FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Wat is er waar van de vijfsecondenregel voor gevallen voedsel?

Het is een soort Russisch roulette, maar dan met ziektekiemen.

Heb je net staan zwoegen in de keuken voor de perfecte BLT-sandwich, laat je 'm onderweg naar je mond per ongeluk op de grond vallen. Maar wees niet getreurd: volgens de Vijfsecondenregel voor Gevallen Voedsel hebben je reflexen precies vijf seconden de tijd voordat bacteriën en andere micro-organismen hun slag slaan, en die BLT van 'perfecte snack' naar 'broedplaats voor enge ziektekiemen' gaat. Toegegeven, hoe belachelijk deze regel ook klinkt, ik heb mijn eten ook weleens schaamteloos opgegeten na het van de grond op te rapen en luidkeels "vijfsecondenregel!" te roepen. Tot nog toe heb ik nog geen nare gevolgen mogen ondervinden, maar waarschijnlijk heb ik dan geluk gehad. Want het kan toch niet echt zo zijn dat die bacteriën zo traag zijn dat er een race tegen de klok ontstaat tussen mens en micro-organisme?

Advertentie

In deze situatie staan drie factoren centraal: het type ondergrond, consistentie van het voedsel, en hygiëne. Die laatste spreekt voor zich: als je je eten laat vallen in een Dixie op een festival en het aandurft dit weer op te eten, dan is de kans groot dat je nooit meer van dat toilet af zal komen.

Maar zelfs wanneer je ondergrond wel (relatief) schoon is, kan het een groot verschil maken of deze uit tegels, laminaat of tapijt bestaat. Intuïtief zou ik zeggen dat tegels en laminaat het makkelijkst schoon te maken zijn – in tegenstelling tot tapijt – en er daardoor ook de minste kans bestaat op enge bacteriën op je voedsel. Maar het tegendeel is waar: uit onderzoek blijkt dat er via tapijt juist het minst aantal bacteriën wordt overgedragen.

Volgens Ina Wiersema, gepensioneerd docent microbiologie, komt dit "doordat op een gladde ondergrond het voedsel veel meer contact maakt met het oppervlak dan op bijvoorbeeld tapijt en er zo dus meer kans is op contact met bacteriën."

Maar het nadeel is wel dat tapijt eigenlijk alleen met een stofzuiger schoon te maken is. En stel dat dat tapijt al vijf jaar in je woonkamer ligt, en je bijvoorbeeld ook nog een hond hebt die het tapijt soms gebruikt om zijn jeuk te verlichten. "Tsja, dan zou ik het er echt niet op wagen. Gooi die boterham dan maar weg," voegt Wiersema toe.

Naast dat de ondergrond een wereld van verschil kan maken, is ook de consistentie van het voedsel van belang. Voedselwetenschapper Paul Dawson en zijn studenten bewezen dit door plakjes appel en Skittles over de vloer van een universiteitskantine te strooien, en na verschillende tijdsintervallen te meten hoeveel bacteriën waren overgedragen op het voedsel. Bij de Skittles duurde het maar liefst vijf minuten voordat er bacteriën op waren gekomen, terwijl de plakjes appel al na een minuut geïnfecteerd waren.

Advertentie

Nu is een minuut wel erg lang – in ieder geval lang genoeg om je eten weer op te pakken – en er bestaat een kans dat Dawson en zijn studenten 'geluk' hebben gehad en de kantine net was schoongemaakt. Volgens een ander onderzoek is vochtig voedsel namelijk na vijf seconden of langer al besmet met bacteriën. Welk van de twee resultaten klopt maakt eigenlijk weinig uit: beide lijken de vijfsecondenregel te bevestigen.

De meeste bacteriën zijn eigenlijk niet zo'n groot gevaar. Je hele lichaam is bedekt met bacteriën en als daar af en toe een nieuwe soort bij komt is dat volgens sommigen juist goed voor je immuunsysteem. Zo stelt de hygiënehypothese dat door onze obsessie met hygiëne ziektes zoals astma, eczeem, allergieën en auto-immuunziekten meer voorkomen, omdat ons immuunsysteem minder hard hoeft te werken en we daardoor kwetsbaarder zijn. Af en toe in contact komen met wat bacteriën (door bijvoorbeeld je gevallen boterham weer op te eten) is dus eigenlijk zo slecht nog niet.

Maar helaas wordt het nog wat ingewikkelder. Want wat nou als je de pech hebt dat je voedsel niet bovenop een onschuldige bacteriekolonie terechtkomt, maar bijvoorbeeld bovenop een broedplaats voor salmonella of E. Coli? In dat geval ben je eigenlijk gewoon genaaid: bij direct contact met deze twee is je voedsel meteen besmet, en zal het echt niet uitmaken of je er vijf seconden of meer over hebt gedaan om het weer op te pakken. Ook blijkt salmonella tot wel vier weken te kunnen overleven op een droge ondergrond, wat des te meer een argument is om je voedsel gewoon weg te gooien. Je maagdarmkanaal zal je dankbaar zijn.

"Maar hoe ziek je daadwerkelijk wordt hangt er niet alleen vanaf welke bacterie het is, maar heeft ook veel te maken met je eigen gezondheid op dat moment," vertelt Wiersema. Al zou je volgens haar bij baby's de gok absoluut niet moeten wagen.

Voor droog voedsel lijkt de vijfsecondenregel dus inderdaad te bestaan, maar dan alleen als je het laat vallen op tapijt of (kennelijk) in een Amerikaanse universiteitskantine. En mocht je een zak Skittles laten vallen, dan heb je zelfs vijf hele minuten de tijd om ze uit alle hoeken en gaten te vissen! Maar helaas gaat dit feest dus niet door als je ze bovenop een kolonie van salmonella of E. Coli laat vallen.

Alles bij elkaar genomen is het dus eigenlijk een soort Russisch roulette, maar dan met ziektekiemen. Het enige lichtpuntje is dat in plaats van dat je doodgaat, je jezelf waarschijnlijk alleen een tijdje flink beroerd zal voelen.