Wat bleek er waar van onze voorspellingen van vorig jaar?

Een vooruitblik is niks waard als je niet even stilstaat om te kijken hoe je vorige vooruitblik zich staaft aan de werkelijkheid. Daarom hier een kort overzicht van hoe goed (of slecht) onze voorspellingen van vorig jaar eigenlijk waren.

DE VR VS VR VR AR-SUPERPLATFORMOORLOG

Vorig jaar voorspelden we dat ondanks de release van alle grote VR-platforms (Vive, Rift en PSVR), vrijwel niemand nog een virtualrealitybril thuis zou hebben. Kijk even om je heen, hoeveel mensen die je kent hebben zo'n ding thuis?

Hoewel 2016 alom werd aangekondigd als hét jaar van VR, is het leven in virtual reality nog niet echt van de grond gekomen. Volgens de meest recente cijfers die ik kon vinden, zijn er wereldwijd pakweg 12.000.000 headsets verkocht, minder dan de hoeveelheid verkochte iPhones in 2008, het eerste echte jaar van de iPhone.

Daar komt nog bij dat de verkoop, net als we voorspelden, gefragmenteerd is over de verschillende soorten headsets, waarbij bijna de helft van de verkochte headsets de goedkopere Gear VR was, die werkt met Samsung-smartphones. Dat betekent dat er nog maar rond de 6.000.000 high-end-headsets (Vive, Rift en PSVR) op de markt zijn.

Dat is niet alleen een redelijk geringe opbrengst voor hét jaar van VR, maar ook een serieus probleem voor VR-contentmakers. Omdat nog vrijwel niemand een headset heeft, is het extreem moeilijk om een winstgevende game te maken, wat betekent dat weinig invloedrijke studio's games maken, wat weer betekent dat er minder reden is om een headset te kopen.

Bovendien zorgen de exclusiviteitsafspraken van studio's met headsetmakers voor nog een bottleneck in de hoeveelheid content die uitgebracht wordt, waardoor het voor vrijwel iedereen in de gamewereld onaantrekkelijk blijft om in VR stappen.

Wordt 2017 dan wél het jaar van VR? Dat is voor een volgend stuk, maar er zijn wel wat interessante ontwikkelingen gaande. Vanwege de hoge kosten van een high-end-headset, is er een toenemende hoeveelheid VR-arcades, waar je niet alleen voor een relatief lage prijs VR kan ervaren, maar ook nog met je vrienden samen kan spelen, wat het antisociale karakter van VR enigszins tempert.

Verder zijn er steeds meer makers die zich storten op de mogelijkheid van smartphoneheadsets – met name Google, dat een supercomfortabele bril op de markt bracht waar je ook nog eens veel mee kan.

Voorlopig lijkt het erop dat het een of/of-situatie wordt. Sommige mensen zullen bereid blijven om een hoop geld neer te tellen voor een premiumervaring, terwijl de meesten het zullen moeten doen met arcades of smartphones.

Wat AR betreft: de HoloLens van Microsoft is voorlopig alleen nog voor ontwikkelaars beschikbaar, maar komt komend jaar wel op de markt voor consumenten. Daar geldt enigszins hetzelfde voor als voor VR. Het is een eerste, dure versie van iets wat uiteindelijk wel beschikbaarder zal worden, als het ooit in een iets bruikbaardere, minder aanwezige vorm komt. Return van Google Glass, iemand?

HET INTERNET OF THINGS (IOT) DOET ZIJN INTREDE, EN HEEFT NOG MEER HACKS TOT GEVOLG

Ik wil hier onszelf niet te veel op de borst kloppen, maar tegelijkertijd ook weer wel. Als 2016 iets heeft aangetoond, is dat het Internet of Things levensgevaarlijk kan zijn voor het internet.

Zo werd eind 2016 het Mirai-botnet ontdekt, een gigantisch netwerk van geïnfecteerde IoT-apparaten (voornamelijk camera's en routers), dat ongekend grote DDoS-aanvallen kon uitvoeren. Klein voorbeeld: het netwerk kon het internet van het land Liberia platleggen, en zat daarbij nog niet aan de maximale capaciteit).

Ik introduceerde vorig jaar de Wet van Duh: hoe meer verschillende accounts een mens heeft, hoe waarschijnlijker het is dat ie wordt gehackt. Die wet lijkt dit jaar meer van toepassing dan ooit. Dit jaar werd bekend dat er letterlijk meer dan 1.000.000.000 inloggegevens van mensen buitgemaakt werden door hackers (niet allemaal dit jaar trouwens, maar wel dat de diefstal dit jaar pas bekend werd gemaakt door gehackte bedrijven).

De stevige opmars van IoT-apparaten in huis (vraag maar eens rond hoeveel mensen een smartlamp of -speaker hebben gekregen voor de feestdagen) suggereert dat dit voorlopig ook niet op gaat houden. Het kan mensen simpelweg te weinig schelen om zich goed te beveiligen.

Het zou dus goed kunnen dat overheden dit in het komende jaar gaan reguleren – of in ieder geval gaan proberen, want praktisch gezien is het bijzonder moeilijk om te doen. Uiteindelijk komt het neer op de gebruiker die de standaardinstellingen moet veranderen en zijn of haar wachtwoorden zo sterk mogelijk maakt. Maar wie doet dat nou?

Onze voorspelling is dat iedereen gehackt zou worden. Ik denk dat we redelijk in de buurt zaten.

