​Zonder geld, belasting en eigendommen is een tech-utopia eindelijk mogelijk
Circulair TVP Stadsontwerp. Beeld: The Venus Project

FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

​Zonder geld, belasting en eigendommen is een tech-utopia eindelijk mogelijk

Een bezoek aan futurist Jacque Fresco wiens levenswerk het Venus Project is.

Futurist en architect Jacque Fresco spreekt in raadsels en verhalen. Gelukkig onderbreekt Roxanne Meadows, al veertig jaar zijn levenspartner, hem wel als hij te lang doorgaat en stipt ze de feiten aan zodat hij zichzelf niet te veel verliest in zijn verhaal.

Fresco is net honderd geworden, en is de oudste futurist ter wereld. Zijn magnum opus is Het Venus Project, een paradijs van 8 hectare in Florida met witte koepelgebouwen waar hij samen met Meadows meer dan 35 jaar aan heeft gewerkt. Het gebied wordt door het echtpaar gebruikt om hun ideeën de wereld in te brengen en Fresco geeft er nog wekelijks seminars en tours door de tien gebouwen. Sommige van die gebrouwen zijn gevuld met honderden futuristische stadsmodellen. Deze steden beloven een toekomst met een overvloed aan technologie en gelijkheid onder mensen.

Advertentie

Ik ontmoette Fresco eerder deze maand toen ik hem sprak over inkomstenbelasting. Ik haat belastingen, en graag zie ik ze voor de hele mensheid verdwijnen. Fresco is ook geen fan, en het was tijdens mijn onderzoek naar belastingen dat ik Fresco's omvangrijke werk tegenkwam. Meer dan tachtig jaar aan essays, boeken, gefilmde lezingen, modellen en bouwtekeningen.

Veel van het werk van Fresco ligt verankerd in zijn belangrijkste filosofische idee: een economie gebaseerd op grondstoffen. Een wereld zonder belastingen, en zonder eigendommen of geld. Het klinkt als fantasie, maar hoe meer ik las, hoe boeiender ik de denkwijze van de man vond. Fresco heeft een visie, eentje die bovendien behoorlijk overeenkomt met de mijne.

De timing van onze ontmoeting was bijna perfect. Tegen het einde van mijn kandidaatschap voor de Amerikaanse presidentscampagne wilde ik het programma van de Transhumanistische Partij nog verder uitbouwen. Ik wilde een partij opzetten die verder kijkt dan tien tot twintig jaar in de toekomst en zich ook bezig zou gaan houden met zaken die over vijftig jaar belangrijk zijn.

Toekomstige plannen voor een futuristische stad, gepresenteerd door Meadows. Beeld: Zoltan Istvan

In de komende twintig jaar verwacht ik dat bijna alle banen worden overgenomen door machines, en ik vraag mij oprecht af of het kapitalisme dat overleeft. Daarom ben ik voor het beëindigen van belastingen en voor het uitdelen van een universeel basisinkomen. Als robots al onze banen overgenomen hebben en er geen goed inkomen is om op terug te vallen, voorzie ik burgerconflicten en misschien zelfs revolutie. Bedrijven en overheden zullen in dat geval veel meer moeten teruggeven aan de samenleving.

Advertentie

Op dit moment vind ik het belangrijkste dat we die toekomst überhaupt halen. Als we niks aan werkloze mensen geven, ben ik bang dat we een dystopische samenleving met geweld en chaos tegemoet gaan. Als er iets is wat de wereld – en de wetenschap – niet nodig heeft, dat is het wel een (burger)oorlog. Sommige experts hebben een "volledig geautomatiseerd luxe communisme" voorgesteld. Die term wordt steeds vaker rondgebazuind. Volgens die theorie moeten mensen verwend worden door technologie in een communistisch systeem. Fresco gelooft daar niet in.

Hij denkt dat als we afstand nemen van geld en eigendommen, de meeste problemen van de mensheid opgelost zullen zijn. Fresco is ervan overtuigd dat zijn economie van grondstoffen daarvoor kan zorgen. Hij zegt al vanaf zijn dertiende aan dat concept te werken.

Het Venus Project is het best te omschrijven als een paradijs voor futuristen. Beeld: Zoltan Istvan

Die economie werkt als volgt: in de toekomst zullen robots al ons werk doen (inclusief zichzelf repareren en nieuwe robots maken). Beeld je nu een openbare bibliotheek in waar je een boek kunt lenen, maar nooit kunt hebben. Fresco zou graag alle ondernemingen zo zien, of het nu boodschappen, nieuwe technologie, benzine of alcohol is. Hij wil dat alles uiteindelijk gratis is en verzorgd wordt door robots, software en automatisering.

Het systeem van Fresco gaat verder dan kapitalisme of communisme. Dit zijn systemen gebaseerd op schaarste, terwijl zijn systeem juist draait om overvloed. Hij zegt dat de grondstoffen waarover we beschikken de mensheid meerdere malen kunnen voorzien van alles wat we nodig hebben. Ik ben het met hem eens. Mijn plan voor de financiering van het basisinkomen haalt bijvoorbeeld geld uit onbenutte middelen van de Amerikaanse overheid. De helft van het land in de elf meest westelijke staten is van de Amerikaanse overheid. Dat land heeft biljoenen dollars aan onbenutte welvaart.

