Of je links- of rechtshandig bent heeft eigenlijk niks te maken met je hersenen

Een grote meerderheid van de mensen, zo'n 85 procent, is rechtshandig tegenover 15 procent linkshandigen. Dit verschil zorgt al jaren voor discussie en deelt menig vriendengroep in tweeën. Je linkshandige vrienden roepen maar al te graag dat ze bijvoorbeeld creatiever of intelligenter zijn dan rechtshandigen omdat ze een andere hand gebruiken. Sorry vrienden, maar dat is helaas niet waar.

Evolutionair gezien hebben rechtshandigen eigenlijk een voordeel gehad, omdat de linkerhersenhelft (die de rechterhand bestuurt) beter ontwikkeld is. Onze voorouders hadden hier baat bij, omdat de centra voor spraak en taal ook in deze helft liggen. Dit verklaart ook waarom nu een groot gedeelte van de mensen nog altijd alles met rechts doet - maar waarom bestaan er dan eigenlijk ook linkshandigen?

In de jaren 80 werd ontdekt dat al na acht weken zwangerschap een voorkeur ontstaat voor het bewegen van de linker- of de rechterhand. Later in de zwangerschap, rond 13 weken, kiest het ongeboren kind ervoor om op een van twee duimen te zuigen. Welke duim wordt gekozen, zou te maken hebben met het verschil in genactiviteit tussen de linker- en rechterhersenhelft - althans dat dachten onderzoekers tot voor kort.

Want afgelopen week hebben Duitse onderzoekers ontdekt hoe, maar eigenlijk vooral waar, het verschil tussen links- en rechtshandigen ontstaat. Dit wordt namelijk niet in de hersenen bepaald, maar in de ruggengraat.

Op dit moment sturen je hersenen signalen vanuit het motorische gebied naar je ruggengraat en zorgen zo voor beweging van bijvoorbeeld je handen en voeten. Maar tijdens de ontwikkeling van het ongeboren kind zijn er nog helemaal geen directe verbindingen tussen de hersenen en de ruggengraat, terwijl het embryo al duidelijk gekozen heeft voor een van de twee duimen.

Het verschil in handigheid bleek namelijk al zichtbaar in de achtste week en in deze fase is de verbinding tussen de hersenen en de ruggengraat nog in ontwikkeling. De onderzoekers ontdekten dat de genactiviteit in de ruggengraat niet gelijk is voor de rechter- en de linkerkant, waardoor je een voorkeur krijgt voor de ene of de andere hand.

Dit verschil wordt veroorzaakt door epigenetische factoren: dit zijn factoren die bepalen of een gen juist wel of juist niet tot expressie komt. Deze factoren zijn niet afhankelijk van wat je van je vader of moeder hebt geërfd, maar worden bepaald door invloeden van buitenaf. Dit kunnen dingen zijn die je moeder allemaal uitspookt terwijl ze zwanger is van jou, zoals stiekem een peuk roken of een slokje wijn drinken als er niemand kijkt.

Handigheid bepaalt voor een groot gedeelte de structuur van je brein. Bij mensen die rechtshandig zijn, is de linkerhersenhelft groter en beter ontwikkeld. Maar de hersenen van linkshandigen zijn geen spiegel van de rechtshandige versie. Mensen die linkshandig zijn hebben juist een meer symmetrisch en gebalanceerd brein, waarbij het verschil tussen de twee hersenhelften minder groot is.

Er zijn natuurlijk ook nog mensen die beide handen gebruiken, zogenaamde ambidexters. Dit is eigenlijk vooral handig bij sporten, zoals voetbal of tennis, waarbij je dan twee handen (of voeten) kan gebruiken om je tegenstander te verslaan. Helaas werkt ambidexter zijn niet alleen maar in je voordeel. Kinderen die beide handen kunnen gebruiken, presteren vaak zelfs slechter bij onder andere wiskunde, het terughalen van herinneringen en logisch redeneren.

Linkshandigen hebben het vaak vanaf de basisschool al moeilijk doordat ze niet met een gewone schaar kunnen knippen of altijd met een vieze hand rondlopen omdat ze door hun schrijfwerk heen vegen. Helaas stopt de ellende niet bij deze alledaagse problemen. Veel aandoeningen, zoals bipolaire stoornissen, schizofrenie en alcoholisme worden namelijk gelinkt aan het gebruik van de linker- of beide handen. Inzicht in het ontstaan van linkshandigheid kan dus ook bijdragen aan het onderzoek naar deze aandoeningen.

Gelukkig zijn de meesten van ons rechtshandig en anders moet je misschien even een hartig woordje met je moeder gaan spreken over waarom jij dat niet bent.