Synthetische biologie kan mos fris laten ruiken om luchtverfrissers te vervangen

De kamerplanten van de toekomst kunnen misschien wel groen fluorescerend licht geven, onze kamer vullen met een lekkere geur van patchoeli of misschien zelfs schadelijke stoffen uit de lucht filteren. Synthetische biologie kan ons leven beter en makkelijker maken.

Het biotechnologiebedrijf TAXA uit Bay Area in de Verenigde Staten ziet dit toekomstbeeld wel zitten. Zij hebben mos ontwikkeld dat de aardse geur van patchoeli produceert. Met dit aromatische mos zullen de Air Wick-luchtverfrissers op onze wc's snel verleden tijd worden, volgens CEO Antony Evans, die een universitair diploma in de wiskunde van Cambridge op zak heeft. Het mos zou vanaf december al in de winkels kunnen liggen.

Voordat Evans in de business van de synthetische biologie terechtkwam, lanceerde hij de mobiele app Virtual Nurse, in samenwerking met de Medische Universiteit van Harvard. Met deze app kan je virtueel je symptomen checken,

Evans vertelt in een interview dat je aromatisch mos kan zien als "een vervanger voor een milieuonvriendelijk product." Geuren worden momenteel geproduceerd in chemische laboratoria, waarbij er geen rekening wordt gehouden met koolstofuitstoot. Ook is de verscheping van de producten niet erg milieuvriendelijk. Volgens het David Suzuki-fonds worden veel luchtverfrissers met de kankerverwekkende stof formaldehyde gemaakt, samen met allerlei andere schadelijke stoffen.

Aromatisch mos van TAXA is ontwikkeld met een DNA-sequentie die gegenereerd is door software. Deze sequentie wordt ingebracht in het DNA van de groene mos Physcomitrella patens, die normaal ook veel wordt gebruikt bij plantenstudies. De mos is een ideale plant voor gentechnologie, omdat het DNA zo makkelijk aan te passen is. Tot nu toe is alleen nog de geur van patchoeli ingebracht in de plant, maar er zijn meer geuren op weg. "We werken aan meer frisse, fruitige, bloemige en citrusachtige geuren," zei Evans.

Natuurlijk zijn er in de natuur al genoeg lekkere geuren te vinden, die ook vrij zijn van chemicaliën. Niet voor niks hebben mensen zich altijd al omringd met bloemen en planten. Maar de geur van het aromatische mos zou het volgens Evans wel twee jaar kunnen volhouden, terwijl bloemen na een paar dagen zijn verwelkt. Ook is mos veel makkelijker te verzorgen. Het mos van TAXA groeit het best in vochtige en schaduwrijke plekken en het heeft een keer per week water nodig. Mogelijk wordt de mos geleverd met een keramische plantenpotje in de vorm van een hondje of kabouter.

Met het platform voor crowdfunding Wefunder willen ze 200.000 dollar ophalen om de plant op een commerciële schaal te kunnen produceren. Tot nu toe heeft TAXA nog maar een klein stukje – ter grootte van een dubbeltje – van het aromatische mos kunnen produceren, maar de biotechnologie van het product is nu ondertussen bijna optimaal. Wanneer de financiering voor het product rond is, zou de productie op grote schaal geen probleem moeten zijn.

Wat nog lastig bleek, is om het gen te verwijderen dat de plant resistent maakt voor onkruidverdelgers. Ze wilden namelijk niet het risico lopen op een wereldwijde verspreiding van resistente planten die de wildpopulatie zouden kunnen overstemmen.

"Hoewel het me onwaarschijnlijk lijkt dat er iets goed misgaat met ons mos," voegde hij toe, en vertelde dat als de aromatische soort zich zou verspreiden in het wild, de mutatie snel zou verdwijnen omdat er geen evolutionair voordeel in zit.

Het werk van TAXA wordt echter niet goed ontvangen door milieubewegingen. Een eerder project, waarbij er lichtgevende kamerplanten werden gemaakt, werd in 2013 al verbannen door Kickstarter. De gelddonoren ontvingen namelijk allemaal zaadjes van de plant, samen met gereedschap om ze zelf genetisch te modificeren tot een gloeiende plant. Kickstarter was het hier niet mee eens. Evans zegt dat doe-het-zelf genetische modificatie met het juiste gereedschap zo makkelijk wordt dat elke idioot dit zou kunnen.

Wetenschappers en milieuactivisten zijn bezorgd om het gebrek aan overzicht rondom het veld van de synthetische biologie. Ook om de gloeiende planten en het aromatisch mos maken ze zich zorgen, vanwege het risico dat de synthetische planten terechtkomen in het wild en zo de groei van andere planten verstoren.

Vooralsnog is de regulering van de doe-het-zelf synthetische biologie in meeste landen ver te zoeken. Iedereen die het gereedschap en de technische kennis heeft, mag legaal elke genetische modificatie maken die hij of zij maar wil. Dit is ook nog veel makkelijker en goedkoper geworden met de verspreiding van doe-het-zelf gereedschap.

Het product op de markt brengen is nog wat complexer, aangezien de handel van planten, dieren en micro-organismen allemaal door verschillende overheidsinstituten worden gereguleerd. Voor planten is er in de Verenigde Staten geen goedkeuring vereist wanneer genetisch gemodificeerde planten geen gezondheidsrisico's veroorzaken, vertelt Evans.

Hij denkt dat de tegenstanders van de synthetische biologieproducten zoals aromatische mos niet goed op de hoogte zijn. Volgens hem hebben milieubewegingen ook een financieel belang bij het tegenwerken van de synthetische biologie.

"Genetisch modificeren is een van de meest krachtige technologieën ontwikkeld door de mens. Dat moet verspreid worden," vertelt hij mij. "Het kan op een goede en een slechte manier gebruikt worden. Maar als je het niet toegankelijk maakt voor iedereen, dan is er alleen maar meer kans dat een handjevol mensen met veel macht het gaat misbruiken. We willen mensen laten zien dat de technologie voor synthetische biologie niet alleen voor grote bedrijven is. Iedereen zou er voordelen uit kunnen halen."

Aromatisch mos is volgens Evans een goede stap in de richting. Hij zegt dat TAXA bij hun volgende project een plant genetisch wil modificeren om schadelijke stoffen in huis de lucht te filteren – zoals formaldehyde en benzeen.

Evans gelooft dat synthetische biologie net zo revolutionair kan zijn als de computer 40 jaar geleden. "We zitten nu nog in het tijdperk van de centrale computer, maar mensen gaan steeds meer beseffen dat een desktop er aan zit te komen. Ik zou zeggen dat je het huidige tijdperk van de biotechindustrie ongeveer kan vergelijken met die van de computerindustrie in de jaren 70. Nog voor de komst van Apple," zei hij.

"We hopen dat over een paar jaar studenten op universiteiten hun eigen biologische organismen kunnen creëren en uiteindelijk allerlei bijzondere producten met nuttige functies zullen ontwikkelen."