Dankzij tientallen beroemdheden is een domme hoax op Instagram viral gegaan

Duizenden Instagramgebruikers, waaronder ook een hoop beroemdheden, hebben de afgelopen dagen een post gedeeld waarin staat dat het platform informatie zal “openbaren, kopiëren en verspreiden”. Daarmee zijn ze niet alleen massaal in een hoax getrapt, maar hebben ze ook maar eens laten zien dat maar weinig mensen weten wat er daadwerkelijk in de privacyvoorwaarden staat.

“Iedereen moet nu zo’n post maken,” gaat het verder. “Instagram heeft NIET DE TOESTEMMING OM FOTO’S OF BERICHTEN TE DELEN.”

“Hier is geen woord van waar,” reageert een woordvoerder van Facebook in een e-mail.

Voor de duidelijkheid: Instagram heeft geen plannen om op korte termijn grote aanpassingen te doen aan hun privacyvoorwaarden. Dit soort kettingberichten zijn in feite ook niks nieuws, ze bestaan al lang voor de komst van social media en e-mail.

Bijna identieke versies van deze hoax gingen al viral op Facebook in 2012 en 2015. Het lijkt er zelfs op dat het vaak precies hetzelfde bericht is, en alleen het woord ‘Facebook’ is vervangen met ‘Instagram’.

Het merkwaardige van dit geval is dat, zoals Taylor Lorenz benadrukte in een tweet, er ook tientallen beroemdheden in de hoax zijn getrapt. De meeste van hen hebben hun post al lang weer verwijderd, zoals Julianne Moore, Julia Roberts, Tina Knowles (de moeder van Beyoncé), Wacka Flocka Flame en Usher. Maar Rita Wilson heeft ‘m bijvoorbeeld nog altijd online staan.

Ook voormalig gouverneur van Texas en huidig Amerikaans minister van Energie Rick Perry is erin getuind – hij verwijderde zijn post terwijl dit stuk werd geschreven. In Nederland heeft onder anderen Willie Wartaal het bericht gedeeld, al heeft hij er vooral gewoon zijn eigen draai aan gegeven.

Dat mensen steeds maar weer in dit soort terugkerende hoaxes blijven trappen heeft een reden: ze hebben geen idee hoe de platforms werken die ze dagelijks gebruiken, en hoe die met hun persoonlijke gegevens omgaan. En het is dus al vrij oud: in 1999 gingen er al kettingmails rond waarin beweerd werd dat Bill Gates geld zou geven aan iedereen die de post zou delen.

Dat tegenwoordig niemand een flauw benul heeft wat Instagram mag doen met persoonlijke gegevens, komt natuurlijk vooral doordat privacyvoorwaarden over het algemeen – en zeker ook die van Instagram – ontzettend lang zijn, en vaak ook in onleesbaar juridisch jargon zijn geschreven, waardoor niemand het leest.

Dus om daar gelijk maar even duidelijk over te zijn: Instagram verzamelt gegevens met betrekking tot je posts, zoals wat je erbij schrijft, wat anderen erbij schrijven, hashtags die daarbij gebruikt worden en locatiegegevens. Instagram gebruikt en verkoopt ook cookies en pixel trackers aan andere bedrijven, die de activiteiten van je ‘sessie’ volgen. Hiermee kunnen gebruikers in gebruikerssegmenten worden opgedeeld, wat vervolgens weer als basis dient om zeer gepersonaliseerde reclames te kunnen aanbieden. Wanneer je Instagram gebruikt, geef je hier toestemming voor.

De meeste versies van deze hoax, inclusief de versies die op Facebook viral gingen in 2012 en 2015, citeren precies hetzelfde fictieve statuut: Uniform Commercial Code 1-308-11308-103. Voor alle duidelijkheid: UCC 1-308 bestaat ook daadwerkelijk, alleen het gedeelte 11308-103 niet.

Een ander statuut dat ook vaak geciteerd wordt is het Statuut van Rome. Dit is een internationaal verdrag uit 1998, waarin staat welke misdaden berecht mogen worden bij het Internationaal Strafhof in Den Haag – genocide, misdrijven tegen de mensheid en oorlogsmisdaden bijvoorbeeld. Wat het precies met Instagram of privacyvoorwaarden te maken heeft weet verder niemand.