Waarom komt de dinsdagdip pas op dinsdag?

Zondag is de dag waarop veel mensen het liefst in foetushouding in hun bed willen liggen, waarschijnlijk omdat ze de avond ervoor te diep in het glaasje hebben gekeken. Dit geldt wat minder voor een andere groep feestgangers: zij die een xtc-pil of pure MDMA hebben genomen. Voor die mensen is het pas op dinsdag écht afzien. Hoewel niet iedereen er last van heeft, is de dinsdagdip is een bekend fenomeen onder gebruikers. En eigenlijk is het hartstikke vreemd dat de pillenkater pas drie dagen na het nemen van die pil komt. Ik vroeg aan het Trimbos Instituut hoe dit in hemelsnaam kan.

Eerst is het belangrijk om te kijken naar wat er precies in de hersenen gebeurt op het moment dat je MDMA – de belangrijkste werkzame stof van xtc – hebt genomen.

MDMA zorgt ervoor dat er buitensporig veel serotonine, dopamine en noradrenaline wordt aangemaakt, waardoor je een euforisch gevoel krijgt en geen last van honger, dorst en vermoeidheid meer hebt. Deze stoffen worden neurotransmitters genoemd en ze zorgen ervoor zorgen dat je zenuwstelsel signalen van de ene plaats naar de andere kan versturen. En omdat je MDMA hebt gebruikt, werkt je zenuwstelsel anders dan normaal.

Een overzicht van de werking van neurotransmitters. Beeld: Niesink, Brunt & Croes

Gewoonlijk worden deze neurotransmitters door de zenuwcellen opgenomen als ze het signaal verzonden hebben, maar dat gebeurt niet bij het gebruik van MDMA. De stoffen blijven dan de hele tijd prikkels afgeven, totdat ze door het lichaam afgebroken worden. Die stoffen moeten dus vanzelfsprekend allemaal weer aangevuld worden. Vooral het tekort aan serotonine is voor jou een probleem: dat zorgt voor een depressief gevoel. De dinsdagdip wordt dus veroorzaakt door een tekort aan serotonine. Maar aangezien je al deze stoffen in principe al mist na een nachtje gebruiken, hoe kan het dan dat je het gemis van serotonine pas voelt op dinsdag?

"Een duidelijke verklaring voor de dinsdagdip is er nog steeds niet, maar er zijn wel twee sterke vermoedens," vertelde Eva Ehrlich van het Trimbos Instituut. Het moge duidelijk zijn dat je hersenen zo snel mogelijk de voorraad serotonine moeten aanvullen. Maar dan is het eerst van belang dat de hersenen op de hoogte zijn van een tekort. Dat klinkt logisch, maar daar zit juist het probleem.

Het doorgeven van een tekort aan serotonine moet bijvoorbeeld gebeuren door de zenuwcellen die de juiste receptoren hebben om serotonine te ontvangen. "We vermoeden dat die receptoren oververmoeid zijn geraakt tijdens het gebruik en dus het signaal van een serotoninetekort later doorgeven," aldus Ehrlich. Dat zou betekenen dat de hersenen pas een paar dagen later doorhebben dat er een tekort aan serotonine is.

Onderzoekers van Jellinek schreven in een e-mail aan Motherboard dat het brein eigenlijk altijd op zoek is naar balans: zoals dat het bijvoorbeeld belangrijk is dat de lichaamstemperatuur gelijk blijft. Op het moment dat er een overvloed aan serotonine is, proberen de hersenen deze balans te herstellen door een aantal receptoren op non-actief te stellen. Dit is een mogelijke verklaring voor het feit dat de overgebleven receptoren oververmoeid raken.

Het tweede vermoeden heeft te maken met het gebrek aan dopamine in de hersenen. Ook dopamine moet logischerwijs weer worden aangevuld, wat direct na gebruik ook al gebeurt. Het vermoeden bestaat dat je pas het gemis aan serotonine voelt als de hoeveelheid dopamine weer een normaal punt bereikt. Het aanvullen van dopamine kan een paar dagen duren, wat dus zou betekenen dat dit gemiddeld ongeveer twee dagen duurt en je op dinsdag pas last krijgt van het gebrek aan serotonine.

Er zijn verschillende verklaringen waarom het aanvullen van dopamine sneller gaat. Zo schreven de onderzoekers van Jellinek dat er een grotere voorraad van is, en het dus minder snel uitgeput raakt. Daarnaast wordt vermoed dat het aminozuur L-tyrosine, waar dopamine van wordt gemaakt, meer te vinden is in ons eten dan L-tryptofaan, de stof waar serotonine van wordt gemaakt.

Toch is er vooralsnog geen keihard bewijs gevonden voor de twee theorieën. Het Trimbos Instituut baseert zich vooral op de vele onderzoeken die naar drugs zijn gedaan, in combinatie met logisch nadenken. De reden voor deze onzekerheid is omdat ze er tot op heden nog steeds geen officieel onderzoek naar hebben gedaan. En dat terwijl het volgens mij iets is wat toch veel mensen zich af zullen vragen. Voorlopig blijft het in ieder geval nog een klein mysterie wat nou de precieze reden is.