CRISPR/CAS9-CONTROVERSE: GENETISCHE MANIPULATIE WORDT WEER EEN DING

De Tl;dr van deze voorspelling las "Het debat over genetische manipulatie laait weer op." Helaas zaten we er nog naast, maar het zou me niks verbazen als we ons over een jaartje wel op de schouder mogen kloppen.

De verwachting was eigenlijk dat CRISPR/Cas-9, een relatief nieuwe techniek om genetische informatie zeer specifiek, snel en goedkoop te herprogrammeren – desgewenst in levende patiënten – afgelopen jaar al toegepast zou worden in trials bij mensen en dat daar ophef over zou ontstaan. En misschien zou er zelfs een hernieuwd debat komen over GMO's en of we moreel en ethisch gezien toestemming hebben om dat te doen.

Even om het belang van CRISPR/Cas-9 te benadrukken: de pioniers van de techniek verloren maar nipt van Donald Trump in de keuze van Person of the Year van Time Magazine. Het is een techniek die geneeskunde, maar ook voedselproductie, revolutionair zou kunnen veranderen.

In de praktijk viel de ophef echter nogal mee. De eerste menselijke trial vond pas eind dit jaar plaats in China, en de resultaten daarvan zijn nog niet gepubliceerd. In de VS staan voor volgend jaar meer menselijke trials op het programma. We zullen zien of het huidige antiwetenschappelijke klimaat ook zijn weerslag vindt in restricties op mogelijk een van de belangrijkste uitvindingen van de moderne tijd.

MEDIA WETEN VAN GEKKIGHEID NIET MEER WAT ZE MOETEN

Vorig jaar voorspelden we dat de dalende advertentieprijs en de toenemende macht van trafficdistributieplatforms als Google en Facebook 2016 een raar jaar voor media zouden maken. Aan de ene kant zijn er nog nooit zoveel manieren geweest voor makers en uitgevers om geld te verdienen, maar aan de andere kant is het ook nog nooit zo moeilijk geweest om een inkomen bijeen te schrapen uit al die vormen.

Dat heeft aan de ene kant voor baanverlies in de media geleid, maar aan de andere kant ook tot de oprichting van spannende nieuwe kanalen zoals The Outline, sommige gamevideoseries of de explosie in boeiende podcasts met hoge productiewaarde. Er zijn nieuwe niches waar onafhankelijke makers zich op storten, maar waar grotere mediabedrijven soms nog moeite mee hebben.

Het probleem is namelijk dat het makkelijker is om je te focussen op het maken van goede podcasts, dan je verhalen over de hele breedte te willen vertellen. Elk medium heeft zijn eigen regels en vorm en het is een uitdaging om je te willen specialiseren in alles. Het kán natuurlijk wel, zie bijvoorbeeld BBC, AJ+ of VICE, maar het kost veel investering in verschillende mensen die gespecialiseerd zijn in verschillende platforms en media.

Bovendien is het verdienmodel op veel platforms nog niet duidelijk, wat aan de ene kant een valkuil kan zijn (als niemand bij je wil adverteren) maar ook een mogelijkheid om nieuwe manieren te vinden om geld te verdienen. Het grappige is dat kleinere mediabedrijven nu voorop lijken te lopen in dat laatste. Al zullen hun methodes uiteindelijk wel doorvloeien naar grotere mediabedrijven en kunnen we op een gegeven moment alles via alles kijken, lezen en luisteren.

Oh en dan hebben we het niet gehad over het grootste mediaverhaal van 2016: nepnieuws. We hadden dat totaal niet zien aankomen.

Enfin, 2016 was wel een raar jaar voor media, maar niet zo raar als gedacht.

AI WORDT SLIM, ROBOTS BLIJVEN DOM

Zijn robots nog steeds dom? Laat me deze vraag beantwoorden met een video:

Jup!

AI, of eigenlijk zelflerende netwerken, zijn ondertussen wel steeds slimmer geworden. Nog lang niet op het niveau van algemene intelligentie, maar voor specifieke taken worden AI's steeds beter. Je ziet het resultaat in de normalisering van berichten over zelfrijdende auto's of gezichtsherkenning. Het feit dat het kan of zo goed is geworden dat het wordt ingezet, is ondertussen te saai geworden om over te praten, het nieuws gaat niet meer over de mogelijkheid van extreem complexe software, maar over de daadwerkelijke toepassing.

Mark Zuckerberg heeft onlangs een bericht geplaatst dat de moeite waard is om te lezen. Elk jaar stelt hij een paar ambitieuze doelen en het afgelopen jaar was een van die doelen het creëren van een Iron Man-achtige AI-assistent. Dat lukte hem, zelfs als AI-leek, best wel aardig en hij is zeer optimistisch: "AI is zowel dichterbij als verder weg dan we denken. AI is dichterbij het doen van krachtigere dingen dan we denken: auto's besturen, ziektes genezen, planeten ontdekken, media begrijpen. Dat zal grote invloed hebben op de wereld, maar we proberen nog altijd te begrijpen wat echte intelligentie is."

Echte intelligentie is sowieso een verwarrend begrip, ook bij mensen, maar we komen met AI in ieder geval in de buurt van prestaties die mensen evenaren of zelfs voorbijstreven voor specifieke taken. En als we de zorgen van iemand als Elon Musk mogen geloven, is dat misschien voorlopig goed genoeg.