Wij zijn tweebenige krabbetjes op de bodem van de atmosfeeroceaan

​Adem diep in. Voel de lucht over de slijmvliezen in je mond vloeien. Besef nu dat je niet niks inademt. Je ademt in feite een soort soep, een hele dunne, vrijwel doorzichtige soep. Je beweegt altijd door deze soep, nietsvermoedend in- en uitademend, terwijl deze om je heen kolkt en beweegt, alsof een kosmische lepel erin aan het roeren is. Adem uit en voel de massa van de lucht die je uitademt. Kijk om je heen en bedenk je dat tussen je ogen en wat je ziet er niet niks is.

Zie de lucht die je inademt om in leven te blijven even niet als een proces dat losstaat van je spijsvertering, zie het even als een essentiële inname van moleculen om in leven te blijven. Denk erover na: je eet op dit moment lucht door je neus, filtert de nuttige voedingsstoffen eruit in je longen en poept het restproduct weer uit je mond.

Ik liep laatst over straat en kreeg bovenstaande angstaanjagende gewaarwording waar ik nu niet meer vanaf kom. We leven op de bodem van een oceaan van lucht en we zijn voor altijd veroordeeld om daar te blijven. Als krabbetjes scharrelen we rond op de bodem van een relatief ondiepe en kraakheldere zee. Laat het heel even op je inwerken.

Je hoeft me niet te vertellen dat er een verschil is tussen een vloeibare soep en een gasvormige atmosfeer, ik realiseer me dat wel degelijk. Water is per kubieke meter ongeveer duizend keer zwaarder dan lucht, maar anders dan dat verschilt het niet zo gek veel. Het is een samenstelling van verschillende moleculen, alleen dan wat dichter op elkaar gepakt.

Deze gedachte heeft me het hele weekend beziggehouden. En er ook voor gezorgd dat ik wat dingen ben gaan opzoeken over de atmosfeer waarin we moeten leven – dat heeft me niet gerust gesteld. Om te beginnen kunnen mensen niet normaal leven boven de zes kilometer hoogte – en praktisch gezien houdt normaal menselijk leven boven de drie kilometer een beetje op.

Zoals je misschien hebt onthouden bij aardrijkskunde of natuurkunde, is de dichtheid, het aantal moleculen lucht per kubieke meter, het het hoogste op zeeniveau. Naar boven toe neemt deze concentratie schrikbarend snel af. Zo snel, dat de ​helft van de totale massa van onze atmosfeer, zich onder de 5.6 kilometer hoogte bevindt. Zet dit even af tegen de straal van aarde die ongeveer 6000 kilometer bedraagt. De leefbare atmosfeer is 1000 keer zo dun! Een millimeter op een meter, nauwelijks waarneembaar van een afstand. En dat is de enige plek waar wij bodemkruipers kunnen leven.

Na 16 kilometer is het zo'n beetje klaar met de atmosfeer zoals wij 'm ervaren. 90% van de massa en 100% van het leven (op een paar verdwaalde micro-organismen na) bevinden zich daaronder. Ver daaronder. En ondertussen staat de soep niet stil. De luchtsoep die je vandaag uitademt, verspreid zich over de aarde en kan zich ​over een paar weken aan de andere kant van de oceaan bevinden. Temperatuurverschillen die weer voor drukverschillen zorgen, houden de soep constant in beweging in de vorm van wind. Besef je dat de lentebries op dit moment misschien de adem van Justin Bieber over je gezicht likt. Of een boer van Marc Dutroux.

Wat overigens geen gekke gedachte is. De atmosfeer bestaat uit allerlei moleculen die individueel gezien nooit veranderen. Ze worden soms even vastgehouden als onderdeel van planten of dieren, ontsnappen de ruimte in of worden omgezet in een andere stof door een chemische reactie. Maar een CO2-molecuul dat uitgeademd werd door Hitler terwijl hij de opdracht gaf voor de Endlösung kan zich op dit moment in je longen bevinden.

Sterker nog, het is ​vrijwel zeker dat je één van die moleculen op dit moment inademt. Je waadt dagelijks door miljarden moleculen die de opdrachten tot de meest vreselijke wandaden van de mensheid ooit hebben overgedragen. Je stopt ze in je mond en neemt ze op in je lichaam. Ook dat is de soep.

En we zullen er nooit aan ontsnappen. Al gaan we naar Mars of een andere planeet in ons zonnestelsel, we zullen dezelfde moleculen in ons ruimteblikje atmosfeersoep met ons meedragen.

Aan de ene kant vind ik dit beeld van het materiaal om ons heen verschrikkelijk eng. Ik kan niet meer door een kamer heenkijken zonder te beseffen dat er tussen mij en de muur een paar kilo soep is. Ik kan niet meer buiten zijn zonder me te realiseren dat er kilometers soep boven me zijn; dat we over de bodem van een eindige zee van luchtsoep wandelen.

Maar aan de andere kant is dit ons onontkoombare lot als aardse bodemscharrelaar, dus wil ik graag dat iedereen dit gevoel ook meekrijgt, al is het maar voor eventjes. We delen tenslotte allemaal dezelfde lucht. Veel plezier met soep ademen.