FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Is het hoofdpersonage van Prins een realistische jeugddelinquent?

We vergeleken het fictieve leven van Ayoub met een onderzoek getiteld Signalen voor Toekomstig Crimineel Gedrag.

Prins, de speelfilm die we samen met 100% Halal produceerden, gaat over een jongen die langzaamaan in een wereld van criminaliteit terechtkomt. Maar is dit ook echt hoe een jong persoon zich ontwikkelt tot crimineel? Valt de neerwaartse spiraal van Ayoub te verklaren en misschien zelfs te voorspellen? Had Ayoub misschien geholpen kunnen worden door de juiste instanties en was deze film in een perfecte wereld helemaal niet gebeurd?

Advertentie

Voor antwoorden op deze vragen sprak ik jeugdcriminoloog Dr. Hans Ferwerda, directeur van Bureau Beke, een bureau dat gespecialiseerd is in onderzoek en advies op het gebied van veiligheidsvraagstukken en criminaliteit.

In 1996 publiceerde Bureau Beke een onderzoek getiteld Signalen voor Toekomstig Crimineel Gedrag,, waarin ze uitzochten of jongeren signalen afgeven die samenhangen met toekomstig crimineel gedrag. Door middel van een casestudy onder 27 jongeren uit de 'harde kern' – een groep die gekenmerkt wordt door op jonge leeftijd plegen van ernstigere vormen van criminaliteit – en literatuuronderzoek, stelden de onderzoekers een lijst op met daarop 44 signalen voor crimineel gedrag.

Ferwerda was na het onderzoeken van doorgewinterde criminele jongeren geïnteresseerd geraakt in hoe crimineel gedrag nou precies ontstaat. "Je hoort van veel mensen die je spreekt – zoals leraren of de wijkagent – 'van hem had ik dat wel verwacht.' Maar waarom? Daar zijn we toen systematisch onderzoek naar gaan doen," vertelde hij aan de telefoon.

Uit eerder onderzoek bleek dat bepaalde factoren bijdragen aan een verhoogd risico op crimineel gedrag van deze jongeren: aan harddrugs verslaafde ouders, slechte schoolresultaten en agressief gedrag. "Maar dat betekent niet 'als dit dan dat," benadrukt Ferwerda. Slechte cijfers garanderen dus niet per definitie dat je een glansrijke carrière in de criminaliteit tegemoet gaat.

Advertentie

Er moet namelijk een grote hoeveelheid aan factoren aanwezig zijn, waarbij ook de persoonlijkheid een belangrijke rol speelt, die kunnen leiden tot criminele tendensen. "We weten ondertussen vrij goed wat deze risicofactoren zijn, en als jongeren aan bepaalde risicofactoren worden blootgesteld, moet je gaan opletten. Maar je moet oppassen dat je niet gaat stigmatiseren. Twee op de drie jongeren in Nederland pleegt wel eens een strafbaar feit, en het is natuurlijk nooit de bedoeling dat die allemaal als risicojongeren worden gekenmerkt."

Het verschil tussen een prullenbakje opblazen – zoals Ayoub doet in het begin van Prins – en structureel crimineel gedrag vertonen, is dan ook vrij groot. Maar bij probleemjongeren kan het plegen van lichtere delicten, zoals vernieling, al gauw leiden tot een meer berekende vorm van criminaliteit: "Het zijn jongens die merken dat criminaliteit voor hen loont. Ze maken de calculatie dat het een interessant traject is," aldus Ferwerda.

Oudere jongens uit de buurt spelen daarbij een belangrijke rol. Het zijn zogenaamde 'negatieve rolvoorbeelden' waar de criminelen in spé tegenop kijken, zoals je ook ziet in Prins. De 'Prins' van de wijk is dan ook het grootste negatieve rolmodel.

En over Prins gesproken; Regisseur Sam de Jong heeft zijn huiswerk goed gedaan. Er lijkt namelijk wel meer overeen te komen met de fictieve werkelijkheid van Ayoub en de werkelijkheid die geschetst wordt in het onderzoek – de haat-liefdeverhouding met zijn moeder, de afwezige vader, het gezin met kinderen van verschillende vaders.

