Helpt het omstreden coronalied 'Zon' tegen de pandemie?

Gisteravond werd in de talkshow Jinek het veelbesproken lied Zon gepresenteerd. Honderd BN’ers werkten samen om tijdens de coronacrisis hun landgenoten een hart onder de riem te steken. Klinkt simpel, maar toch was er een heleboel discussie over. Een antwoord op de vijf belangrijkste vragen.

1. Helpt dit lied tegen de coronacrisis?
Het goedbedoelde lied was al weken voordat het uitkwam omstreden, vooral op Twitter. Wie dachten de BN’ers wel niet dat ze waren? Een beetje de wereld toezingen terwijl ze ook royaal hadden kunnen doneren aan een corona-gerelateerd doel. Bovendien zou het lied niet helpen tegen de crisis en alleen maar aandachttrekkerij zijn.

Twitteraars kunnen wel zeggen dat zo’n lied niet helpt, maar wat weten zij nou helemaal? Twitteraars zijn per slot van rekening geen virologen. Toegegeven, de hashtag ‘zingcoronadewerelduit’ is vooralsnog niet waargemaakt door de beroemdheden, maar als je bedenkt dat er een incubatietijd is van twee weken, kan het zijn dat het effect van Zon op de curve pas later zichtbaar wordt. Even afwachten nog!

2. Overtreft Zon het Koningslied, tekstueel gezien?
Het Koningslied bracht flink wat teweeg in de Nederlandse taal. Vooral de zin “de dag die je wist dat zou komen” heeft een gigantische invloed gehad op de Nederlandse syntaxis. Teksten met deze nogal verouderde zinsconstructie doken ineens weer overal op. De tekstregel kwam zelfs in de Van Dale. De schrijvers van Zon lieten de taalacrobatiek grotendeels links liggen: ze kozen voor een intro met niet mis te verstane staccato sloganpoëzie. “We letten op elkaar. Doen we. We klappen, bellen, skypen, appen. Doen we. (…) Samen voor elkaar, samen voor jou.”

Dit is duidelijk een reclame voor saamhorigheid in moeilijke tijden: de boodschap is minstens zo belangrijk als de artistieke kwaliteit. Toch verheft de eerste zin van het refrein “Oh, laat ons schijnen als de zon” dit geëngageerde popnummer tot de hogere regionen van de kunst. Het geeft en vreemd surrealistisch randje aan het geheel: want in principe schijnen mensen niet, behalve als ze héle hoge koorts hebben. Maar dat is vast niet de beoogde interpretatie van het lied.

Wordt er soms bedoeld: “Laat ons stralen als de zon?” Is het een anglicisme? Schijnen als in shinen? Of gaat het hier om het ophouden van de schijn? De illusie? Is al die naastenliefde alleen maar schijn? Is het een expliciete verwijzing naar de échte intenties van de BN’ers (bijvoorbeeld: aandacht trekken)? In dat geval is Zon niet alleen maar een coronalied, maar ook een rechtvaardiging voor het uitbrengen van een coronalied door BN’ers die alleen maar op aandacht uit zijn: wat zeik je nou? Laat ons toch gewoon lekker schijnen? Alsof jij zo echt bent. En trouwens, de zon schijnt toch ook? Die gelaagdheid, het metaperspectief en het feit dat er in Zon niet alleen gerapt en gezongen wordt, maar dat er ook nog ruimte is voor spoken word, maakt dit nummer minstens zo goed als het Koningslied.

3. Sinds wanneer kunnen Danny Blind en Ellie Lust zingen?
Trijntje Oosterhuis, Dries Roelvink en Edsilia Rombley staan natuurlijk altijd klaar voor een potje zingen, maar de cast van Zon kent ook een heleboel BN’ers die niet per se bekend staan om hun gouden keeltje. Van tevoren was er bijvoorbeeld twijfel over de deelname van ex-voetballer en -bondscoach Danny Blind. Kon hij eigenlijk wel zingen? Helaas zijn we er niet achter gekomen: Danny’s bijdrage is nogal naar achteren gemixt in het koor. Hij bleek vooral uitgekozen vanwege een andere verborgen kwaliteit: zijn interieursmaak. Het geel-oranje-groene seventiesbehang was namelijk erg video-geniek.

Ellie Lust heeft weleens verdienstelijk een coupletje ABBA gezongen, maar dat zal niet de reden zijn dat ze is gevraagd. Voordat Ellie professioneel BN’er was, werkte ze als woordvoerder bij de politie. Hoewel haar carrièreswitch in het pre-coronatijdperk voor een succes doorging, blijkt nu dat niet de sterren, maar de politie de échte helden van de samenleving zijn. Door mee te zingen in dit lied laat Ellie zien dat zélfs mensen die hun vitale beroep de rug hebben toegekeerd voor een oppervlakkig bestaan in de showbiz, best wat voor hun medemens overhebben.

4. Gordon riep vorige week nog op tot hamsteren, maar hij is ook te horen op Zon. Is hij nou een goed mens of een slecht mens?
Gordon heeft een gigantische feelgood-CV opgebouwd. De entertainer in hart en nieren zong klassiekers als Kon ik maar even bij je zijn en Never nooit meer. Verder verblijdde hij de wereld met zijn koffietent Blushing, een meeslepende biografie, zijn onbevangen gevoel voor humor en zijn aanstekelijke lach. Zo tovert Gordon al jarenlang de zon tevoorschijn in de Nederlandse huiskamers, en dan heb ik het nog niet eens gehad over zijn programma’s waarin hij bejaarden hielp. Ook in Zon profileert Gordon zich weer als een enorme lieverd: “Ik doe wat een ander van mij nodig heeft, en ik hoef niks terug van wat ik geef,” aldus de sympathieke entertainer.

Toch weet iedereen dat de wereld sinds de coronacrisis maar in twee soorten mensen is ingedeeld: 1) de goede burgers die thuisblijven en, als ze dan toch even de hoogstnoodzakelijke boodschapjes gaan doen, netjes 1,5 meter afstand van elkaar houden, en 2) de asociale klootzakken die de supermarkten leeghamsteren. Gordon riep vorige week zijn volgers op voor één of meerdere weken boodschappen in te slaan. Hij kan nog duizend hartverwarmende liedjes maken en hoogstpersoonlijk coronapatiënten gaan beademen op de IC: dat zal niet voorkomen dat hij uiteindelijk tussen de andere hamsteraars in de allerdiepste krochten van de hel terecht komt.

5. Vond Martijn Krabbé het eigenlijk wel leuk om mee te doen?
Presentator Martijn Krabbé opent het filmpje met de gevleugelde woorden: “Oh, oh, oh.” Hij kijkt een beetje nors, en hij klinkt verwijtend en licht afkeurend. Alsof hij eigenlijk, diep vanbinnen, vindt dat wij de liefde van hem en zijn mede-BN’ers niet waard zijn. En ergens heeft hij natuurlijk een punt. Mensen gaan massaal naar het strand terwijl er doden vallen. De anderhalve meter afstand om besmetting met het coronavirus te voorkomen wordt lang niet altijd gehandhaafd. Mensen gingen zelfs in de rij staan bij de bouwmarkt! En de hartverwarmende initiatieven van onze bekende medemens worden al op voorhand afgeserveerd door de ondankbare, cynische meutes. I feel you, Martijn, bedankt dat je toch hebt meegedaan!