FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Astrofysici van de KU Leuven berekenden dat iedereen liegt over die straaljager

Twee professoren van de KU Leuven tonen met behulp van wat simpele natuurkunde aan dat zowel de Turken als de Russen liegen over de neergehaalde Russische straaljager.

Wis- en natuurkunde worden zelden effectief toegepast op de actualiteit, maar astrofysici Tom van Doorsselaere en Giovanni Lapenta van de KU Leuven tonen met behulp van wat simpele natuurkunde aan dat zowel de Turken als de Russen liegen over de feiten rondom de neergeschoten straaljager.

Op het blog van de KU Leuven zetten de professoren aan de hand van de beelden en statements van beide overheden uiteen dat het onmogelijk zo gegaan kan zijn als de beide partijen beweren.

Advertentie

Even de 'feiten' op een rijtje. De straaljager werd dinsdagochtend door Turkse militairen uit de lucht geschoten, omdat deze waarschuwingen negeerde over het binnenvliegen van Turkse luchtruimte. De Turkse overheid stelt dat ze gedurende vijf minuten de straaljagers tien keer waarschuwden. Toen deze geen gehoor gaven, gaf de Turkse premier zelf de opdracht om de straaljagers neer de halen. Beide gevechtsvliegtuigen bevonden zich op dat moment 17 seconden in het Turkse luchtruim.

En dan nu de wiskunde. In de video die online staat waarin te zien is hoe een van de twee straaljagers wordt neergehaald, is te zien dat het vliegtuig er dertig seconden over doet om de grond te raken. De natuurkundigen schrijven daarover, "Omdat de verticale beweging enkel afhangt van de zwaartekracht (g=9.81m/s², z=gt²/2), kunnen we berekenen dat het vliegtuig zich bevond op een hoogte van minstens 4500m." Dat komt ongeveer overeen met het Turkse statement dat de vliegtuigen zich op 19000 voet (of 5800 meter) bevonden.

Kaart die door de Turkse overheid is verspreid. Bron: New York Times

Tot zover de dingen die kloppen. Op de kaart die door Turkse woordvoerders gedeeld werd, is te zien dat het vliegtuig 8 kilometer ver van de plek waar deze werd geraakt neerkwam. Die 8 kilometer werden afgelegd in de tijd waarin het vliegtuig viel (30 seconden), waar je met een simpele deling uithaalt dat de straaljager rond de 980 kilometer per uur vloog – wat prima kan.

De natuurkundigen nemen vervolgens die snelheid en vergelijken die met de afstand die de straaljagers volgens de Turkse kaart in het Turkse luchtruim doorkruisten (2 kilometer). Als je 980 kilometer per uur vliegt, leg je die afstand in 7 seconden af, en niet in 17 seconden, zoals de Turkse berichtgeving beweert. Om die afstand in 17 seconden af te leggen, zouden de straaljagers slechts 420 km/u moeten vliegen, en we zien aan de videobeelden dat dat gewoonweg niet waar is. Natuurkunde 1, Turkije 0.

Advertentie

Verder zegt de Turkse luchtmacht dat ze de straaljagers in vijf minuten tijd tien keer waarschuwden. In vijf minuten legt een straaljager die met 980 km/u vliegt een afstand van 80 kilometer af. De conclusie van de professoren: "Hoe kon de Turkse luchtmacht toen al voorspellen dat de Russische jets Turkije zouden binnenvliegen? Militaire jets zijn zeer wendbaar, en in theorie zouden de Russische jets zelfs op het laatste moment het Turkse luchtruim hebben kunnen vermijden. De waarschuwingen aan de Russische piloten waren dus niet meer dan speculatie op het moment dat ze gemaakt werden."

De waarschuwingen konden dus volgens de laatste twee feiten onmogelijk allemaal gemaakt zijn in de tijd waarin de straaljagers zich in het Turkse luchtruim bevonden. Tenzij de luchtverkeersleider onmogelijk snel kon praten natuurlijk, en in 7 seconden tien waarschuwingen kon geven. Maar dat is op zijn zachtst gezegd onwaarschijnlijk. Natuurkunde 2, Turkije 0.

Uiteraard is het bij dit soort dingen nooit alleen een partij die de feiten naar hun hand zet. We hebben het hier tenslotte over internationale geopolitiek, een discipline waarin niemand ooit schone handen heeft.

De Russische kaart laat zien dat het vliegtuig nadat het geraakt was een scherpe bocht van negentig graden maakt, wat natuurlijk vrijwel onmogelijk is. De enige manier waarop dit zou kunnen is als de kinetische energie van de precies haaks inkomende raket zo groot was, dat het momentum van de straaljager daar niet meer tegenop kon. "Een verandering van koers van 90º kan enkel veroorzaakt worden door een voorwerp dat vele malen zwaarder of sneller is dan de jet," schrijven de natuurkundigen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de straaljagers helemaal niet probeerden om het Turkse luchtruim te omzeilen, zoals Russische berichtgeving beweert. Natuurkunde 3, Turkije 0, Rusland 0.

Wat voor politieke conclusies je daaruit trekt, mag je lekker zelf weten. Over de hele politieke situatie die nu ontstaan is en de gevolgen daarvan doen beide natuurkundigen namelijk geen uitspraken in hun blog, ze focussen zich puur op de feiten die te destilleren zijn uit objectief videomateriaal – iets wat in een tijd waarin aan zo'n beetje alles politieke spin zit, best wel verfrissend is.