet Bussemakers van het Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, die de titels ´universiteit´ en ´hogeschool´ wil beschermen tegen pseudo-academische aasgieren en omhooggevallen zelfhulpcursussen die daar momenteel nog vrij gebruik van maken.

In de wet worden de 'officiële' universiteiten en hogescholen in Nederland vastgelegd, en iedereen die de naam nog misbruikt, krijgt een boete tot 810.000 euro of tien procent van de opbrengst. Dat lijkt misschien een hoog bedrag, maar het valt wel mee als je bedenkt hoeveel meer potentiële studenten een opleidingsplek kan binnenharken als die zich universiteit of hogeschool noemt. Er zijn natuurlijk ook uitzonderingen. Er zal een vrijstelling in de wet komen voor instanties die geen diploma uitreiken en – vooral – geen geld vragen aan hun cursisten. Instanties zoals de Universiteit van Nederland of de Kleuteruniversiteit hoeven dus niks te vrezen.

Maar wat kan er zo nog wel door de benamingsbeugel? De persafdeling van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vertelde ons dat als deze wet van kracht is, er niet zomaar nieuwe universiteit kunnen worden opgericht. Verder mag naam 'universiteit' alleen nog gebruikt worden als een instelling levensbeschouwelijk van aard is of door de overheid wordt gefinancierd. De naam 'hogeschool' mag dan alleen nog maar gevoerd worden door hbo-instellingen die worden betaald met overheidsgeld en particuliere instellingen met goedkeuring van de NVAO. Uitzonderingen zijn de Nyenrode Business Universiteit, TiasNimbas Businnes School en de Transnationale Universiteit Limburg. Ook internationale universiteiten mogen uiteraard hun universitaire titel blijven gebruiken in Nederland.

Dit is geweldig nieuws. Niet alleen omdat Nederland hiermee eindelijk dezelfde broodnodige wet heeft als veel andere Europese landen, maar vooral omdat deze wet eindelijk de titels 'universiteit' en 'hogeschool' weer een zekere intellectuele lading gaat meegeven door al die omhooggevallen, pretentieuze, parasitaire nep-universiteiten de deur uit te vegen. De University of Life, de University of Happiness, de Wittenborg University en de Hogeschool Geesteswetenschappen Utrecht zullen dus net als het Dutch University College en de Via Vinci University – die hen voorgingen en nu respectievelijk het DUC Educational Center en het Via Vinci Academy heten – hun naam moeten aanpassen.

Dat werd hoog tijd. Het is je namelijk misschien opgevallen dat er steeds meer van die vage universiteiten en hogescholen op zijn gedoken. Er is vaak niks mis met deze 'opleidingen' of 'cursussen'. Onderwijs moet er op elk niveau zijn en iedereen zou moeten kunnen (be)studeren wat hij of zij verlangt, maar het gaat fout als een instantie iets probeert te zijn, wat-ie niet is. Als je met de titel Universiteit of Hogeschool loopt te pronken, terwijl je curriculum niet op dat niveau is, of als je alleen maar vage cursussen Geluk en Succes aanbiedt, mis je natuurlijk niet alleen het hele punt van bijvoorbeeld een universiteit – namelijk wetenschappelijk onderwijs aanbieden en wetenschappelijk onderzoek verrichten – maar devalueer je de universitaire graad en laat je je hele cursus ook mooier lijken dan hij eigenlijk is. Je misleidt potentiële 'studenten' door te doen alsof iets wat je aanbiedt ook maar enigszins op het niveau ligt van een universele graad. Wat dus niet het geval is. Maar ja, een cursus 'jezelf vinden' of 'mindfullness' van zes maanden aan de LOI klinkt lang niet zo lekker als een semester Positieve Psychologie of Empathie aan een university, hogeschool of academie.

De nieuwe wet van Bussemakers lost een hoop op, maar raakt ook een breder probleem in (particulier) onderwijs: kwaliteitsbewaking en geloofwaardigheid van de kwaliteit van onderwijs. Straks zal deze wet ons tonen welke 'universiteiten' en 'hogescholen' kwalitatief sterk genoeg zijn voor die titel, maar daarbuiten blijft het vrij lastig om als zoekende student te peilen of een bepaalde vorm van onderwijs ook maar enigszins (educatieve) waarde heeft.

Neem bijvoorbeeld de Bildung Academie; een zelfverklaard aanvullend academisch platform die het universitaire onderwijs wil vernieuwen, als particuliere instelling die daar buiten staat. De website ziet er strak uit en leest als een idealistisch en revolutionaire onderwijsinstelling, maar er is haast geen enkele vorm van kwaliteitsgarantie. In dit geval onterecht: achter de schermen werkt de Bildung Academie nauw samen met de UvA en de VU. Ze zijn in overleg over accreditatie, ze hebben vrij recent een stempel van goedkeuring gekregen van deze universiteiten en er wordt zelf gesproken over een eventuele toekomstige integratie, zolang de onderwijsvorm niet verloren gaat, zo vertelde directeur Michiel Tolman aan Motherboard. Punt is: dat is allemaal goed, maar dat weet je niet als je enkel naar hun website kijkt. Of het onderwijs nou verschrikkelijk goed of dramatisch slecht is, van beide heb je als zoekende student naar een particuliere opleiding geen garantie.

Hoe moet zo'n

University of Happiness

, waarvan de titel 'universiteit' gelukkig gaat wegvallen, mensen overtuigen van de kwaliteit van hun cursussen? Misschien bieden ze wel de beste 'gelukscursus' in heel Nederland aan. Ik weet het niet. Over meer diverse vormen van kwaliteitsaccreditatie en -bescherming moeten we in de toekomst gaan nadenken, maar deze wet is voor nu een stap in goede richting. Eindelijk weet heel Nederland wat wel en wat niet te maken heeft met universitair onderwijs. Er zijn nog genoeg problemen als het aankomt op kwaliteitsgarantie in het onderwijs, maar deze wet lost al een hoop op.