FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Waarom sommige dieren proberen met andere dierensoorten te paren

Onderzoekers hebben recent vastgelegd hoe zeehonden pinguïns systematisch seksueel misbruiken.

De stille ijzige vlaktes van Antarctica zijn meestal niet de eerste plaats waarbij je denkt aan seks-gerelateerde dingen. Maar het met ijs bedekte continent onthulde onlangs een verontrustende kant van zichzelf; biologen ontdekten dat op het sub-antarctische Marion eiland, zeehonden schattige pinguïns tot seks dwingen.

Onderzoekers van de universiteit van Pretoria in Zuid-Afrika beschreven het fenomeen in een artikel gepubliceerd in een Polar Biology Journal; het onderzoek gaat gepaard met een video waarop het hele gebeuren duidelijk te zien is. In de video is een mannelijke zeehond te zien die een ongelukkige koningspinguïn verkracht. En dat terwijl andere pinguïns op een armlengte afstand laf staan te wezen. Het arme slachtoffer probeert op een gegeven moment richting zijn veel grotere aanvaller te pikken met zijn snavel, tevergeefs, de zeehond merkt er niets van. Het videomateriaal is niet bepaald leuk om te kijken en lijkt bijna onecht. Op het einde komt de vraag naar boven; waarom zou een zeehond in godsnaam kleine pinguïn uitkiezen in plaats van een andere zeehond om mee te paren? Seks tussen verschillende diersoorten - heet ook wel "interspecifieke seks" of "reproductive interference" – is zeldzaam, maar biologen weten van het bestaan af. Naast zeehonden, zijn soorten dolfijnen, vogels en grote katten betrapt op een seksueel uitstapje naar een andere diersoort. Maar het blijft een aparte kwestie, ook voor biologen. "Het is best moeilijk uit te leggen waarom het gebeurt, het ziet er namelijk uit alsof ze er beide geen voordelen aan overhouden." Bram Kuiper, een zoöloog aan de University College of London, legde mij in een telefoongesprek een aantal dingen uit. "Ik bedoel, in de meeste gevallen kun je geen kinderen krijgen als gevolg van zo'n seksueel slippertje. Maar zelfs als het wel gebeurt, doen de kinderen het meestal toch niet goed."

De Marion-eiland kwestie zou, volgens mariene zoogdierenecoloog Iain Staniland, als voorlopige verklaring kunnen hebben dat de zeehonden simpelweg bijna explodeerden met hormonen. "Zeehonden hebben een erg rigide voortplantingssysteem, waar een sterk mannetje met 12 vrouwtjes kan eindigen, wat veel andere mannetjes seksueel gefrustreerd achterlaat. En met al die pinguïns als makkelijke doelwitten in de buurt, uiten ze al die frustratie op hun," lichtte Staniland toe. Stanilands interpretatie echoot die van de auteurs van de studie, die hadden het ook al over "gebrek aan partner" als oorzaak. Staniland benadrukte ook dat de stijging van zeehondgeweld richting pinguïns, te wijten zou kunnen zijn aan een soort van copycat effect. "Zeehonden zijn slimme dieren, en mannetjes leren van elkaar dat pinguïns bedoeld zijn voor het uiten van frustratie. Gelukkig blijft het waarschijnlijk bij een verschijnsel uniek aan dat eiland," legde Staniland uit. Marion eiland, waar de eerste gewelddadige mannetjes in 2008 gespot zijn, lijkt daarom af te stevenen op een soort van Antarctisch Gomorrah.

Maar hormoon-gedreven woedeaanvallen zijn niet het ergste dat je kan overkomen als we het hebben over interspecifieke seks. Tuimelaars bijvoorbeeld, zijn waargenomen als verkrachtende moordenaars van kleinere walvisachtigen als bruinvissen, wat de verhoogde aantallen van bruinvismoorden zou verklaren, ook wel "porpicide" genoemd. Hun gruwelijke aanvallen hebben een verontrustend onderliggende oorzaak: de aanvallen zorgen voor respect, heel creepy. "Bij dolfijnen draait het niet alleen om seksuele behoeftes, er liggen ook sociale oorzaken achter. Wanneer ze zo'n actie inzetten met andere diersoorten, zeggen ze eigenlijk "ik ben de baas, ik ben dominant over jou," zegt Staniland.

Een 'lijger': Liontamer/Flickr

Wanneer je van de zee naar het land verplaatst, word het al wat minder grimmig. Hier is "interspecifieke seks" een resultaat van veel overeenkomstige kenmerken – vaak eindigen ze parend en met jongen. Kuijper noemde de veelvuldige inteelt tussen twee vogels (de Withalsvliegenvanger en de bonte vliegenvanger) maar voorbeelden zijn er genoeg, van muildieren tot grappig klinkende hybrides als de zorse of de cama. Veel van deze hybriden worden geproduceerd in gevangenschap, aangezien de twee betrokkenen buiten de dierentuin nooit zouden paren als ze elkaar zouden ontmoeten.
"Een leeuw en een tijger paren alleen als je ze bij elkaar zet in dezelfde kooi, en dan alsnog gebeurt het meestal alleen omdat het mannetje niet weet hoe een vrouwtje van zijn soort er uit zou moeten zien," vertelde Kuijper me. In andere woorden, de kracht die ervoor zorgde dat de zogenaamde liger geboren werd, was de onwetendheid van de leeuw. Vergeleken met de grote pinguïnverkrachting door zeehonden die we hebben mogen zien, lijkt het maar een klein foutje.