Wetenschappers uit Groningen 3D-printen een antibacteriële tand

Een onderzoeksgroep verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en het Universitair Medisch Centrum Groningen publiceerde begin deze maand een paper waarin ze een nieuw materiaal beschrijven. Het materiaal doodt alle bacteriën waarmee het in contact komt en het is geschikt om volledige tanden mee te 3D-printen. Is de toekomst waarin we nooit meer onze tanden hoeven te poetsen al hier?

Ik sprak Henny van der Mei, de microbioloog die aan dit onderzoek heeft meegewerkt. Ze legt me uit de het materiaal in eerste instantie een composiet is dat al heel veel wordt gebruikt in de orthodontie, voornamelijk om de slotjes aan tanden vast te plakken. De onderzoekers hebben een stofje aan dit materiaal toegevoegd waardoor het antibacteriële eigenschappen krijgt. Dit specifieke stofje kan in theorie aan heel veel soorten kunststof worden toegevoegd, maar de onderzoekers zien beugels in eerste instantie als de beste toepassing.

Beugels zijn met een tandenborstel lastig schoon te houden. Aan een beugel zitten veel hoekjes en gaatjes waar tandplak zich kan ophopen. Volgens Van der Mei krijgt ongeveer 60 procent van de mensen met een beugel hier klachten door, vaak in de vorm van witte vlekken die na het verwijderen van de beugel zichtbaar zijn.

Door de slotjes met dit nieuwe materiaal aan de tanden te plakken kunnen die witte vlekken voorkomen worden. Het materiaal doodt alle bacteriën die er mee in aanraking komen. In de mond leven honderden verschillende soorten bacteriën en die hebben een belangrijke functie in ons afweersysteem. Volgens Van der Mei verstoort haar materiaal die functie niet. Alleen de bacteriën die in aanraking komen met het oppervlak gaan dood; in de rest van de mond zijn ze veilig. Daarnaast worden alle soorten bacteriën even hard aangepakt, dus de natuurlijke balans tussen de soorten blijft in stand.

De wetenschappers hebben ook gekeken naar de mogelijkheid om het materiaal te 3D-printen. "Het leuke aan het 3D-printen is dat je straks vooraf passende vullingen kan maken. En je kan zelfs overwegen om er hele kronen van te maken, maar daarvoor moeten de materiaaleigenschappen wel aangepast worden," zegt Van der Mei. Een materiaal voor vullingen en kronen moet slijtvaster zijn dan het materiaal waarmee je beugels bevestigt.

Tijdens het onderzoek zijn de wetenschappers er al in geslaagd om een complete tand te printen. Dit kan gebruikt worden als implantaat voor iemand die een tand is verloren. En omdat de tand ook alle bacteriën doodt, is de kans op ontstekingen veel kleiner dan bij gewone implantaten.

Stel, ik laat al mijn tanden vervangen door antibacteriële neptanden. Hoef ik dan nooit meer mijn tanden te poetsen?

Van der Mei vond deze vraag enigszins komisch. Maar toch moest ze me teleurstellen. Die antibacteriële neptanden doden misschien alle bacteriën, maar hun stoffelijke overschotten blijven er wel op achter. En op die laag van dode bacteriën kunnen wel weer bacteriën gaan zitten. Om de antibacteriële eigenschap te houden, moeten de kunsttanden dus ook gepoetst worden.

Van der Mei denkt dat het nog ongeveer twee jaar gaat duren voordat dit materiaal op de markt komt. Eerst gaan de onderzoekers kijken of hun materiaal in de praktijk ook sterk genoeg is om beugels mee vast te plakken. Van der Mei denkt dat ze het materiaal na de klinische evaluatie nog wel zullen aanpassen.

Tegelijkertijd kijken de onderzoeker ook naar andere toepassingen voor hun materiaal. Van der Mei zegt dat het theoretisch mogelijk is om het ook te gebruiken in het verpakkingsmateriaal voor voedsel. Of in speelgoed voor kinderen. Scheikundigen moeten er dan wel in slagen om het antibacteriële stofje aan die plastics toe te voegen. En als dat lukt, dan zal verpakt eten een stuk veiliger worden.