Volgens deze academici is het geen goed plan om dit jaar te beginnen met studeren

Het is op dit moment moeilijk om keuzes te maken. Werk je vandaag vanaf de bank of vanuit bed? Welk Knorr Wereldgerecht wordt het vanavond? Die keuzes zijn al akelig genoeg. Laat staan de keuze die tienduizenden jongeren nu moeten maken: ga ik volgend jaar studeren, en zo ja, wat? Want hoe gaat een schooljaar er precies uitzien? Is het verstandig om duizenden euro’s die ik niet heb te investeren in een diploma, terwijl ik geen idee heb hoe de economie er over vijf jaar voor staat?

Belangrijke vragen om over na te denken. Voor studenten, maar eigenlijk voor iedereen die te maken heeft met onderwijs. Giselinde Kuipers, cultureel en historisch‐vergelijkend socioloog en werkzaam aan de Katholieke Universiteit in Leuven, plaatste deze week een tweet waarin ze, met pijn in haar hart, iedereen die na de zomer wil beginnen aan een nieuwe studie adviseert om het een jaartje uit te stellen. Ook Linda Duits, schrijver en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht gespecialiseerd in gender en seksualiteit, deelt deze mening. Op dit moment geven ze allebei online colleges, en hoewel dat een prima tijdelijke oplossing is, is het volgens hen geen goede blijvende oplossing. Nu het erop lijkt dat het na september niet veel beter wordt, is het volgens hen belangrijk dat toekomstige studenten ook andere opties overwegen. Ik belde ze om uitleg te vragen.

“Dit is een ontzettend nare tijd voor een hele grote groep jongeren,” vertelt Duits. “Eerst konden ze al geen eindexamen doen. Nu staan ze voor nog een veel groter probleem: het studeren zelf. Ze hebben niet de mogelijkheid om een introductieweek mee te maken, kunnen niet op kamp met een studievereniging en als ze lid willen worden van een studentenvereniging, is er geen ontgroening.”

Natuurlijk is het vervelend dat het, zoals het er nu naar uitziet, niet mogelijk is om in de eerste maanden zij aan zij met je maten in de kroeg te staan en zoveel mogelijk verschillende studentenkamers van binnen te bekijken. Maar studeren gaat in de eerste plaats toch vooral om het daadwerkelijk studeren, en het ophalen van een papiertje?

Volgens Kuipers is een diploma natuurlijk belangrijk, maar is alles wat er buiten de collegebanken gebeurt minstens zo waardevol: “Beginnen met een studie is een ontzettend belangrijk moment. Voor een groot deel van de studenten betekent het dat ze in een compleet nieuw leven stappen. Je gaat uit huis, woont in een andere stad en leert allemaal nieuwe mensen kennen. Juist deze dingen, die je leren hoe je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen leven, lijken nu ontzettend precair en moeilijk te worden. Als je het je kunt permitteren, zou het beter zijn om een jaartje te wachten. Dan is de situatie hopelijk gestabiliseerd, en weten de universiteiten ook beter waar ze aan toe zijn.”

Voor het worden van een completer mens is op je eigen benen leren staan natuurlijk essentieel, maar ook voor je ontwikkeling als student is fysiek contact en het opbouwen van een vriendenkring cruciaal. “Iets als leren praten en debatteren is ontzettend belangrijk. Als je je colleges online volgt, maar daarna je laptop dichtklapt en aanschuift aan tafel waar de aardappelen klaarstaan, voer je niet de gesprekken die je moet voeren. Dan loop je een grote achterstand op vergeleken met studenten die na een college de kroeg induiken en het debat aangaan met elkaar over wat er is besproken,” aldus Duits.

Ook is ze bang dat ongelijkheid wordt vergroot op het moment dat een studie zich alleen afspeelt op het scherm van een laptop: “Als je de eerste bent die gaat studeren in een familie, dan heb je een achterstand, en als een van je ouders advocaat is, heb je sowieso een voorsprong. In de regel zorgen hoogopgeleide ouders voor hoogopgeleide kinderen, en als je rechten studeert kun je na een online college praten met je ouders over bepaalde zaken. Maar als dit niet zo is, kan die achterstand ineens heel groot worden. Op het moment dat je ervan uitgaat dat studeren niets meer is dan het opdoen van kennis, begrijp je niet goed hoe je verder komt in het leven. Want het is nooit alleen maar een kwestie van je diploma. Het is minstens even belangrijk wie je kent en met wie je omgaat.”

Oké, het studentenleven zoals we dat altijd kenden – het oude normaal, zeg maar – leert je dus niet alleen hoe je een onderbroek wast en een boon dopt, maar het zorgt ook voor een onmisbare vriendenkring en een netwerk. Als dat alles ontbreekt, lijkt het minder logisch om je toch in te schrijven voor een studie. Maar, eh ja, wat dan? Een jaar lang jonko roken en op de bank gamen klinkt verleidelijk, maar daar is nog nooit iemand een beter mens van geworden.

“Het is vervelend dat ik hier niet zomaar kan zeggen dat iedereen moet wachten met studeren en maar even een bijbaan moet zoeken, omdat niemand weet wat de economie gaat doen en of er wel genoeg banen zijn,” zegt Kuipers. “Maar ik wil mensen wel oproepen om erover na te denken. Zeker in Nederland, waar studeren ontzettend duur is en zo snel mogelijk moet om er alles uit te halen. Dus mocht je financieel in staat zijn om te kiezen, dan kun je beter even iets anders gaan doen. Vrijwilligerswerk is een optie, of bijvoorbeeld een maatschappelijke stage lopen. Je kunt ook proberen een baan te vinden in een ander land in de EU, waar de maatregelen minder streng zijn, en daar een andere taal leren. Dat is een goed voorbeeld van iets waar je sowieso altijd iets aan gaat hebben.”