Advertentie

Ferwerda vertelde over een Amerikaans onderzoek waarin gesteld wordt dat als een jongere voldoet aan minimaal zes van de 44 risicosignalen uit Signalen voor Toekomstig Crimineel Gedrag, er een zeer grote kans is dat deze het verkeerde pad kiest. Daarom besloot ik te checken of het hoofdpersonage in de film wetenschappelijk gezien ook een probleemgeval zou zijn.

De gezinssituatie:

– Tienerzwangerschap van de moeder (onder 18 jaar) ✔️

– Ouders die als kind zijn mishandeld en/of bekend waren bij de kinderbescherming. ✔️

– Alcohol- en/of drugsgebruik door de moeder ✔️

– Afwezigheid biologische vader ✔️

– Echtscheiding en/of stiefouderschap ✔️

– Geringe pedagogische kwaliteiten van de ouders ✔️

– Symbiotische moeder-kind relatie ✔️

– Sociaal-economische deprivatie (laag inkomen, slechte woonbuurt en huisvesting) ✔️

– Verwaarlozing of mishandeling (psychisch, lichamelijk, seksueel) van het kind – Hoge frequentie van hulpverleningscontacten Geen informatie

– Groot gezin (meer dan vier kinderen) Geen informatie

– Laag opleidingsniveau van de ouders Geen informatie

– Kind is frequent getuige van geweld (in gezin of buurt) ✔️

– Delinquente of veroordeelde ouders ✔️

– Delinquente broer/zus Geen informatie

– Broer of zus met gedragsproblemen ✔️

– Weinig toezicht door de ouders op het kind ✔️

– Opgroeien in pleeggezin of bij familie of kennissen ❌

– Kinderen van verschillende vaders binnen het gezin ✔️

Persoonlijkheids-, persoons- en gedragskenmerken:

Advertentie

– Afwijzend en/of opstandig gedrag ✔️

– Leeftijdsongewoon regel- en normoverschrijdend gedrag (voortdurend antisociaal gedrag) ✔️

– Laag IQ ❌

– Concentratieproblemen Geen informatie

– Slachtoffer van geweld (lichamelijk, seksueel of psychisch) ✔️

– Agressief, onder andere ten opzichte van leeftijdsgenoten ✔️

– Regelovertredend gedrag thuis ✔️

– Riskante gewoonten op jonge leeftijd (drugs, alcohol, gokken) ✔️

– Wegloop- en zwerfgedrag ✔️

– Lastig ✔️

– Jeugdige seksuele ervaringen en/of seksueel promiscue ✔️

Politie- en justitiecontacten:

– Delinquent gedrag op jeugdige leeftijd ✔️

– Leeftijdsongewoon delictsgedrag ✔️

– Hoge delictsfrequentie ✔️

– Kinderbeschermingscontacten (ondertoezichtstelling) Geen informatie

– Justitiële documentatie Geen informatie

School: (niet van toepassing, want geen school in film, het is waarschijnlijk vakantie)

– Afwijkend gedrag in de klas en op school (gedragsproblemen)

– Slechte schoolprestaties (leerproblemen)

– Volgen van speciaal onderwijs

– Spijbelen

– Veel schoolwisselingen

– Geringe onderwijsondersteuning en -stimulering door de ouders

Vrije tijd:

– Rondhanggedrag ✔️

– Delinquente vrienden ✔️

– Weinig variatie in vrijetijdsinvulling ✔️

Score: 28 uit 44 (of eigenlijk 38, want school telt niet mee)

Arme Ayoub. Ferwerda heeft dan misschien wel gezegd "het is niet 'als dit dan dat'," maar hij lijkt met zoveel factoren tegen zich er niet al te lekker van af te komen. Hoe dat uitpakt in Prins kan je dan misschien ook wel een beetje raden. Ik zal je een hint geven: de zorginstanties die in het echte leven misschien wel ingegrepen hadden – mede dankzij het onderzoek van Ferwerda – waren er niet op tijd bij.