FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

YouTube lijkt helaas steeds meer op een traditionele tv-provider

Steeds meer YouTubekanalen licenseren hun formats op de manier waarop dat gaat in televisie en dat gaat ten koste van kleinere makers.

YouTube gaat steeds meer op een televisie-provider lijken. Hoewel het videoplatform groot is geworden met vrijheid en onafhankelijke filmmakers die konden maken waar ze zin in hadden, zie je het medium, hoe ouder het wordt, steeds vaker teruggrijpen op traditionele televisieconstructies. YouTube wordt de ether van het internet waar grote YouTubekanalen zoals Smosh en Fine Brothers de rol vervullen van zenders zoals RTL en SBS. Deze YouTubekanalen produceren voor YouTube (net als omroepen en productiehuizen dat voor televisie doen) zelf verschillende series en maken deals met hun respectievelijke 'platform-provider' om ze exclusief te streamen of op hun platform te tonen.

Advertentie

Deze ontwikkeling wordt steeds aanweziger op Youtube, en daar is een goede reden voor. Televisie heeft jarenlang aangetoond dat het tv-systeem werkt als het aankomt op het kapitaliseren van content en intellectueel goed. De formatmarkt is 4,2 miljard waard. Het ontwikkelen en doorverkopen van formats als Idols en Big Brother hebben respectievelijk Simon Fuller en John de Mol multimiljonair gemaakt. Het werkt. Nu het internet, en in dit geval YouTube en mensen die video's voor het internet maken, ook steeds meer op zoek zijn naar toepasselijke verdienmodellen, was het slechts een kwestie van tijd voordat ook YouTube en YouTubers het internet zouden laten kennismaken met het trademarken van concepten in een format.

Dat gebeurde namelijk vorige week. De Fine Brothers – Ravi en Benny Fine, twee YouTubers die miljoenen volgers hebben verzameld met hun reactievideo's – deelden aan het internet mee dat ze het format van hun YouTubeshows hadden geregistreerd en mensen konden, net als formats op televisie, tegen betaling hun format gebruiken. Het was – in hun woorden – een nieuw en spannend licentie-initiatief waarmee ze contentmakers over de hele wereld ook de kans gaven om hun video's op een legale manier te kunnen maken.

Een re-upload van de mededeling van de Fine Bros, die deze op hun eigen kanaal nu hebben verwijdert.

Het was een voorspelbare ontwikkeling, vooral omdat in het verleden er meer YouTubers zijn geweest die copyright op het format van hun show hebben geclaimd, maar de Fine Brothers voegde daar een nieuwe dimensie aan toe. Net als een volgroeid televisieproductiehuis, ging het YouTubekanaal het format verkopen. YouTube leek eindelijk uit de kast te komen als televisie 2.0.

Advertentie

Het internet was daar alleen absoluut niet blij mee. De eerste keer dat formats en het trademarken van concepten op YouTube ter sprake kwam, zorgde dat voor een enorme lading kritiek. Opeens kreeg deze ontwikkeling, de commerciële 'vertelevisering' van YouTube die voorheen ongezien langs mensen was gegleden, een gezicht.

Eigenlijk is er niet heel veel mis met het initiatief. De Fine Brothers willen graag wereldwijde content maken in meerdere talen en dat is logisch. Ze zijn een bedrijf en willen geld. Het is enigszins betwistbaar of ze überhaupt wel een product hebben, aangezien al hun video's bestaan uit andere mensen die reageren op andermans werk. Hun format is zo simpel dat kinderen het niet alleen kunnen maken maar dat ook daadwerkelijk doen, en daarnaast klinkt het natuurlijk vrij debiel dat iemand een trademark wil krijgen voor het woord 'React' – want dat wilden ze. Het vastleggen van je merk en product zodat anderen niet jouw werk kunnen kapitaliseren is je goed recht en hoewel er veel mis was met die licentiedeal, moeten ze in principe zelf weten tegen welke prijzen en afspraken ze hun format aan andere videomakers willen doorverkopen.

MIPTV in Cannes is een van de grootste televisiecontent distributie-evenementen. Over een paar jaar ook zoiets voor Youtube? Beeld: utusanstudios

Interessanter – en daarom voor een hoop mensen enorm beangstigend – was het feit dat dit compleet nieuw was voor Youtube. Of zoals YouTuber Steven Williams, beter bekend als Boogie2988 en een van mijn favoriete dikzakken op het internet, stelt in een video: "Ik denk dat het de Fine Brothers volledig is ontgaan dat dit een eng gebied is voor een hoop YouTubers. Dit nieuwe systeem, waarin we concepten gaan trademarken en licenseren in het digitale tijdperk, iets wat we nog nooit eerder hebben gedaan, is een enge wereld om in te leven. Het is een eng precedent waarvan niemand wilt dat het er komt.." De vraag werd dus: wat waren de Fine Brothers precies van plan met hun trademark?

