Hoe kan het dat sommige mensen zo extreem oud worden?

's Werelds oudste mensen zijn geen gezondheidgoeroes, geen topsporters en ook geen kasplantjes. De oudste mensen op onze planeet hebben een manier gevonden om extreem lang te leven, zonder de pijntjes, kwaaltjes en ziektes die wij 'normale' mensen hebben. Zo werkte in het Amerikaanse Georgia een man tot zijn 103e jaar als huisarts. De oudste effectenhandelaar op Wall Street? Die stopte op zijn 107e. Sommige honderdplussers roken nog steeds elke dag een pakje. Hoe kan het dat deze mensen hun aftakeling lijken uit te kunnen stellen en evenveel kunnen als iemand die 20 of 30 jaar jonger is?

Ik sprak met professor Stuart Kim, die samen met zijn collega's genen bestudeert die zouden kunnen bijdragen aan een lang leven. Ze zochten bij een groep honderdtienplussers, die ik vanaf nu supercentenariërs ga noemen (van het Engelse 'supercentenarians'), naar een gen dat hun uitzonderlijke leeftijd zou kunnen verklaren.

MOTHERBOARD: Hoe kwam je op het idee om 's werelds oudste mensen te onderzoeken?

Stuart: De mens heeft altijd al een fascinatie voor ouderdom gekoesterd. Oud worden blijft namelijk één van 's werelds grootste biologische mysteries. Niemand heeft een goed idee over de interne klok van de mens. We accepteren dat de levensverwachting ongeveer 80 jaar is. Maar waarom? Waarom worden we niet 8 jaar, zoals een kat, of 250 zoals een walvis? Er is geen enkele wetenschappelijke reden voor dat we geen 500 kunnen worden. Waarom we verouderen weet nog niemand precies. Tijdens een ontbijtje met Lee Hood, de co-auteur van het onderzoek, ontstond het idee om DNA-sequencing (het proces waarbij onderdelen van een DNA-streng worden bepaald) toe te passen op supercentenariërs. Met behulp van deze techniek wordt het mogelijk om speciale mutaties bij mensen te vinden, die mogelijk de bijzondere leeftijd van deze groep kon verklaren.

Maar hoe vind je 's werelds oudste mensen eigenlijk?

Ik kende Stephen Coles, die de voornaamste expert op het gebied van supercentenariërs was. Hij heeft zijn hele leven gewijd aan het in kaart brengen van deze groep ouderen. Met behulp van zijn uitgebreide kennis over de levens van de honderdtienplussers en Lee's kennis over sequencing bedachten we dat we misschien wel het belangrijkste gen voor extreme ouderdom konden vinden. De supercentenariërs waren dus al gelokaliseerd door Stephen, we hoefden ze alleen nog maar te bezoeken en bloed af te nemen om met het DNA aan de slag te gaan.

Het lijkt me niet heel makkelijk om supercentenariërs te onderzoeken. Welke problemen kwam je daarbij tegen?

Helemaal geen problemen, eigenlijk. Iedereen wilde erg graag meewerken. Bij een casus in San Diego kwam zelfs de hele familie van een patiënt opdagen. Dat is best een bijzondere gebeurtenis. De familie van een supercentenariërs kan namelijk wel 5 of 6 generaties bevatten. De dochter was 90, haar kleindochter 70 en de baby's waren zo'n 4 a 5 generaties jonger. De volledige clan had zich verzameld en de hele dag was eigenlijk een groot feest. Geen problemen dus, maar wel bijzondere ervaringen.

En, hebben jullie een superouderdomsgen gevonden?

Nee, dat niet. We hebben 17 supercentenariërs succesvol kunnen sequencen, maar we hebben niet een specifiek gen gevonden. We weten dat we onze data goed hebben geanalyseerd, dus als er een simpel antwoord was geweest, hadden we dat wel gevonden. Waarschijnlijk is het antwoord dus complexer dan we hadden gehoopt. In een paper dat nu in afwachting is voor publicatie hebben we spannendere resultaten, met 5 genen die mogelijk worden geassocieerd met een lang leven.

Wat is de volgende stap binnen het onderzoek naar extreme leeftijden?

We hebben al onze data openbaar gemaakt. We hopen dat de wetenschappers binnen het veld waarin wij werken nu ook aan de slag gaan met onze gegevens, en zo bij kunnen dragen aan het vinden van het gen voor een extreem lang leven. Waarom we ouder worden is voor mij het spannendste vraagstuk ter wereld. De oorzaak van lang leven zonder ouderdomskwaaltjes is volgens mij de sleutel tot het succes en uiteindelijke voortbestaan van de mens.

Stuart Kim vroeg me dit artikel op te dragen aan Stephen Coles, die afgelopen december overleed aan de gevolgen van alvleesklierkanker. "Hij was een opmerkelijk persoon en ik mis hem elke dag. Dit onderzoek is aan hem opgedragen." - Stuart Kim