Een gigantische hoeveelheid koolstof kan in 2050 uit onze bodem lekken

De term "sneeuwbaleffect" is een ongelukkige manier om klimaatverandering te beschrijven, maar een nieuw onderzoek voorspelt precies zo'n effect.

Klimaatwetenschappers waarschuwen dat rond 2050 de verbazingwekkende hoeveelheid van 55.000 miljard kilo aan koolstof vrij kan komen uit de bodem, rechtstreeks de atmosfeer in. Om je een goed beeld te geven: dat is het equivalent van de uitstoot van de Verenigde Staten. En, zoals een snel rollende sneeuwbal, zorgt meer emissie voor meer gevaar, en meer gevaar betekent een grotere sneeuwbal.. je snapt het wel.

Deze nachtmerrie is natuurlijk een gevolg van ons onvermogen om de koolstofuitstoot terug te brengen – iets wat nog veel waarschijnlijker is geworden door de verkiezing van Donald Trump, een uitgesproken klimaatontkenner en bovendien een groot liefhebber van kolen. Als we de doelen van het klimaatakkoord van Parijs niet halen, zorgt dat voor "ongeveer 17 procent meer dan de geplande emissie door menselijke activiteiten in die periode," zegt Tom Crowther, de hoofdauteur en onderzoeker aan het Nederlandse Instituut voor Ecologie, in een statement.

Het nieuwe onderzoek, dat werd gepubliceerd in Nature deze week, presenteerde de bevindingen van data uit een wereldwijde bodemtest van de afgelopen 20 jaar. Wetenschappers onderzoeken de koolstof in de bodem al decennia, en dan niet alleen de potentie om broeikasgassen uit te stoten, maar ook het vermogen om deze op te slaan. Alleen dit is de eerste keer dat het wereldwijde vooruitzicht op bodemuitstoot is gepresenteerd, zegt Crowther.

Anders dan andere onderzoeken, gaat dit onderzoek volgens Crowther uit van koolstofuitstoot uit de koudste plekken op aarde.

Op de Noordpool, bijvoorbeeld, zijn gedurende duizenden jaren grote voorraden koolstof opgeslagen in de bodem. Door de vriestemperaturen, zijn de microben die normaliter het vrijgeven van koolstof stimuleren door ontbinding, minder actief in deze regio. Maar nu de temperaturen blijven stijgen, zoals ze plotsklaps deden dit jaar, worden deze microben levendiger, waardoor er een grotere hoeveelheid koolstof loskomt in de atmosfeer.

"De voorraad koolstof is het grootst op plaatsen zoals de Noordpool en de gebieden hier net onder, waar de bodem koud en vaak bevroren is," zegt Crowther. "Het enge is dat deze koude gebieden de plekken zijn die dreigen op te warmen door klimaatverandering."

De 55.000 miljard kilo koolstof ontsnapt in de vorm van koolstofdioxide (CO2) en methaan, aldus het onderzoek. Methaan, wat 25 keer zo'n verwarmend effect heeft als CO2, is het grootste probleem in delen van Siberië. De smeltende permafrost zorgt ervoor dat het methaan letterlijk van onder de grond opborrelt. In een interview met de Nederlandse diplomaat Alex Verbeek, vertelde Crowther dat deze effecten kunnen verergeren door koolstofuitstoot vanuit de bodem.

Om deze processen te vertragen of compenseren, kunnen koolstofvastlegging en plantengroei helpen. Maar zoals het onderzoek aangeeft moet er nog onderzoek worden gedaan naar het netto-effect van zulke strategieën.

"Dit soort beoordelingen zijn essentieel als we een betekenisvolle voorspellong willen maken van de toekomstige klimaatomstandigheden," vertelt Crowther. "Alleen dan kunnen we realistische doelen van broeikasgasuitstoot vaststellen die effectief klimaatverandering kunnen beperken."