Kernafval van een verlaten legerbasis komt vrij als het ijs van Groenland smelt

Al decennia lang ligt er een verlaten kerncentrale van een Amerikaanse legerbasis, samen met het kernafval, bedolven onder een dikke laag ijs in Groenland. Het leger ging er ooit vanuit dat het zogenaamde Camp Century voor altijd door ijs en sneeuw bedekt zou zijn. Maar nu, vanwege klimaatverandering, beginnen de ijskappen in Groenland te smelten.

Wanneer het ijs verdwijnt, zal veel van die troep weer vrijkomen, waaronder 200.000 liter diesel, 240.000 liter rioolwater en wat giftige polychloorbifenyl (PCB). Ook ligt er volgens een nieuwe studie, gepubliceerd in Geophysical Research Letters, nog een onbekende hoeveelheid radioactief afval – een overblijfsel van de kernreactor.

Camp Century werd in 1959 gebouwd onder het oppervlak van de ijskap in het noordwesten van Groenland, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog. Daar bestudeerde de VS de mogelijke inzet van kernwapens tegen Rusland.

"Er woonden daar zo'n tweehonderd soldaten onder het ijs. Zij werden ook wel 'ijswormen' genoemd," vertelt William Colgan, een klimaat- en gletsjerwetenschapper aan de York Universiteit van Toronto. Hij is de hoofdauteur van het artikel.

In 1967 werd de basis verlaten, samen met alles wat er binnen te vinden was. Zomaar al je troep achterlaten op een verlaten plek werd wel vaker gedaan. "Het was toen niet gek dat men ervan uitging dat de sneeuw gewoon zou blijven liggen," legt Colgan uit. Camp Century en andere bases waren opgebouwd op basis van een overeenkomst tussen Denemarken en de VS.

Met alles wat we nu weten over klimaatverandering en het Arctisch gebied, een deel van de aarde dat sneller opwarmt dan andere delen, kunnen we ervan uitgaan dat deze tombes van ijs niet voor altijd zullen blijven bestaan. Over een eeuw of wat zijn ze misschien wel volledig weggesmolten.

De klimaatsimulaties van Colgan suggereren dat in 2090 het ijs op Camp Century voor het grootste deel aan het smelten zal zijn. Dan zou het afval er langzaam uit smelten, en zullen de schadelijke stoffen daar niet zomaar blijven liggen. Ze zouden in de oceaan terecht kunnen komen, met allerlei rampzalige gevolgen.

Het opruimen van de gebieden is niet zo ingewikkeld – de VS is al bezig om de DEW Line-legerbases rond de Arctische zee te ruimen, door al het schadelijke afval naar het zuiden te verschepen. Maar iemand aanwijzen die dit voor Camp Century moet gaan doen blijkt nog lastig. "Dit gaat niet alleen om een overeenkomst uit 1951 tussen de VS en Denemarken. Groenland is inmiddels een onafhankelijk land, en Canada is maar vierhonderd kilometer van de basis verwijderd. Daarnaast is klimaatverandering een probleem dat meerdere generaties overstijgt."

Camp Century is niet de enige gevaarlijke afvalstortplaats die diep in het ijs ligt begraven. Volgens Colgan liggen meerde legerbases uit de tijd van de Koude Oorlog over het gebied verspreid.

"We komen nu terecht in een tijdperk waarbij er meer, en niet minder, legerbases zullen komen in het Noordpoolgebied," vertelt hij. "De VS en de NAVO moeten ervoor zorgen dat er een verantwoordelijke wordt aangewezen voor al die oude legerbases."

Als je vandaag een bezoek zou brengen aan Camp Century, dan zal het er allemaal vlak en wit uitzien, zei hij, zonder enig bewijs van alles dat onder het ijs ligt verborgen. (Colgan is in 2010 voor het laatst op de plek geweest.) Maar dit zal niet altijd zo blijven. Het giftige afval dat het Amerikaanse leger tientallen jaren geleden in het ijs heeft begraven, zal vanwege de opwarming van de aarde binnenkort weer bij ons terugkomen