Hoe de nabije toekomst er écht uit gaat zien

De grootste leugen over de toekomst is dat deze er heel anders gaat uitzien dan het heden.

Kijk, The Jetsons en Futurama zijn één ding, maar in  omschrijvingen van de nabije toekomst – zoals in blockbusters als I, Robot en Minority Report – zien we de wereld in een glossy high-tech makeover. Deze futuristische landschappen suggereren dat we de komende decennia een wereld tegemoet gaan met onprettig grote infrastructuren die onze steden drastisch gaan veranderen.

En kijk nu even naar je dichtstbijzijnde straat of brug. Niets bijzonders te zien? Inderdaad, je metropool is niet van plan op korte termijn te gaan veranderen in Emerald City.

Wat er echt gebeurt, gebeurt nu al: de toekomst komt eraan, alleen niet in grote sprongen, maar net langzaam genoeg dat je er niet van schrikt. Californië heeft de komende decennia nog steeds geen futuristische hogesnelheid spoorlijn, en wanneer deze er wel is, zien de treinen er nog steeds gewoon uit als treinen.

De afgelopen dagen heb ik nagedacht over milieu-esthetica terwijl ik Fernando Barbella’s Sings from the Near Future open had staan in mijn browser. Deze creative director uit Barcelona is een Tumblr-pagina gestart om te onderzoeken hoe de nieuwe technologieën waar we van dromen daadwerkelijk onze omgeving gaan ondermijnen. Wat in onze omstreden wereld vooral betekend dat we een wereld krijgen die gevuld is met futuristische waarschuwingsborden.

 “Nieuwe materialen, mashups tussen levende organismes en nanotechnologieen, verbeterde mogelijkheden voor dingen die eerst dom en levenloos waren… Om ons heen gebeuren veel dingen!” Schreef Barbella mij in een email.

“Al deze verbeteringen kunnen tegelijkertijd zowel spannend als angstaanjagend zijn, als je er over nadenkt,” schreef hij. “Feit is dat al deze dingen straks niet alleen nog maar ‘projecten’ zijn maar op een bepaald moment deel uit gaan maken van onze realiteit.”

We zijn geconditioneerd om over de Toekomst, met een hoofdletter T, te denken als iets dat er zomaar ineens ‘boem!’ gaat zijn. Maar dat is natuurlijk niet waar. Tegelwijsheiden als “elke nieuwe dag is de toekomst” hebben wel een kern van waarheid, de toekomst komt er altijd aan en is zich altijd aan het ontwikkelen. Er gaat geen dag komen waarop iemand een knop omzet en er ineens alleen nog maar hovercars door de straten zoeven. (Al zou dat wel baas zijn!) Maar op een dag ga je ineens voor de eerste keer een autonome taxi zien en zeggen “Wat, hebben we die hier nu? Nice.”

“Dat punt wilde ik maken: jaren terug, toen we kinderen waren, waren de visies van de toekomst helemaal losgekoppeld van de realiteit: vliegende auto’s, vreemde architectuur om ons heen, en andere dingen die niet van deze tijd zijn,” zei Barbella.

“Maar in feite is de toekomst altijd een deel van het heden, en dat is waarom ik me heb gericht op deze benadering van de nabije toekomst waar deze technologieën volledig zijn geïntegreerd met onze gewone omgeving,” zei hij.

Omdat we de technologische  vooruitgangen niet zien als een serie discrete stappen maar als een continue proces is het moeilijk om daar controle over te houden. Het is niet zo’n probleem voor een product als de Google Glass, dat gericht is op consumenten: de Glass verscheen, we waren allemaal verwonderd – of sarcastisch – en nu zoeken we nieuwe sociale normen uit terwijl we verdergaan.

Maar als we kijken naar de toekomstige uitingen van macht zijn zulke eeuwigdurende veranderingen moeilijker te begrijpen. Neem bijvoorbeeld de full-body scans op het vliegveld, of locatiegerichte sms’jes van de overheid voor demonstranten, allebei hele futuristische ontwikkelingen rondom hele abstracte dingen. Maar wanneer we daadwerkelijk met één van deze dingen geconfronteerd worden is de algemene reactie iets van “Wacht, kunnen ze dit nu doen?”

Als we de toekomst niet kunnen accepteren als een eindeloze voortgaande ploetering wordt het veel moeilijker om een lijn te trekken. Vooral omdat we nog steeds wachten op het punt dat we de lijn gaan bereiken. En terwijl we op die lijn wachten – en op de rechter om een uitspraak te doen op zaken die verband houden met technologie die alweer verouderd is –  wordt het kader voor de toekomst constant om ons heen gelegd.

“Waarschijnlijk zullen we nooit weten hoe ongerust mensen aan de top zijn over de democratisering van nieuwe technologieën, en alle deuren, ramen en paden die ze openen voor de normale mensen zoals wij,” zei Barbelle. “We kunnen ons goed voorstellen dat deze nabije toekomst vol gaat zijn met waarschuwingen en aanwijzingen die ons vertellen hoe – of wanneer – we deze technologieën moeten gebruiken om ons leven te verbeteren.”

Barbella zei dat hij hoopt dat terwijl het project doorgaat, het oversteekt naar de fysieke wereld, met een boek of een show, of misschien met een productie van echte borden en “de start van echte stedelijke interventies.” Ook zei hij dat hij een positieve kijk heeft op de wereld die we krijgen, ondanks dat zijn project een herinnering is die we nodig hebben om wakker te worden en te kijken naar de vooruitgang.

“De verantwoordlijkheid ligt bij ons. Niet bij de overheid, niet bij de grote bedrijven. Zij denken alleen aan zichzelf, aan herkozen worden of aan de bonus die ze aan het eind van het jaar krijgen,” schreef hij.

“We moeten ons altijd bewust zijn van dat, terwijl we tijd verspillen aan sociale media, of het nieuwste technologische speeltje, er altijd mensen zijn die misschien onze hulp nodig hebben. En misschien kunnen we zowel de bestaande als de opkomende technologieën gebruiken om dat te doen.”