Zorgt BPA in plastic flesjes ervoor dat mijn borsten gaan groeien?

In meerdere onderzoeken is gevonden dat een bepaalde stof in hard plastic allerlei gekke 'vrouwelijke' bijwerkingen heeft. In eerder onderzoek veranderden slakken bij blootstelling aan de stof in 'supervrouwtjes' met gigantische geslachtsdelen. Zo zou het in muizen, en misschien ook mensen, kunnen zorgen voor borstgroei – bij zowel mannen als vrouwen.

De stof waar het om gaat is bisphenol A, afgekort BPA, dat voorkomt in harde plastic flessen en conservenblikken. Zo komt het ook in ons eten en drinken terecht. BPA lijkt qua moleculaire structuur veel op het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen, en geeft daarom die 'vrouwelijke' bijwerkingen – zoals borstgroei. Maar hoe schadelijk zijn de gevolgen? En betekent dit dat mijn borsten kleiner zouden zijn als ik nooit uit plastic flesjes zou drinken? Hoeveel blootstelling aan plastic veroorzaakt precies die bijwerkingen?

Tot nu toe was nog altijd onduidelijk hoeveel BPA precies nodig is voor de verschillende bijwerkingen. Een recent gepubliceerd onderzoek geeft daar echter meer inzicht in. Julie Boberg, wetenschapper aan de Technische Universiteit van Denemarken en coauteur van het artikel gepubliceerd in Andrology, beschrijft dat ze hebben gekeken naar het effect van verschillende doseringen BPA in de borstklieren van ratten.

"We dienden BPA in verschillende doseringen toe aan ratten van verschillende leeftijden. Bij een lage dosering waren de borstklieren van jonge pups gegroeid – zowel van vrouwtjes als van mannetjes. De borstgroei begon veel eerder dan normaal. Afwijkende borstgroei tijdens de ontwikkeling kan schadelijk zijn omdat het in een later stadium het risico op kwaadaardige cellen vergroot."

Bij volwassen ratten zagen ze geen significante toename van borstgroei. Bij een hogere dosering vonden ze wel afwijkende cellen in de volwassen vrouwelijke borstklieren, die een voorstadium van kwaadaardige cellen kunnen aanduiden.

Boberg legt uit waarom een lage dosering BPA voornamelijk een effect zal hebben in jonge kinderen of foetussen.

"In jonge kinderen en foetussen is het voor de ontwikkeling belangrijk dat het hormoonsysteem in balans is. Wanneer BPA hun hormoonsysteem ontregelt, kan dit permanente gevolgen hebben in de ontwikkeling. Daarom zijn zij gevoeliger voor de effecten. Wanneer er op volwassenen leeftijd eventuele effecten ontstaan, zijn die vaak wel weer omkeerbaar omdat je lichaam het hormoonsysteem weer in balans kan brengen. Ook hebben bijvoorbeeld volwassen vrouwen al meer oestrogenen in hun systeem, en geeft de oestrogeenachtige stof BPA daarom waarschijnlijk een minder merkbaar effect. "

Oké, aangezien ik mezelf als volwassen vrouw ook nog eens per pil een flinke dosis oestrogenen toedien, lijkt het me dus onwaarschijnlijk dat plastic mijn borsten heeft doen groeien. Maar in hoeverre moeten zwangere vrouwen en jonge kinderen plastic ontwijken om borstgroei in kleuters te voorkomen? En hoeveel blikvoer kunnen volwassen vrouwen eten voordat ze mogelijk kwaadaardige cellen produceren?

Volgens Boberg is het moeilijk om de doseringen die schadelijk bleken voor ratten te vertalen naar mensen. "Opvallend is dat het gevonden effect in jonge ratten alleen in de laagste dosering zichtbaar was, en niet in hogere. Ook de afwijkende cellen die we vonden in volwassen vrouwtjes waren alleen zichtbaar bij een specifieke dosering; niet bij een lagere of hogere dosering. In veel andere studies bleven de effecten bij hogere doseringen ook uit." Boberg gaf wel aan dat de dosering waarbij ze een effect vonden in volwassen vrouwtjes waarschijnlijk niet representatief is voor de doseringen waar wij in ons dagelijks leven aan blootgesteld worden.

Verder is het moeilijk te zeggen hoeveel plastic je moet ontwijken, omdat we niet weten hoeveel BPA er precies in de producten zit, legt Boberg uit. "Dat is iets voor de veiligheidsinstanties om uit te zoeken." Wel weten we uit onderzoek dat BPA sneller in je eten en drinken terechtkomt wanneer je de plastic verpakking verwarmt. Die magnetronmaaltijd kun je dus maar beter op een bordje doen.

Het Voedingscentrum zegt dat volwassenen met een normaal voedingspatroon niet snel aan onveilige doseringen worden blootgesteld. Op advies van veiligheidsinstanties zoals de Voedsel- en Warenautoriteit, zijn ondertussen ook al aanpassingen in ons plastic gemaakt en is de blootstelling aan BPA over het algemeen al verminderd. Volgens het Voedingscentrum is de kans op schadelijke doseringen jonge kinderen wel wat hoger. Omdat bij jonge kinderen ook de eventuele risico's van BPA het grootst zijn, is in Europa de stof in melkflesjes en andere babyproducten helemaal verboden.

"We moeten vertrouwen op regulaties van veiligheidsinstanties. Mijn advies is om vooral niet te gaan stressen om blootstelling aan plastic, ook niet als zwangere vrouw," concludeert Boberg.