Advertentie

De auteur (rechts) met Fresco en Meadows. Beeld: Jennifer Huse

Fresco is mentaal nog steeds scherp, ondanks het feit dat hij nu meer dan een eeuw oud is. Hij spreekt wat misschien minder snel, maar kan me nog steeds heel goed uitleggen hoe zijn ideale economie zou werken. Terwijl je naar hem luistert, is het lastig om hem niet te zien als een diep spirituele man. Zijn retoriek klinkt ronduit religieus – alleen vindt hij geld de wortel van alle kwaad.

"Als ik een christen spreek, vraag ik: Waarom moeten we op Aarde dingen hebben als er toch geen bezittingen zijn in de Hemel?" zei Fresco.

Maar Fresco gelooft niet in een God, hij is een overtuigd atheïst. Hij gelooft, net als ik en miljoenen andere mensen, dat de problemen in de wereld het beste opgelost kunnen worden door wetenschap.

Het is daarom ironisch dat Fresco's ideeën zo op die van Christus lijken. Hij wil een open systeem waarin alles gratis en gelijk is. Hij is voor open grenzen, iets waar ik ook voor ben. Terwijl de wereld steeds beter verbonden wordt en landen samensmelten, lijkt dit steeds onvermijdelijker.

De echte ijsbreker kwam via een vraag van een ondernemer. Tijdens de tour van Het Venus Project vroeg hij aan Roxanne: "Dit klinkt allemaal erg interessant, maar hoe gaan we nu werkelijk over naar deze samenleving en levensstijl?

Een economie van middelen, waar uiteindelijk niemand werkt maar iedereen genoeg heeft is misschien wel dé manier om hemel op aarde te krijgen.

Meadows antwoordde: "We hoeven maar één stad bouwen om de wereld te laten zien dat het kan werken. Als we nu gewoon één futuristische stad konden bouwen om te laten zien dat het systeem werkt, dan zouden mensen over de hele wereld het eisen."

Advertentie

Finland is laatst begonnen met een groot experiment met een universeel basisinkomen. Verder zijn er over de wereld verschillende gemeenschappen op verschillende manieren bestuurd. Zo is er de Mareki-gemeenschap op het eiland Vanuatu. Zij gebruiken geen geld en ze hebben geen eigendommen. Alles is daar van de gemeenschap. Daarnaast is er het Seasteading Instituut, waar ik ambassadeur van ben, waarmee we proberen de eerste echte libertaire natiestaat te worden.

Het maken van nieuwe regeringen is wel mogelijk. Fresco won onlangs een prijs van de Verenigde Naties en heeft al een overvloed aan gebouwen ontworpen. Hij heeft die steden ontworpen om hopelijk ooit voor zijn experimentele stad te gebruiken.

Ook al zijn we nog niet op het ideale niveau van automatisering en technologie, Meadows gelooft dat hun stad nu ook al succesvol kan zijn.

Meer futuristische architectuur van Het Venus Project. Beeld: Zoltan Istvan

Ze schreef: "De stad is niet afhankelijk van automatisering. Sommige automatisering wordt voorspeld in de nabije toekomst, maar de meeste aspecten kunnen nu al gedaan worden. Sommige delen zullen dan nog niet volautomatisch zijn.

De kosten van zo'n stad zou ook al lager zijn dan een normale stad. Zei Jennifer Huse, de social mediamanager van Het Venus Project. "Fresco's stadsontwerpen zullen minder duur zijn. De bouw zal goedkoper zijn omdat je maar een achtste van de stad hoeft te ontwerpen. Daarna kun je het dupliceren."

Een deel van Fresco's stadsontwerpen staan bekend om hoe makkelijk ze aan elkaar te verbinden zijn en dat er veel met dezelfde mal gemaakt wordt. Dat maakt het allemaal makkelijker, goedkoper en simpeler om te bouwen.

Advertentie

Ik ben voorstander voor een dergelijke stad. Het zou zo mooi en spannend zijn om zo'n stad te bezoeken. Niemand weet nog of zo'n soort stad ook werkelijk gaat werken en of een volledig functionele economie van middelen haalbaar is.

De hele wereld zou dan moeten meedoen; Ook al is dat nog niet snel mogelijk, denk ik dat we een krachtig voorbeeld kunnen zijn voor de toekomst.

Er is iets rottig aan de wereld en hoe we met onze medemens omgaan. We gaan al te lang gebukt onder oorlogen, misdaad, slavernij en armoede. Fresco's ideeën is goede toekomstmuziek en een serieuze stap naar gelijkheid en welvaart voor alle mensen.

Het zou ons de kracht geven om een beter, interessanter leven te leiden. Een economie van middelen, waar uiteindelijk niemand werkt maar iedereen genoeg heeft, is misschien wel dé manier om hemel op aarde te krijgen.

Zoltan Istvan is een futurist, auteur van The Transhumanist Wager en Presidentskandidaat in Amerika voor de Transhumanistische Partij. Hij schrijft af en toe een column voor Motherboard waar hij vertelt over de verre toekomst.