De betekenis van de bil in de populaire cultuur

Toen ik in mijn tienerjaren naar videoclips op tv keek was de bil daarin amper een ding. Als vrouwen daarin - meestal met de male gaze - seksueel werden afgebeeld, was dat in mijn herinnering vaak op een soort Lolita-achtige wijze. Denk aan Britney Spears in Hit me Baby One More Time. Zwarte of bruine vrouwen werden ook veel minder voluptueus afgebeeld. Vergelijk Christina Milian of Aaliyah met Kim Kardashian of Nicki Minaj.

In de loop van de jaren is de bil echter extreem prominent geworden, ook onder witte vrouwen. En waar ik me nog kan herinneren dat meisjes die ik kende zich schaamde voor hun ‘dikke kont’, is het nu denk ik voor veel vrouwen beschamender als ze een heel platte bips hebben. Maar zelfs als je weinig kont hebt, heb je een bil.

Aanleiding voor deze gedachten is niet dat ik te pas en vooral te onpas over billen begin te praten, maar doordat ik het werk van ontwerper Melani De Luca onder ogen kreeg. Deze Duits-Italiaanse ontwerper die onlangs afstudeerde aan de Design Academy in Eindhoven maakte een boek waarin ze én een korte cultuurgeschiedenis van de bil in onze beeldcultuur presenteerde én het post butt-manifesto lanceerde. Ook maakte ze een tentoonstelling rondom de bil. Ik sprak haar over het project en billen in het algemeen.

VICE: Hoe kwam je erbij om billen te onderzoeken?
Melani: Het begon toen mijn nichtje van 18 bij me langs kwam en ze allerlei hiphopvideo’s liet zien. Ik ben 27, dus ik was niet helemaal bij met het nieuwste van het nieuwste. Het viel me opeens op hoe centraal de bil stond in de shots van die video’s. Het waren echt persoonlijkheden, ze werden gekaderd zoals je gezichten zou kaderen. Toen ben ik dat gaan bestuderen en ik kwam erachter dat deze omslag in hoe de bil in beeld gebracht werd vanaf de jaren negentig begon te veranderen. Er zat een hele wereld achter: een van toe-eigening, maar ook een waarin de bil een politiek symbool is. En zo is de bil nu voor mij een ultiem democratisch symbool geworden.

Wacht even, hoe bedoel je dit?
Ik zie het als een democratisch symbool, omdat iedereen zich achter de bil kan scharen: zowel mannen als vrouwen voelen zich aangetrokken tot de bil. Seksuele voorkeur heeft er niets mee te maken: billen zijn zowel voor mannen als vrouwen aantrekkelijk. Ze zijn uniseks. Zo wordt het gelijkheidsideaal tussen mannen en vrouwen gepusht. Daarnaast is het zo dat je als individu de bil kunt vormgeven, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het decolleté. Dat kun je eigenlijk alleen met plastische chirurgie aanpassen, maar de bil kan je trainen en zo strakker en groter maken. Het zijn spieren, die tegelijkertijd een heel nieuwe esthetische lading hebben meegekregen, en daardoor een nieuwe symbolische betekenis. De bil is maakbaar.

In je boek schrijf je ook een geschiedenis van de bil.
Ik ben gefascineerd door de culturele representatie van vrouwen en minderheden in het algemeen. Vroeger zag je dat niet-witte vrouwen vaak werden afgebeeld met fruit: tutti-frutti, bananen. Josephine Baker is een goed voorbeeld. Later is vanuit de Latino-popcultuur de bil naar voren geschoven als schoonheidsideaal, en ook in de hiphop werd de liefde voor de bil gepropageerd. Denk aan Sir Mix A-Lot, I like big butts and I cannot lie. Voor mij zegt dat dat ze van natuurlijke lichamen hielden, en dat ze die liefde wilden uitdragen. Zo verandert het schoonheidsideaal. Sowieso is het gesprek over de bil iets dat echt in de teksten van hiphop werd besproken, in de liedjes zelf.

Vertel.
Artiesten reageren op elkaars teksten. Beyoncé zong in Destiny’s Child: ‘I don’t think you’re ready for this jelly, 'Cause my body too bootylicious for yo babe’, waarmee ze het publiek plaagt dat het nog niet klaar is voor een nieuw schoonheidsideaal. Een paar jaar later reageerden J-Lo en Iggy Azalea daarop met Booty. En Nicki Minaj rapte: ‘Kiss my ass and anus, now it’s really famous.’ Voor die vrouwen is de bil onderdeel van hun identiteit, status, rijkdom. De bil is het fundament voor hun koninkrijk. Nu is het zo ver dat de bil echt mainstream is gegaan, en daardoor zijn betekenis dreigt te verliezen. Het betekent nu zo gigantisch veel. Bij Kim Kardashian staat de bil bijvoorbeeld voor vruchtbaarheid, en daarmee voor familiewaarden. Tegelijkertijd bestaat daarmee het gevaar dat de culturele potentie van het beeld uitgewerkt raakt. Als iedereen zich rondom de bil schaart, het niet meer controversieel is, wordt het saai. Daarom heb ik mijn project Post-Butt genoemd.

Wat wil je met dit project bereiken?
In de eerste plaats vind ik het belangrijk om over te praten, omdat het een onderwerp is dat min of meer onder de radar gigantisch veel invloed heeft. Kim Kardashian heeft meer Instagramvolgers dan er mensen in Duitsland wonen. Zij aanbidden voor een deel haar bil. Tegelijkertijd is dat zo vanzelfsprekend geworden dat ik dat eigenlijk vreemd vind. Ik wil dat we het hebben over de bil, over de culturele betekenis ervan.

Je zegt dat het gevaar bestaat dat het uitwerkt als ‘nieuw’ schoonheidsideaal. Heb je een idee wat het volgende lichaamsdeel kan zijn dat we gaan aanbidden? Wordt het tijd om de vulva of de pik gewoon van voren te laten zien?
Uhm, dat laatste liever niet? En ja, verder weet ik het ook niet. Het enige dat ik weet is dat mensen cycli nodig hebben, en na een tijdje verveeld raken met een beeld. Dus als de bil volledig geëxploiteerd is, krijgen we ongetwijfeld iets nieuws.

Denk je trouwens dat al die beelden van billen ook daadwerkelijk invloed hebben op wat mensen seksueel aantrekkelijk vinden?
Ik heb dat niet onderzocht, maar ik denk het wel. Mijn tentoonstelling heette niet voor niets ‘The power of the image’, omdat ik denk dat een constante herhaling van het beeld van de bil ook een soort seksuele conditionering is.

Volg Jan van Tienen op Twitter.