Advertentie

De exacte regels rondom trademarks zijn namelijk vrij schemerig, maar in principe werken ze twee kanten op. Ze beschermen je product of format, maar je vergaart er ook de macht mee om andere mensen te verbieden een bepaald soort content te maken. Alleen de grens van die macht is heel onduidelijk. Want als ik een nieuwe reactievideo online zet met de titel Birds React, zouden de Fine Brothers mijn video dan offline kunnen halen omdat er 'React' in de titel staat? Gaan ze dit trademark gebruiken om een wereldwijd netwerkkanaal op te zetten of om de competitie te onderdrukken en het soort mensen die ze vroeger waren, namelijk beginnende filmmakers, te verbieden reactie-video's te maken?

Het komt neer op vertrouwen en met een lange geschiedenis vol misbruik van het copyrightsysteem op YouTube om andere reactievideo's offline te halen, hadden de Fine Brothers dat vertrouwen absoluut niet. Daarnaast lijken ze ook niet klaar voor de harde realiteit van de formatmarkt. De Fine Brothers lijken oprecht te denken dat iedereen die iets met reacties doet, van kleine YouTubers tot Ellen DeGeneres en Buzzfeed, hun format heeft gejat. Creatief lenen, noemen ze dat in de televisiewereld. Want hoeveel talentenjachten zijn er niet gevolgd op Idols?

Toegeven, een groot deel van de internethaat had te maken met de presentatie. Alles was mis aan de video waarin de Fine Brothers hun nieuws presenteerden. In de ogen van het internet leek het alsof twee eikels vol waanideeën een heel genre probeerde te kapen en andere mensen ervan probeerden te weerhouden om reactievideo's te maken, tenzij zij er op konden cashen. Verrassend genoeg ging er dan ook niemand met ze in zee. Ze probeerde de situatie te verhelderen met een video-update, maar die maakte alles alleen maar erger omdat het een van de meest waardeloze excuses ooit op video vastgelegd was. Er is zelfs een videogame gemaakt rondom hun waardeloze reactie op de situatie.

De Fine Brothers verloren in een week tijd ruim een half miljoen volgers. Ze boden begin vorige week schriftelijk hun excuses aan en trokken alle trademarkclaims weer in, waarmee er een einde aan de heisa kwam. De heftige reacties leken grotendeels te danken aan de manier waarop het nieuws werd gepresenteerd, en niet zo zeer op het nieuws zelf. De reacties op vergelijkbare initiatieven in het verleden waren namelijk lang niet zo heftig. Er zijn een hoop YouTubekanalen met een trademark, zoals Fun2Draw, dat naast een half miljoen volgers ook een copyright en trademark heeft op het format van de show en alle tekeningen die in de show gemaakt worden.

Misschien proberen die geen genre te claimen, maar zelfs Sony kreeg niet zo'n heftige reactie toen het probeerde Let's Play te trademarken. En toen People are Awesome succesvol was, leek dat het internet ook lang niet zo veel te schelen. Nu kan je kan niet langer zonder gevolgen 'People are Awesome' in de titel van je YouTubevideo meer zetten, omdat die zin getrademarked is door een bedrijf met de naam Jukin Media.

Je kan je afvragen of dit überhaupt een probleem is, maar hoe je er ook over denkt, het is op zijn minst belangrijk dat mensen op de hoogte zijn van deze trend. Want wat we hier uit lijken te kunnen concluderen is dat het nog onzeker is of het internet wel klaar is voor de wereld van televisie 2.0. Daarnaast was er waarschijnlijk bijna geen gezeik geweest, als de Fine Brothers die hele video niet hadden gemaakt. Het zou langs iedereen geschoten zijn zoals 'People are Awesome', dat niet de moeite nam om dit aan de wereld te communiceren en nu lekker wel een trademark heeft.

Aan de andere kant: wat maakt het ook uit? Stel dat YouTube deze trend blijft voortzetten en we vinden dat allemaal verschrikkelijk, dan verhuizen we toch gewoon allemaal naar een ander platform, dat niet zo in elkaar steekt? Dat lijkt misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar als bedenkt hoe vaak we in de afgelopen tien jaar wel niet van sociaal netwerk zijn verhuisd, is het niet onlogisch om te denken dat met YouTube hetzelfde kan gebeuren als met Myspace. Het is misschien het eerste goede mainstream videoplatform dat we langzaam in een nieuw soort televisie zien veranderen, maar als de kracht van het enorme verlies van Fine Brothers-volgers ons iets laat zien, dan is het wel dat wij daarin niet mee hoeven gaan.